Αδιόρθωτη η πολιτική αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης

Σε διορθωτικές κινήσεις στο σχέδιο νόμου για την ενίσχυση των τραπεζών προέβη την Πέμπτη το Υπουργείο Οικονομίας, μετά τις έντονες αντιδράσεις πολιτών, κομμάτων και Μέσων. Τι διορθώνεται; Πρώτον, καταργούνται τα bonus στα στελέχη των τραπεζών που θα κάνουν χρήση του τραπεζικού πακέτου και ορίζεται πλαφόν για τις αμοιβές των υψηλόβαθμων στελεχών στο ύψος των αποδοχών του διοικητή της ΤτΕ, ενώ περιορίζονται τα μερίσματα στο 35% των συνολικών κερδών. Μέχρι εδώ όλα καλά. Η κοινωνική πρόκληση που συνιστούν οι αμοιβές των golden boys, έστω και στο πάρα πέντε, κάπως μετριάζεται.

Από εδώ και κάτω, όμως, αρχίζουν τα προβλήματα. Το διορθωμένο σχέδιο νόμου συνεχίζει να μην περιλαμβάνει εγγυήσεις χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας από το πακέτο στήριξης και το ποσό των 28 δις. ευρώ που παρέχεται απλόχερα από το δημόσιο κουμπαρά στις τράπεζες. Το Υπουργείο Οικονομίας, αντί να αντικαταστήσει το άρθρο 5 του σχεδίου νόμου με μια ρήτρα διασφάλισης του απρόσκοπτου δανεισμού νοικοκυριών και επιχειρήσεων, αντίστοιχα με ό,τι έχουν κάνει οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, θέτοντας συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους -π.χ. να δεσμευτούν οι τράπεζες να διατηρήσουν ένα ρυθμό επέκτασης του δανεισμού της τάξης του 4% με 5%-, δημιουργεί Συμβούλιο Εποπτείας Εφαρμογής του νόμου. Το τελευταίο συνεδριάζοντας μία φορά τον μήνα θα διασφαλίζει δήθεν ότι η χρηματοδότηση των τραπεζών μέσω ομολόγων (8 δισ. ευρώ) δεν θα συσσωρεύεται, αλλά θα κατευθύνεται αποκλειστικά σε στεγαστικά και δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με ανταγωνιστικούς όρους.

Με όλο το σεβασμό, αγαπητέ κύριε Υπουργέ, αυτό λέγεται «εικαστική παρέμβαση σε νεκρή φύση». Οι ρυθμίσεις αυτές προδίδουν την απεγνωσμένη προσπάθεια της κυβέρνησης να τετραγωνίσει τον κύκλο. Από τη μία παλεύει να αποδείξει στη κοινή γνώμη ότι επενδύει το δημόσιο πλούτο για να εξισορροπήσει την πτώση της ανάπτυξης και να ανακουφίσει επιχειρήσεις και νοικοκυριά από την άλλη δε θέλει να φέρει σε δύσκολη θέση τους μεγαλομετόχους των ελληνικών τραπεζών.

Ταυτόχρονα συνεχίζουν να βρίσκονται σε πλήρη ισχύ άτυπες συνεννοήσεις. Είναι ανήκουστο για μία ευρωπαϊκή δημοκρατία η διαχείριση και του τελευταίου ευρώ που προέρχεται από το δημόσιο ταμείο, πόσο μάλλον του ιλιγγιώδους ποσού των 28 δις., να γίνεται στα μιλητά και στα μουλωχτά. Η «συμφωνία κυρίων» ανάμεσα σε κυβέρνηση και τράπεζες που υποχρεώνει όλα ανεξαιρέτως τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας να κάνουν χρήση της κρατικής οικονομικής στήριξης δεν αναιρεί απλώς το ίδιο το σχέδιο νόμου που θεσμοθετεί την προαιρετική χρήση του δημόσιου χρήματος. Έρχεται επιπλέον σε αντίθεση με τις κατευθυντήριες γραμμές που εξέδωσε η Επιτροπή στις 13 Οκτωβρίου και εγείρει προφανή ερωτηματικά ως προς το σκοπό και το πραγματικό κίνητρο αυτής της κίνησης.

