Sunday, May 30, 2010

Χρεωκοπία, αποπληρωμή ή αναδιάρθρωση: οι εναλλακτικές του χρέους

Του Μανόλη Γαλενιανού*

Πριν από λίγες ημέρες έφτασε το πρώτο μέρος του πακέτου στήριξης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Μαζί του όμως ήρθαν και απαιτήσεις για επιπλέον λιτότητα οι οποίες πυροδότησαν μια μεγάλη συζήτηση για το αν τελικά το πακέτο μας βοηθά.

Δεδομένου ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε χάσει τη δυνατότητα να δανείζεται από τις αγορές, η μόνη εναλλακτική λύση ήταν η στάση πληρωμών, κοινώς η χρεωκοπία. Οπότε πρέπει να αναρωτηθούμε αν η λιτότητα του πακέτου στήριξης είναι προτιμότερη από την χρεωκοπία και τις συνέπειές της.

Η πρώτη παρατήρηση που πρέπει να γίνει είναι ότι η χρεωκοπία θα είχε οδηγήσει σε λιτότητα μεγαλύτερης έκτασης από την σημερινή.

Ο λόγος είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει σημαντικό έλλειμμα ακόμα και χωρίς να υπολογίζουμε τις δαπάνες για τόκους, οι οποίες αποφεύγονται μέσω της χρεωκοπίας. Το λεγόμενο πρωτογενές έλλειμμα ανήλθε στο 8,6% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) το 2009 ενώ το υπόλοιπο 5% του συνολικού ελλείμματος αποτελείται από τους τόκους. Καθώς κανένας επενδυτής με σώας τας φρένας δεν πρόκειται να δανείσει μια χώρα η οποία έχει μόλις αρνηθεί να αποπληρώσει τα προηγούμενα δάνειά της, στην περίπτωση της χρεωκοπίας το σύνολο του πρωτογενούς ελλείμματος θα έπρεπε να εκμηδενιστεί μέσα στο 2010.

Αντιθέτως, το τρέχον πρόγραμμα λιτότητας προβλέπει μείωση του ελλείμματος «μόνο» κατά 5,5% του ΑΕΠ για το 2010 και την εκμηδένιση του πρωτογενούς ελλείμματος μέχρι το 2012. Συνεπώς το πακέτο στήριξης επιτρέπει μια σταδιακή προσαρμογή ενώ η χρεωκοπία θα είχε ως αποτέλεσμα λιτότητα μιάμιση φορά μεγαλύτερη για το 2010.

Μια δεύτερη, εξίσου σημαντική, επίπτωση είναι ότι η στάση πληρωμών θα είχε οδηγήσει στη κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος ή στη δέσμευση των καταθέσεων. Η χρεωκοπία θα είχε προκαλέσει μεγάλες ζημιές στις ελληνικές τράπεζες στις οποίες ανήκει περίπου το 25% του χρέους της κυβέρνησης. Οι ζημιές αυτές θα μεγέθυναν τους φόβους των καταθετών ότι οι τράπεζες μπορεί να πτωχεύσουν οδηγώντας τους σε αναλήψεις πανικού, κάτι το οποίο έχει ήδη συμβεί αλλά σε μικρή κλίμακα. Την επαύριο της στάσης πληρωμών η ελληνική κυβέρνηση δεν θα είχε πια την δυνατότητα να στηρίξει χρηματικά τις τράπεζες και οι μόνες επιλογές θα ήταν να τις αφήσει να καταρρεύσουν ή να απαγορεύσει τις αναλήψεις.

Και οι δύο εναλλακτικές θα είχαν καταστροφικές συνέπειες για την οικονομική δραστηριότητα στη χώρα.

Η εμπειρία της Αργεντινής αρκεί για να πείσει ότι οι παραπάνω προβλέψεις δεν ανήκουν στην επιστημονική φαντασία: τον Δεκέμβρη του 2001 η κυβέρνηση της Αργεντινής κήρυξε στάση πληρωμών, δέσμευσε τις τραπεζικές καταθέσεις και τις μετέτρεψε από δολάρια σε υποτιμημένα πέσο, τα οποία έχασαν σε λίγους μήνες τα τρία τέταρτα της αξίας τους. Ως αποτέλεσμα η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώθηκε κατά 10% το 2002 οδηγώντας το 60% του πληθυσμού κάτω από το όριο της φτώχειας. Συγκριτικά, το ΑΕΠ της Ελλάδας θα πέσει κατά 4% φέτος που θα είναι μάλλον και η χειρότερη χρονιά της κρίσης.

Ακόμα, λοιπόν, και αν ο χρονικός μας ορίζοντας δεν ξεπερνά τα δύο-τρία χρόνια, η στάση πληρωμών αποτελεί την επιλογή της απελπισίας. Ευτυχώς για εμάς, η χρεωκοπία θα δημιουργούσε ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες κάτι το οποίο τις ώθησε να χρηματοδοτήσουν το πακέτο στήριξης που μας επέτρεψε να αποφύγουμε την άμεση πτώχευση.

Το επόμενο ζητούμενο είναι το αν η Ελλάδα θα επανακτήσει τη δυνατότητα να δανείζεται αυτόνομα από τις αγορές στα τρία χρόνια που διαρκεί το πακέτο στήριξης έτσι ώστε να βγει από την κηδεμονία της τρόικας. Δύο είναι οι βασικές εναλλακτικές της ελληνικής κυβέρνησης όσον αφορά τη διαχείριση του χρέους: να υποσχεθεί την πλήρη αποπληρωμή του ή να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση.

Η αποπληρωμή είναι η επιλογή στην οποία, δημόσια τουλάχιστον, προσανατολίζεται η κυβέρνηση. Η επιλογή αυτή, όμως, ενέχει μεγάλο οικονομικό και πολιτικό κόστος τα οποία την καθιστούν λιγότερο ρεαλιστική ως μακροχρόνια λύση.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, το 2012 το χρέος της ελληνικής κυβέρνησης θα ανέλθει στο 150% του ΑΕΠ. Υπό την αρκετά αισιόδοξη υπόθεση ότι το επιτόκιο δανεισμού θα είναι 5%, οι πληρωμές για τόκους θα ανέλθουν στο 7,5% του ΑΕΠ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα φύγει στο εξωτερικό. Ένα τέτοιο μέγεθος πληρωμών θα πλήξει την ελληνική οικονομία και θα αποτελέσει τροχοπέδη για οποιαδήποτε προσπάθεια μελλοντικής ανάπτυξης.

Επίσης, το 2012 η ελληνική κυβέρνηση θα αποκτήσει πρωτογενές πλεόνασμα το οποίο θα καταστήσει την στάση πληρωμών πιο ελκυστική. Τέλος, οι βουλευτικές εκλογές του 2013 θα κάνουν την διατήρηση της λιτότητας πολύ δυσκολότερη πολιτικά. Για τους λόγους αυτούς, η Ελλάδα μάλλον θα παραμείνει χώρα «υψηλού κινδύνου» για τους επενδυτές και η επανάληψη των δυσκολιών δανεισμού όπως τον Μάρτιο-Απρίλιο του 2010 είναι πολύ πιθανή.

Με βάση τα σημερινά δεδομένα, η μόνη επιλογή που μοιάζει ρεαλιστική είναι η αναδιάρθρωση του χρέους μέσα στα επόμενα δυο-τρία χρόνια.

Η αναδιάρθρωση είναι μια μορφή χρεωκοπίας: το ποσό ή/και ο χρόνος της αποπληρωμής ενός δανείου αλλάζει χωρίς να είναι απαραίτητη η σύμφωνη γνώμη των πιστωτών. Η ειδοποιός διαφορά με την στάση πληρωμών είναι ότι οι αλλαγές αυτές θα γίνουν υπό την αιγίδα της ΕΕ και του ΔΝΤ με στόχο την επάνοδο της Ελλάδας σε βιώσιμη πορεία και όχι την αποφυγή της δημοσιονομικής προσαρμογής. Τα διάφορα σενάρια τα οποία συζητούνται στο διεθνή τύπο κάνουν λόγο για μείωση του οφειλόμενου ποσού κατά 25-50% το οποίο θα έχει και το (θεμιτό) αποτέλεσμα να μοιραστεί το κόστος της προσαρμογής μεταξύ της Ελλάδας και των πιστωτών της.

Ειναι χρήσιμο να ανατρέξουμε σε άλλο ένα λατινοαμερικάνικο προηγούμενο: το 2003 η Ουρουγουάη αναδιάρθρωσε το χρέος της για να αντιμετωπίσει τα οικονομικά της προβλήματα, προξενώντας ζημιά της τάξης του 15% στους πιστωτές της, ποσό το οποίο ορίστηκε σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς. Το αποτέλεσμα της διεθνούς συνεργασίας και της διαλλακτικότητας της κυβέρνησης ήταν ότι η Ουρουγουάη επανήλθε σχεδόν αμέσως στις αγορές και συνέχισε να δανείζεται με λογικούς όρους.

Αντιθέτως, το 2001 η Αργεντινή αρνήθηκε αρχικά να διαπραγματευτεί με τους πιστωτές της οι οποίοι τελικά έχασαν τα δύο τρίτα των χρημάτων τους όταν επήλθε συμφωνία το 2005. Αυτό ήταν μεν δημοφιλές εντός της χώρας αλλά την απέκοψε από τις διεθνείς χρηματαγορές, καθιστώντας αδύνατο τον μελλοντικό δανεισμό. Για να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα του 2008 η κυβέρνηση της Αργεντινής εθνικοποίησε τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία έτσι ώστε να χρησιμοποιήσει τα αποθεματικά τους. Φυσικά, όσοι είχαν την ατυχή έμπνευση να αποταμιέυσουν μέσω αυτών των ταμείων θα έχουν πολύ μικρότερες αποδόσεις και χαμηλότερες συντάξεις.

Συμπερασματικά, η συντεταγμένη αναδιάρθρωση υπό την αιγίδα της ΕΕ και του ΔΝΤ μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τη δημοσιονομική προσαρμογή για να επαναφέρει τη χώρα σε βιώσιμη πορεία. Το 2013 η ελληνική κυβέρνηση θα έχει την δυνατότητα να επανέλθει στις αγορές με χαμηλότερο έλλειμμα (λόγω του προγράμματος σταθεροποίησης) και χαμηλότερο χρέος (λόγω της αναδιάρθρωσης).

*Ο Μανόλης Γαλενιανός είναι επίκουρος καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της G700.

Friday, May 28, 2010

Η «ανεύθυνη» γενιά των τριάντα, με τις Άλλες Ευθύνες

Της Μιχαήλας Σταυροπούλου*

Αναρωτιόμαστε συχνά γιατί τα σημερινά παιδιά πριν από τα τριάντα δεν έχουν φύγει ακόμα από το σπίτι τους. Ακούμε στις ειδήσεις για το οικονομικό αδιέξοδο που βρίσκονται, για τη γενιά των 700 ευρώ, για το βόλεμα που έχουν με το έτοιμο φαγητό της μητέρας τους, με τα πλυμένα ρούχα, με την ασφάλεια της πατρικής εστίας. Τα κατηγορούμε κιόλας, ότι είναι ανίκανα να πάρουν ευθύνες… Δεν έχουμε όμως ποτέ αναλογιστεί μήπως είναι ήδη επωμισμένα με ευθύνες. Μήπως ήδη εδώ και χρόνια έχουν αναλάβει την ευθύνη να φροντίζουν τους γονείς τους και να ξεπληρώνουν το φαγητό που τρώνε, δίνοντας συναισθηματική τροφή σε γονείς που από καιρό δεν «ταΐζουν» ο ένας τον άλλο; Μήπως αυτά τα παιδιά κάνοντας στην άκρη τις δικές τους ανάγκες και το δικό τους μεγάλωμα, μεγαλώνουν και συχνά κρατούν ζωντανούς τους γονείς τους;

Είναι δύσκολο κανείς να σκεφτεί πως κάτι τέτοιο είναι δυνατό. Είναι δύσκολο έτσι όπως έχει δομηθεί η ελληνική οικογένεια - που τόσο νοιάζεται για τα παιδιά της - να σκεφτεί κανείς την άλλη πλευρά. Την πλευρά των παιδιών. Γιατί και εκείνα αντίστοιχα ανησυχούν για τους γονείς τους. Γιατί και εκείνα αντίστοιχα θέλουν να είναι καλά· να ξέρουν ότι εάν φύγουν από την εστία και πάνε να φτιάξουν τη δική τους, δεν θα μείνουν πίσω δυο γονείς μόνοι και χωρίς καμία φροντίδα ή ενδιαφέρον ο ένας για τον άλλο.

Και αυτή η ανησυχία δεν είναι μόνο στο σήμερα που ο γονιός μεγαλώνει ηλικιακά. Έρχεται από μακριά... από παλιά...

Άθελά μας, ασυνείδητα ως γονείς, εκφράζουμε ανάγκες ανεκπλήρωτες δικές μας, φόβους, αγωνίες που συχνά δεν έχουν να κάνουν με τις ανάγκες των παιδιών ούτε και με την προστασία τους. Άθελά μας, υπαγορεύουμε στα παιδιά μας πώς θα κάνουν τα δικά μας ανεκπλήρωτα όνειρα πραγματικότητα, πως δεν θα κάνουν «λάθη» αν κάνουν τα δικά μας «σωστά», αυτά που εμείς δεν κάναμε για μας. Άθελά μας, τα καλούμε να καλύψουν τα συναισθηματικά κενά μας, αυτά που δεν ζητάμε ή δεν παίρνουμε από άλλες πηγές, από άλλους ενήλικες.