Με απλά λόγια η επιβολή του πακέτου σε όλους είναι αντίθετη με την ευρωπαϊκή πρόβλεψη για μέτρα με σωστή στόχευση (well-targeted), αναλογικά ως προς το πρόβλημα (proportionate to the challenge faced), και σχεδιασμένα έτσι ώστε να μην διαταράσσουν τον ανταγωνισμό (designed in such a way as to minimize negative spill-over effects on competitors). Ταυτόχρονα εγείρεται το εξής ερώτημα: γιατί όλοι; Μήπως το ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεν είναι τόσο υγιές όσο εμφανίζεται ή μήπως υπάρχει κάτι το οποίο η κυβέρνηση επιδιώκει να αποτρέψει;

Επιπλέον, στο σχέδιο νόμου δεν τίθεται ως προϋπόθεση για την παροχή των κρατικών εγγυήσεων η ιδιωτική συμμετοχή των τραπεζών και των μετόχων. Το γεγονός αυτό αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του άρθρου 15 της οδηγίας που ορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για αντιμετώπιση της κρίσης, σύμφωνα με το οποίο τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί μια σημαντική συμμετοχή των ωφελειμένων από την κρατική βοήθεια εταιρειών (ensure a significant contribution from the beneficiaries and/or sector to the cost of the guarantee).

Εάν, όμως, το τραπεζικό πακέτο μπορεί με λίγη προσπάθεια και αρκετό σπρώξιμο να διορθωθεί, η συνολική πολιτική της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και την τόνωση της οικονομίας παραμένει μοιραία και αδιόρθωτη. Δε φτάνει που η κρίση βρίσκει την Ελλάδα απροετοίμαστη, με υπερβολικό έλλειμμα και μεγάλο μεταρρυθμιστικό κενό στην πραγματική οικονομία. Ακούμε αυτές τις μέρες για πακέτο βροχής παροχών προς δημόσιους υπαλλήλους και χαμηλοσυνταξιούχους, το οποίο θα συμπληρώσει το τραπεζικό πακέτο, αποτελώντας κατ' αυτόν τον τρόπο την απάντηση της κυβέρνησης στην οικονομική κρίση. Ακόμη μία φορά εκτός τόπου και χρόνου.

Η κυβέρνηση δυστυχώς φαίνεται να έχει πάρει διαζύγιο απ' την κοινή λογική χωρίς να παρακολουθεί καν τις εξελίξεις στον άμεσο περίγυρό της, την ΕΕ και στον κόσμο. Πλέον οι περισσότεροι ηγέτες και κορυφαίοι αναλυτές κάνουν λόγο για επενδύσεις υποδομών, μεγάλα projects και ανάπτυξη νέων βιομηχανιών αιχμής στην ενέργεια και το περιβάλλον στα πλαίσια μιας νέας αρχιτεκτονικής τόσο της ΕΕ όσο και των κανόνων του ευρωπαϊκού και διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Με λίγα λόγια πράσινη οικονομία, κανόνες στο σύστημα και επιστροφή στην ηθική της ανταμοιβής της πραγματικής εργασίας αντί του κοπανιστού αέρα και της απληστίας. Μόλις προχτές ο πρόεδρος της Επιτροπής κ. Μπαρόζο ανακοίνωσε τους άξονες του ευρωπαϊκού σχεδίου για την οικονομική ανάκαμψη με τίτλο «Από την κρίση στην ανάκαμψη: Το ευρωπαϊκό πλαίσιο δράσης» (From financial crisis to recovery: a European framework for action), στο οποίο τονίζεται ακριβώς αυτό. Όχι παροχές, ναι στις επενδύσεις και τη μείωση της ενεργειακής σπατάλης. Τώρα λοιπόν που μηδενίζεται το κοντέρ και μπαίνουν τα θεμέλια μιας νέας εποχής ανάπτυξης και δημιουργίας εμείς θα επιμείνουμε ως αγνοί, περήφανοι και καπάτσοι επαρχιώτες στο γνωστό τροπάρι της επιφανειακής συμμόρφωσης στις εξελίξεις; Σχεδιάζει κάτι η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της ενεργειακής σπατάλης στην Ελλάδα; Μόλις προχθές η έκθεση της WWF μας έδειξε ότι η Ελλάδα είναι στην 11η χειρότερη θέση ανάμεσα σε 148 χώρες που εξετάστηκαν ως προς το «οικολογικό τους αποτύπωμα». Μάλλον σκοπεύει να αντιμετωπίσει το ζήτημα με παροχές στις αρκούδες και αυξήσεις στους μισθούς των ψαριών.