Και εκείνα είναι εκεί. Εκπαιδεύονται το καθένα στο ρόλο που του δίνουμε. Άλλο με το να είναι το «τέλειο παιδί» χωρίς να μας ενοχλεί με τις ανάγκες του, άλλο με το να μην προχωράει τη ζωή του και να μένει εκεί στο σπίτι στάσιμο, γεμάτο με ενοχές ότι εκείνο φταίει για όλα.., άλλο με το να ακούει πάντα τα παράπονά μας και τα προβλήματα που έχουμε με τον πατέρα, τη μητέρα, τον σύντροφό μας… Παραμένει όμως πάντα εκεί, δίπλα μας.

Άλλες πάλι φορές, τα καθιστούμε υπεύθυνα για την ασυνεννοησία στο γάμο μας, για το γεγονός ότι τσακωνόμαστε με τον σύντροφο μας. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε γονείς να λένε… «από τότε που γεννήθηκε το παιδί άρχισαν οι τσακωμοί μας»…λες και ένα 2χρονο είναι τόσο δυνατό για να φέρει την καταστροφή σε δύο ενήλικες… Και έτσι από μικρό επωμίζεται την ευθύνη να κρατάει τις ισορροπίες που εμείς δεν μπορούμε, γίνεται το «θερμόμετρο» μεταξύ μας και όπου υπάρχει πυρετός τρέχει να το κατεβάσει με όποιον τρόπο – ρόλο μπορεί… του καλού παιδιού, του κακού παιδιού… με στόχο να «είμαστε όλοι καλά...»

Ίσως λοιπόν τα πράγματα να μην είναι έτσι όπως φαίνονται, ίσως στα παιδιά που δεν αφήνουν το σπίτι τους, να μην φταίνε μόνο τα 700 ευρώ, ίσως να μην είναι ότι δεν μπορούν να πάρουν ευθύνες, αλλά ότι απλά ακούνε δύο φωνές· αυτή που λέει «φύγε, μεγάλωσε κι εσύ..» και αυτή που λέει «που πας παιδάκι μου, εδώ σε χρειαζόμαστε…».

Το πώς οι δύο φωνές θα γίνουν μία… είναι στον καθένα να το βρει. Γονιό ή παιδί.


Μιχαήλα Σταυροπούλου είναι Οικογενειακή Σύμβουλος – Ψυχοθεραπεύτρια. Είναι πτυχιούχος ψυχολογίας και έχεις μεταπτυχιακή ειδίκευση στην συστημική οικογενειακή ψυχοθεραπεία. Για περισσότερα από οκτώ χρόνια εργαζόταν ως ψυχολόγος – σύμβουλος σε πολυεθνικούς οργανισμούς διοργανώνοντας βιωματικά σεμινάρια με άξονες τον «εαυτό» και την εργασία. Σήμερα εργάζεται ιδιωτικά στην Κηφισιά παρέχοντας συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία σε άτομα, ζευγάρια & οικογένειες αλλά και διοργανώνοντας κύκλους βιωματικών σεμιναρίων.

Thursday, May 27, 2010

edito303:η σιωπηλή κοινωνία θέλει αλλαγές

Του Φώτη Γεωργελέ*
Athens Voice, 26-5-2010

Δίπλα στο σπίτι μου υπάρχει κρεμασμένο ένα μεγάλο πανό με τεράστια γράμματα: Δεν θα περάσουν. Αυτό το ρήμα χωρίς ουσιαστικό, αυτή η γενικότητα του συνθήματος, είναι το πρόβλημα. Αν δεις γύρω σου, καλυμμένη πίσω από την εύλογη αντίθεση σε μειώσεις μισθών και συντάξεων, βρίσκεται μια καθολική αντίδραση σε κάθε μεταρρύθμιση που προτείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Είμαστε αντίθετοι στην απελευθέρωση των αγορών, αντίθετοι στο άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, είμαστε αντίθετοι στην κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης, είμαστε αντίθετοι στη συγχώνευση των ευγενών ταμείων με τους πληβείους, είμαστε αντίθετοι στην κατάργηση των φόρων υπέρ τρίτων, αντίθετοι στην κατάργηση του καμποτάζ, αντίθετοι στις ταμειακές μηχανές, στην υποχρέωση όλων να εκδίδουν απόδειξη, αντίθετοι στην κατάργηση των εθελούσιων εξόδων και των πρόωρων συντάξεων, αντίθετοι στην εξομοίωση των ορίων ηλικίας, αντίθετοι στις προσλήψεις μόνο με το ΑΣΕΠ, αντίθετοι στην κατάργηση των αδιαφανών επιδοτήσεων, των επιδομάτων, των αφορολόγητων, αντίθετοι στην κατάργηση των 15ων και 16ων μισθών, στο κλείσιμο των δημοτικών επιχειρήσεων που χρεοκοπούν. Είμαστε αντίθετοι στον Καλλικράτη, ένας δήμαρχος κάνει απεργία πείνας. Είναι δυνατόν να χρεοκοπεί η χώρα σου και να κάνεις απεργία πείνας για να μην ενωθεί η γειτονιά σου με τη διπλανή γειτονιά;

Αν προσθέσεις όλα τα «δεν θα περάσουν», τότε πρέπει ν’ αρχίσεις να απορείς. Δηλαδή, σε τι ακριβώς δεν είμαστε ευχαριστημένοι τα προηγούμενα χρόνια και δηλώναμε απαξία, δυσαρέσκεια, απογοήτευση απ’ την κατάσταση; Αφού όλα μας αρέσουν.

Έχουμε μπει σε ένα φαύλο κύκλο. Επειδή δεν κάναμε τις μεταρρυθμίσεις που έπρεπε, χρεοκοπήσαμε. Επειδή χρεοκοπήσαμε κόβουμε μισθούς και συντάξεις για να περιορίσουμε τα ελλείμματα, ώστε με τα 110 δις που μας δάνεισαν οι εταίροι μας να κερδίσουμε χρόνο και να πραγματοποιήσουμε έστω και στην παράταση τις αλλαγές που χρειάζονται, ώστε να πάρει μπρος ξανά η οικονομία και να πάψουμε να παράγουμε χρέη. Επειδή καθυστερούμε να πραγματοποιήσουμε τις αλλαγές η σπατάλη του κράτους δεν μειώνεται, μπαίνουμε ακόμα περισσότερο στην ύφεση, οπότε αναγκαζόμαστε σε νέες περικοπές των μισθών και των συντάξεων.

Πολιτικά κόμματα, επαγγελματικές ενώσεις, εργατικά συνδικάτα, κοινωνικές ομάδες, μοιάζουν να μην έχουν καν αντιληφθεί την κατάσταση της χώρας. Δεν κάνουν καμία υποχώρηση, κανένα συμβιβασμό, προσπαθούν να μη χάσουν τα προνόμιά τους, να μην αποδεχθούν καμιά αλλαγή επιχειρώντας να μεταφέρουν το βάρος στο σύνολο, με οριζόντιες μειώσεις μισθών και φόρους. Είναι μάταιο. Αυτό το παιχνίδι οδήγησε στη χρεοκοπία. Τώρα είμαστε μέσα στη χρεοκοπία. Οι αλλαγές θα γίνουν ή θα πτωχεύσουμε.

Θα ’χετε ίσως προσέξει ότι για πρώτη φορά, επειδή έχουν μπει πια μέσα οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της κοινότητας και του Νομισματικού ταμείου, έχουν σπάσει τα στεγανά, έχουν ανοίξει τα στόματα και μαθαίνουμε πληροφορίες που πριν ήταν επτασφράγιστα μυστικά της κρατικής γραφειοκρατίας. Αν παρακολουθείς τα δελτία ειδήσεων, κάθε μέρα μαθαίνεις για πολυτελή γραφεία δημόσιων υπηρεσιών με νοίκι 50.000 το μήνα για να στεγάζονται 20 άτομα, για ανακαινίσεις γραφείων των 500.000, για νομούς με τις αναπηρικές συντάξεις να φτάνουν το 25% του συνόλου, για κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων που κληροδοτούν τις συντάξεις στις κόρες τους, για δεκάδες χιλιάδες νεκρούς που εξακολουθούν να παίρνουν τη σύνταξη, για δημοτικές επιχειρήσεις που χρηματοδοτούν μπουζουξίδικα και ποδοσφαιρικές ομάδες. Δεν υπάρχει άλλο κράτος στον κόσμο που ο υπουργός να ζητάει από τους δημόσιους υπαλλήλους να δηλώσουν οι ίδιοι την ύπαρξή τους για να απογραφούν, μήπως μάθει πόσους έχουμε, πόσο πληρώνονται και από πού.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ήδη επιστρέφει σχέδια νόμου πίσω. Τους κοροϊδεύουμε. Η αντιμετώπιση της σπατάλης στα ταμεία και τα νοσοκομεία δεν είναι πειστική. Τα σχέδια για την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων μάλλον διαιωνίζουν την κατάσταση. Η λαφυραγώγηση του δημοσίου χρήματος συνεχίζεται. Το κλείσιμο των λιμανιών καταστρέφει τον τουρισμό. Η εξόντωση του εμπορικού κέντρου μάς βυθίζει ακόμα περισσότερο στην ύφεση. Σπατάλη, ύφεση, δηλαδή περισσότερη χρεοκοπία, άρα νέα μέτρα μείωσης του βιοτικού επιπέδου. Αν δεν σπάσουμε το φαύλο κύκλο, δεν υπάρχει ελπίδα. Αυτή τη στιγμή βγάζουμε οι ίδιοι με τα χέρια μας τα μάτια μας.

Αυτό που κόμματα, μέσα ενημέρωσης, συνδικαλιστικοί φορείς, επαγγελματικά σωματεία δεν μπορούν να δουν, βυθισμένα σε ένα στενό, αυτοκτονικό, μικροπολιτικό και συντεχνιακό παιχνίδι υπεράσπισης κεκτημένων, η κοινωνία δείχνει ότι το βλέπει. Γι’ αυτό, παρ’ ότι πιεσμένη, παρ’ ότι ξέρει ότι όπως πάντα θα πονέσουν περισσότερο αυτοί που φταίνε λιγότερο, μένει ακόμα ψύχραιμη και περιμένει. Μήπως έστω κι έτσι, έστω και βίαια, γίνουν αυτές οι αλλαγές που θα ανοίξουν τις πόρτες σε νέες δουλειές, σε υγιείς επιχειρήσεις χωρίς διαπλοκή, σε ταμεία που θα δίνουν συντάξεις και σ’ αυτούς που είναι τώρα νέοι, σε δημόσιες υπηρεσίες που σέβονται τον πολίτη, σε μια χώρα που οι πολίτες δεν θα είναι πελάτες.

Με αυτή τη σιωπηλή κοινωνία συνομιλεί η κυβέρνηση, έστω κι αν δεν το έχει καταλάβει. Αν την απογοητεύσει, η ευθύνη θα είναι όλη δικιά της.

*Ο Φώτης Γεωργελές είναι ο εκδότης και διευθυντής της Αθναϊκής Free Press Athens Voice.

Wednesday, May 26, 2010

Ψάχνοντας όνομα για τη γενιά των 700 ευρώ;

Συνέντευξη της Ζωής Ζήνδρου*
LIFO 13/5/2010

Το G700 πώς τα πήρε τα μέτρα;

Τρομάξαμε με το εύρος τους, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε κι αλλιώς. Ήταν αναμενόμενα. Έτσι όπως στρώσαμε καθόμαστε.

Σκεφτήκατε να αλλάξετε όνομα;

Το G700 δεν αφορά κάποιο χρηματικό ποσό, αλλά τους κακοπληρωμένους και χωρίς προοπτική επαγγελματικής εξέλιξης νέους. Οπότε τι G700, τι G550; Το ίδιο είναι.

Οι νέοι θα είναι κακοπληρωμένοι αιώνια;

Υπήρχε πάντα η διάκριση και δυστυχώς τώρα με την κρίση δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα. Πάμε για συμπίεση...

Τα σχόλια στα post τι λένε;

Ελάχιστοι είναι αυτοί που έχουν αποδεχτεί τα μέτρα. Πολλοί δεν τα έχουν καταλάβει κιόλα. Ούτε θεωρητικά, ούτε βιωματικά. Σε κάποιους ακόμα δεν έχουν γίνει μειώσεις, οπότε και δεν έχουν καθαρή εικόνα. Δεν έχουμε νιώσει ακόμα τις διαφορές στο πετσί μας. Πολλές παρατηρήσεις πάντως και πολύ χιούμορ βγαίνει με αφορμή το μέγεθος του βασικού μισθού. Μας ζητάνε να αλλάξουμε το 700 με το 550.

Θέλουν να μεταναστεύσουν;

Δεν ξέρω για άλλους. Εγώ το σκέφτομαι πάντως. Ως ελεύθερη επαγγελματίας, έχω κατεβάσει τις τιμές μου και πάλι δεν βρίσκω τίποτα από δουλειά.

Συστήνετε στους αναγνώστες σας να διεκδικήσουν τα εργατικά τους δικαιώματα ή να κάνουν την πάπια και να τα πάρουν «μαύρα και άγραφα»;

Πρέπει να απαιτούμε τα δικαιώματά μας. Αλλά, για να σου μιλήσω ειλικρινά, όλοι ξέρουμε πως κανείς δεν θέλει να χάσει τα λεφτά του. Ενδέχεται να οδηγηθούμε σε έξαρση της «μαύρης εργασίας».

Τι συμβουλεύετε;

Να απαιτούν τα δικαιώματά τους φυσικά, να κάνουν επίσης υπομονή και να ζητάνε οι όποιες αλλαγές να γίνονται με κριτήριο τη γενεακή δικαιοσύνη και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Ο δημόσιος τομέας παραμένει το όνειρο του νέου για ν’ αποκατασταθεί;

Είναι η ονειρεμένη δουλειά του κάθε Έλληνα, το life job που ψάχνει ο καθένας.

Ακόμα και τώρα που θα γίνουν οι απολύσεις; Που θα λυθούν οι περισσότερες συμβάσεις;

Οι μόνιμοι δεν έχουν πρόβλημα. Οι συμβασιούχοι το γνώριζαν ότι κάποια στιγμή θα συμβεί αυτό.

Και γιατί διαμαρτύρονται;

Το πρόβλημα με όλους εμάς είναι ότι θέλουμε να βολευτούμε με οποιοδήποτε μέσο.

Αυτό το βόλεμα δεν ήταν ένας λόγος που φτάσαμε ως εδώ;

Από τους βασικούς λόγους. Κάθε κυβέρνηση προσπάθησε να μας βολέψει προσωρινά, χωρίς να διασφαλίσει το μέλλον μας με βιώσιμο τρόπο.


Ζωή Ζήνδρου είναι μέλος της G700 υπεύθυνη για τη διαχείριση των social media της ομάδας.

Monday, May 24, 2010

Νέοι= κόστος; Ο υψηλός κίνδυνος της "χαμένης γενιάς"

Του e-homosapiens*

Σε προηγούμενο άρθρο είχε επισημανθεί ότι, η σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή και η επικέντρωση της συλλογικής εθνικής μας προσπάθειας στην αποπληρωμή των δανειστών μας (πιθανώς για την επόμενη δεκαετία) αυξάνει τον κίνδυνο να «χάσουμε» μία ολόκληρη γενιά (Lost Generation), πιθανώς την περισσότερο μορφωμένη και καλύτερα καταρτισμένη της σύγχρονης ιστορίας μας. Μάλιστα, σε συνθήκες δημογραφικής γήρανσης (youth-scarce resource), η μη αποτελεσματική χρήση του “δυνητικά” περισσότερο παραγωγικού πόρου μπορεί να υπονομεύσει σε σημαντικό βαθμό τις παρούσες και μελλοντικές αναπτυξιακές δυνατότητες.

Υπάρχουν δύο κρίσιμα στοιχεία που αποτυπώνουν ότι οι δημόσιες επιλογές υποεκτιμούν τον υψηλό αυτό κίνδυνο: α) η επίμονη υποαπασχόληση των νέων (υψηλή ανεργία/ χαμηλή απασχόληση) και η επιλογή της “θεραπείας” στη μείωση του κατώτατου μισθού για τους νεοεισερχόμενους β) η θεσμική περιθωριοποίηση των νέων στο πεδίο του συστήματος κοινωνικής προστασίας (ειδικώς έλλειψη στεγαστικής πολιτικής για τους νέους).

Η λογική που διαπερνά τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις του μνημονίου συνεργασίας στην αγορά εργασίας και στους μισθούς στον ιδιωτικό τομέα αρθρώνεται στη διαπίστωση ότι οι νέοι εργαζόμενοι συνιστούν -πρωτίστως και κυρίως- κόστος για τις επιχειρήσεις. Επομένως, η μείωση της ανεργίας και η αύξηση των δυνατοτήτων απασχόλησης των νέων προϋποθέτουν τη μείωση της αξίας της εργατικής τους δύναμης. Ειδικώς, στο μνημόνιο συνεργασίας προβλέπεται η αναθεώρηση του κατώτατου μισθολογίου μέσω της υιοθέτησης νομοθεσίας για τους κατώτατους μισθούς με ειδικές προβλέψεις (sub-minima) για τους νέους εργαζομένους.

Η επιλογή της μείωσης του επιπέδου του κατώτατου μισθού για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας αρθρώνεται στο επιχείρημα της ενθάρρυνσης των επιχειρήσεων να προσλάβουν νέο εργατικό δυναμικό από τη δεξαμενή της πλεονάζουσας προσφοράς εργασίας, το οποίο είναι πρόθυμο να εργαστεί με μισθό κατώτερο από το μισθό που επικρατούσε στη αγορά (μείωση ανεργίας νέων). Αν και υπάρχει μία σχετική συναίνεση για τις αρνητικές επιπτώσεις των θεσμικών ακαμψιών της αγοράς εργασίας στην απασχόληση των νέων, εντούτοις η οικονομική/ εμπειρική οικονομική ανάλυση για τη διαδεδομένη υπόθεση της θετικής συσχέτισης της μεταβολής του κατώτατου μισθού και της ανεργίας των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας είναι αρκετά αντιφατική. Επιπρόσθετα, η συμπίεση του μισθολογικού κόστους ευθέως συσχετίζεται με την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και με πιθανά μελλοντικά οφέλη στην απασχόληση, δίχως ωστόσο η μέχρι πρότινος ελληνική εμπειρία να μπορεί να επιβεβαιώσει επαρκώς αυτή την υπόθεση.

Υπάρχουν θετικά σ΄ αυτή την επιλογή οικονομικής πολιτικής για τους νέους; Εδώ, πρέπει να οδηγηθούμε σε μία σκληρή παραδοχή. Πρέπει να αποδεχθούμε ως μοναδικό το δίλημμα «ανεργία vs εργασία κάτω από 600 ευρώ» και να υποθέσουμε ότι, η μείωση του μισθού των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας θα τονώσει την απασχόληση των νέων. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι νεοεισερχόμενοι που θα επωφεληθούν από αυτή τη μείωση του κατώτατου μισθού βρίσκοντας εργασία θα μείνουν για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα εντός της αγοράς εργασίας βελτιώνοντας βαθμιαία την εισοδηματική τους κατάσταση. Η χαμηλή ποιότητα επιχειρηματικότητας, η συντηρητική επιχειρηματική κουλτούρα στα πρότυπα ανάδειξης και αμοιβών, η αύξηση της εργασιακής ευελιξίας και η απουσία πολιτικών κοινωνικής υποστήριξης των νέων υποδεικνύουν -μάλλον- τον ισχυρό κίνδυνο ότι για τους περισσότερους νέους η αγορά εργασίας θα αποτελεί ένα σύντομο διάλειμμα που θα διακόπτει μεγάλα διαστήματα παραμονής στην ανεργία και στην «εισοδηματική καχεξία».

Μία πιθανή θετική παράμετρος αυτής της πολιτικής είναι -πιθανώς- η τόνωση της νεανικής επιχειρηματικότητας. Ωστόσο, σ΄ αυτή την περίπτωση η νεανική επιχειρηματικότητα (θα εξακολουθήσει να) αποτελεί έσχατη επιλογή ανάγκης μετά από μία μακρά αποτυχημένη διαδρομή στην αναζήτηση μισθωτής εργασίας στο δημόσιο ή/και στον ιδιωτικό τομέα. Άλλωστε, ακόμα και μία ενίσχυση της «μικροεπιχειρηματικότητας ανάγκης» είναι αβέβαιη, δίχως μία άμεση μεταβολή στις δημόσιες πολιτικές και τη χάραξη ενός συνεκτικού, στρατηγικού εθνικού σχεδίου για τη νεανική επιχειρηματικότητα.

Δίχως αμφιβολία, αυτή η πολιτική επιλογή για την ενίσχυση της απασχόλησης των νέων κρύβει κρίσιμους κινδύνους που οι σχεδιαστές πολιτικής παραμελούν, ή σκοπίμως θεωρούν ήσσονος σημασίας ·κίνδυνοι που αυξάνουν την πιθανότητα της «χαμένης γενιάς». Ενδεικτικά,

  • οι μισθολογικές πιέσεις σε συνδυασμό με την αύξηση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας, επιδεινώνουν την -ήδη εδώ και χρόνια- επιβαρημένη κατάσταση της αγοράς εργασίας για τους νέους (χαμηλές αμοιβές, υπερεργασία, πολυαπασχόληση, ανομία…). Μάλιστα, παρά τις σαφείς προτάσεις του μνημονίου συνεργασίας για τη μείωση του μισθολογικού κόστους, οι προτάσεις για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας και την αναθεώρηση του «διχτύου κοινωνικής προστασίας» παραμένουν θολές και ανεπεξέργαστες (γενικότητες). Η εργασιακή ευελιξία και η μισθολογική συμπίεση δεν συνοδεύονται από μία αύξηση της κοινωνικής προστασίας και ασφάλειας.

  • η χειροτέρευση των όρων εργασίας των νεοεισερχομένων είναι πιθανό να αποθαρρύνει πολλούς νέους να εισέλθουν στην αγορά εργασίας και να οδηγήσει στις ακόλουθες επιλογές: παραμονή «εντός των τειχών» της οικογενειακής προστασίας, επιμήκυνση της διάρκειας σπουδών, αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό.

  • η γενικευμένη αντίληψη «νέοι = κόστος» και η συνακόλουθη εισοδηματική πολιτική, αποδυναμώνει τα κίνητρα για μεγαλύτερη παραγωγικότητα. Η επίμονη απουσία «μη υλικής επιβράβευσης» της προσπάθειας οδηγεί σε απογοήτευση, μειωμένη απόδοση και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αναμφίβολα, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η συνταγή της μείωσης του εργατικού κόστους οδηγεί αναπόφευκτα σε βελτίωση της ανταγωνιστικότητας

  • η χειροτέρευση του φαινομένου της μειωμένης αυτονόμησης των νέων (παραμονή εντός της οικογενειακής στέγης μέχρι τα 30+) και η αποθάρρυνση της διαμόρφωσης ενός «σχεδίου ζωής» πιθανότατα θα έχει μεγάλη αρνητική επίπτωση στη διαδικασία που βαθμιαία υπονομεύει την κοινωνική συνοχή, την πληθυσμιακή γήρανση. Μελλοντικά, θα είναι ανυπολόγιστο το κοινωνικό και οικονομικό κόστος αν υπονομευτεί ακόμα περισσότερο η «αυτονομία» των νέων και οδηγηθούμε σε μία καθολική κοινωνία «μαμάκηδων». Η διαμόρφωση μίας ειδικής στεγαστικής πολιτικής για τους νέους (ειδικά κίνητρα, υποστήριξη και φοροαπαλλαγές) είναι εξόχως σημαντική ως αντιστάθμισμα της οικονομικής πίεσης.
Συνολικά, η αναμόρφωση των δομών και των πολιτικών κοινωνικής προστασίας και η είσοδος των νέων εντός των τειχών του κοινωνικού κράτους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάσχεση του κινδύνου της "χαμένης γενιάς". Ωστόσο, καμία νέα πολιτική για τη νέα γενιά δεν μπορεί να σχεδιαστεί προς αυτή την κατεύθυνση, αν δεν συνηδειτοποιήσουμε ότι οι νέοι δεν αποτελούν κόστος και πρόβλημα, αλλά σπάνιο πόρο για ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία.


*Ο e-homosapiens είναι blogger (e-homosapiens.blogspot.com) και μέλος της G700

Thursday, May 20, 2010

Τι δεν μας λένε τα βαμπίρ για το ασφαλιστικό

Η σημερινή πορεία για το ασφαλιστικό, ήταν, ως είθισται κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο, μεγαλειώδης. Χιλιάδες εργαζόμενοι του Δημόσιου Τομέα, των ΔΕΚΟ και των μεγάλων πρώην κρατικών επιχειρήσεων (τράπεζες, λιμάνια, διυλυστήρια, μεταφορές), μαζί μ' εκατοντάδες ελεύθερους επαγγελματίες και δεκάδες ιδιωτικούς υπάλληλους, κατέβηκαν στο δρόμο, χέρι χέρι με τη συνδικαλιστική τους ηγεσία, για να εκφράσουν την αντίθεσή τους στις επιχειρούμενες αλλαγές.

Στη συγκέντρωση, σύμφωνα με τα λόγια του ψηφίσματος που κατατέθηκε στη Βουλή, «εκφράστηκε με δυναμικό τρόπο η απαίτηση να αποκρουσθούν οι νεοφιλελεύθερες συνταγές, να αποτραπεί η ακύρωση του κοινωνικού κράτους στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, να μην προωθηθεί και ψηφισθεί το ασφαλιστικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης και να μην κυριαρχήσουν οι 'αγορές και οι κερδοσκόποι'».

Δε θα μπούμε στη συζήτηση για το αν φταίνε οι αγορές και οι κερδοσκόποι που δεν υπάρχει σήμερα σάλιο στο ασφαλιστικό ή η απρόσκοπτη προσπάθεια ορισμένων συντεχνιών να εφαρμόσουν για πάρτη τους το σύνθημα “σύνταξη στα 12 στρατός στα 100”. Ούτε είναι στις προθέσεις μας να θίξουμε το κατά πόσο αυτό το πελατειακό μπάχαλο που δημιουργήθηκε μεταπολιτευτικά μπορεί να θεωρηθεί κοινωνικό κράτος με περγαμηνές κοινωνικής δικαιοσύνης.

Αυτό που σίγουρα βγάζει μάτι και πρέπει να τονιστεί είναι ότι στη σημερινή πορεία δεν ακούστηκε λέξη για τα πραγματικά προβλήματα του προτεινόμενου νέου ασφαλιστικού νόμου.

Πρώτον, λέξη δεν ακούστηκε για την εξαίρεση από την ενοποίηση του ταμείου των δημοσιογράφων, των υπαλλήλων της Τραπέζης της Ελλάδος, των γιατρών, των δικηγόρων και των μηχανικών. Αυτοί ως εκλεκτοί που είναι θα ασφαλίζονται σε διαφορετικούς φορείς. Τα απόπαιδα θα μείνουν μόνα τους.

Δεύτερον, κουβέντα δεν ειπώθηκε για τη μη κατάργηση των φόρων υπέρ τρίτων. Πλήρωνε λαέ νομικόσημα και μηχανικόσημα για να μπεις εσύ στο ΙΚΑ και οι άλλοι να επιχαίρουν ότι έχουν υγιές ταμείο, δικό τους.

Τρίτον, ψίθυρος δεν ακούστηκε για την εξαίρεση των Σωμάτων Ασφαλείας από τη μεταρρύθμιση. Ε, φυσικά, άλλωστε η προστασία του πολίτη είναι παγιωμένο αγαθό για το οποίο χαλάλι να πληρώσουμε και κάτι παραπάνω...

Τέταρτον, άχνα δεν βγήκε για την ανταποδοτική σύνταξη, σύμφωνα με την οποία όσο πιο υψηλόμισθος είσαι τόσο πιο ανταποδοτική γίνεται και το αντίθετο. Με 850 το μήνα έχεις αναπλήρωση περί το 20% με πάνω από 4 χιλιάρικα 45%. Η δικαιοσύνη σε όλο της το μεγαλείο.

Ξέρετε γιατί δεν ακούσαμε κάτι για όλα αυτά;

Διότι, όλα αυτά, είναι οι πελατειακές διευθετήσεις που έκανε η κυβέρνηση προς μερικές ομάδες, παρούσες κατά τ' άλλα στην απεργία, με στόχο να περάσει τα λεγόμενα “σκληρά” μέτρα. Ξέρετε ποια; Τα εντελώς αυτονόητα που έπρεπε να είχαν γίνει χτες.

α) Η βασική σύνταξη να πληρώνεται από το κράτος βάσει φορολογίας για να αποφεύγονται οι κομπίνες με τις δεκαπενταετίες, όπου μόλις θεμελιώσει ο άλλος βγαίνει στη μαύρη αγορά.

β) Το μεγάλο κομμάτι της σύνταξης να υπολογίζεται με αναλογικό τρόπο που θα αντιστοιχεί στα χρόνια ασφάλισης και τις καταβληθείσες εισφορές.

γ) Να υπάρχει ένα ενιαίο αποθεματικό, ένας ενιαίος κορβανάς που θα συμπεριλαμβάνει την περιουσία και τα διαθέσιμα των Φ.Κ.Α., τα οποία ανέρχονται σήμερα σε 29.55 δισ. €. καθώς και το Ταμείο Αλληλεγγύης, το οποίο πιστώθηκε με 580 εκ. € για το έτος 2009 ενώ για το 2010 η σχετική πίστωση προβλέπεται να ανέλθει σε 630 εκατ. €.

δ) Τα ταμία κοινωνικής ασφάλισης να περιοριστούν σε τρία. Μισθωτών, Αγροτών, Αυτοαπασχολούμενων για να λειτουργήσει επιτέλους ο νόμος των μεγάλων αριθμών. Μεγάλα ταμεία, καλύτερος συσχετισμός εργαζόμενων προς συνταξιούχους, βελτιωμένες αποδόσεις.

ε) Οι εθελούσιες έξοδοι να απαγορεύονται για να μην πλουτίζουν κάποιοι στην πλάτη του κοσμάκη όπως στον ΟΤΕ.

στ) Τα όρια ηλικίας γυναικών και ανδρών στο δημόσιο να εξισωθούν. Ισότητα δεν έχουμε;

Συμπερασματικά λοιπόν, το νέο ασφαλιστικό για το οποίο τόσοι άνθρωποι κατέβηκαν στο δρόμο έχει προβλήματα. Δεν είναι όμως αυτά για τα οποία φωνάζουν οι σημερινοί 55ρηδες και τα συνδικάτα των βαμπίρ. Έτσι κι αλλιώς, οι πολίτες μέσης ηλικίας κάτοχοι ώριμων και θεμελιωμένων δικαιωμάτων, με μικρές σχετικά απώλειες θα εξασφαλίσουν τις συντάξεις και τα όρια συνταξιοδότησης των παλαιών ταμείων.

Το πρόβλημα είναι ότι αδικούνται κατάφορα δυο γενιές. Από τη μία μεριά οι ηλικιωμένοι χαμηλοσυνταξιούχοι καταγράφουν μετά την περικοπή του 13ου και 14 μισθού υψηλές εισοδηματικές απώλειες. Από την άλλη μεριά οι νέοι εργαζόμενοι επωμίζονται εξ' ολοκλήρου το κόστος μιας μεταρρύθμισης που είναι μεν σημαντική, πλην όμως για λόγους που εξηγήθηκαν πιο πάνω κρίνεται κατώτερη των περιστάσεων. Για να ανταποκριθεί στις περιστάσεις το νέο ασφαλιστικό, ως προς το ταμειακό του σκέλος, θα έπρεπε να βάλει περισσότερο χέρι στους ώριμους 55ρηδες και να αφήσει τους χαμηλοσυνταξιούχους εκτός. Ως προς το βάθος της μεταρρύθμισης, πρέπει αναμφίβολα να γίνει πιο τολμηρό. Αν μη τι άλλο να εξαφανίσει πλήρως τις όποιες πελατειακές διευθετήσεις. Έτσι θα γινόταν και περισσότερο διαγενεακά δίκαιο.

Monday, May 17, 2010

Live your odyssey in Greece. Ηρεμία please για να σωθεί ο τουρισμός

Του Γιώργου Κουρέλη*

Πριν ένα περίπου χρόνο αποδεχόμενος πρόταση του συλλόγου Ζακυνθινών Φοιτητών, παρευρέθηκα σε ημερίδα για τον τουρισμό και την νεανική επιχειρηματικότητα εκπροσωπώντας τη G700 .

Μέσα από την ομιλία μου σε νέους, φοιτητές, επιχειρηματίες καθώς και στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προσπάθησα να περάσω ένα μήνυμα αισιοδοξίας. Μεταξύ άλλων, είπα χαρακτηριστικά ότι οι νέοι πρέπει και μπορούμε να βγούμε από το καβούκι μας και να επιχειρήσουμε στον τουρισμό. Έχουμε σύμμαχο τις νέες τεχνολογίες και την καλύτερη εξοικείωσή μας μ’ αυτές, ενώ η Ελλάδα είναι μια ώριμη τουριστική αγορά με συνεχή ροή τουριστών. Είπα πως η αδράνεια δεν προσφέρει τίποτα, πως θα πρέπει να τολμήσουμε και ας αποτύχουμε αρχικά, αρκεί να μάθουμε από τα λάθη μας. Είπα επίσης πως το κράτος θα πρέπει επιτέλους να γίνει από αμέτοχος «νταβατζής» συμμέτοχος υποστηρικτής της κάθε νεανικής επιχειρηματικής προσπάθειας.

Σήμερα, ένα χρόνο μετά, βιώνοντας την κρίση της Ελληνικής οικονομίας είμαι πολύ πιο απαισιόδοξος. Όχι τόσο για την κρίση αυτή καθ’ αυτή, που αν τη χειριστούμε σωστά ίσως αποτελέσει ευκαιρία αλλαγών, αλλά για τις παράπλευρες επιπτώσεις της με τις οποίες ουδείς ασχολείται.

Εξηγούμαι. Μαζί με την αξιοπιστία μας στις αγορές χρήματος, απωλέσαμε και την αξιοπιστία μας σαν ευνοούμενο κράτος και ασφαλές τουριστικός προορισμός στην παγκόσμια τουριστική αγορά. Σε μια άκρως ανταγωνιστική και ρευστή παγκόσμια τουριστική αγορά, ο πολιτισμός, ο ήλιος και η Θάλασσα από μόνες του δεν αρκούν.

Η ασφάλεια, η σταθερότητα, η ελεύθερη μετακίνηση, τα ανοιχτά μουσεία, τα ανοιχτά λιμάνια, τα αεροδρόμια και οι δημόσιες συγκοινωνίες, η ευνομούμενη πολιτεία είναι ζητούμενα και βασικά συστατικά σε μια χώρα που θέλει να καρπωθεί το όποιο μερίδιο από την παγκόσμια τουριστική αγορά. Δυστυχώς, τους τελευταίους μήνες είμαστε όλοι μάρτυρες τραγελαφικών γεγονότων, τα οποία κάνουν το γύρο του κόσμου, δίνοντας το μήνυμα πως τίποτα από όλα αυτά που προανέφερα δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά.

Η χρονιά άρχισε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Για άλλη μια φορά οι αγρότες ήταν συνεπείς στο καθιερωμένο τους ραντεβού στις εθνικές, κόβοντας την Ελλάδα στα δύο. Μόνο που αυτή τη προχώρησαν ένα βήμα πιο πέρα, κλείνοντας και τους μεθοριακούς σταθμούς εισόδου της χώρας, αλλά και τους σιδηρόδρομους.

Αμέσως μετά ανέλαβαν δράση οι συνδικαλιστές των λιμανιών, των αερολιμένων, του ΟΣΕ, των μουσείων, με συνεχείς απεργίες. Απεργίες που το μόνο πράγμα που κατάφεραν τελικά ήταν να οδηγήσουν αποκλειστικά στη υπονόμευση και απαξίωση του ήδη ταλαιπωρημένου ελληνικού τουριστικού προϊόντος.

Δε χρειάζεται να τα πω. Ολόκληρος ο πλανήτης τα είδε στις τηλεοράσεις και τα διάβασε στις εφημερίδες. Τραμπούκοι κλείνουν εισόδους ξενοδοχείων, κρουαζιερόπλοιων, αρχαιολογικών χώρων, συνεχείς διαδηλώσεις βίας, κλειστοί δρόμοι και ανύπαρκτες δημόσιες συγκοινωνίες.

Σα να μη έφταναν όλα αυτά, πριν από ένα μήνα ανέλαβε και η μητέρα φύση να μας στείλει αδιάβαστους με την ηφαιστειακή τέφρα να οδηγεί σε αναγκαστικές ακυρώσεις με άμεσο αποτέλεσμα για δύο βδομάδες να υπολειτουργούμε.

Η χαριστική βολή ήρθε με τον τραγικό χαμό των 3 εργαζομένων της Marfin και τον γύρο του κόσμου που έκανε η κοινωνική αναταραχή στην Αθήνα.

Ως αποτέλεσμα όλων αυτών τις τελευταίες μέρες απλώς καταγράφουμε τις απώλειες σε κρατήσεις που δεν ήρθαν, αλλά και τις αμέτρητες ακυρώσεις που ήρθαν.

Σε όλες τις ακυρώσεις η ίδια επισήμανση για το λόγο ακύρωσης. Η κοινωνική αναταραχή, οι συνεχείς απεργίες, η ανασφάλεια. Και για του λόγου το αληθές σας παραθέτω ένα μήνυμα που έλαβα σήμερα στο email από τα πολλά που λαμβάνουμε καθημερινά, ενδεικτικό του όλου κλίματος. Από το “live your myth in Greece” μας λέει ο άνθρωπος, περάσατε στο “live your Odyssey in Greece”.

Τη στιγμή που γράφω αυτό το κείμενο ο μεγαλύτερος οδικός άξονας της χώρας, ένα έργο πνοής και ανάπτυξης, η Εγνατία Οδός, παραμένει κλειστή σε αρκετά σημεία για δεύτερη μέρα από μια ομάδα 100 δημοτικών υπάλληλων που διαμαρτύρονται για το σχέδιο Καλλικράτης, χωρίς κανένας να επεμβαίνει και να νοιάζεται και δυστυχώς με τους φόβους για αναρχία στη χώρα μας να επιβεβαιώνονται πανηγυρικά.

Τελικά κανείς δε νοιάζεται για το πως μέσα σε αυτό το περιβάλλον κρίσης, θα σωθούν θέσεις εργασίας, πως θα γίνουν νέες επενδύσεις, πως θα αποδοθούν οι αυξημένοι έμμεσοι και άμεσοι φόροι; Ποια είναι η προστασία του κράτους «νταβατζή» που συμμετέχει μόνο στα κέρδη με 50%, αλλά απ’ όλα τ’ άλλα απέχει 100%;

Δυστυχώς, πάμε ολοταχώς να χάσουμε τη χρονιά με δική μας –ελληνική- αποκλειστικά υπαιτιότητα. Προσωπικά θεωρώ ότι το κλίμα μπορεί να αλλάξει τάχιστα και ο κόσμος εύκολα να ξεχάσει κάποια άσχημα γεγονότα και να επιλέξει τελικά να επισκεφτεί τη χώρα μας. Αρκεί να πάψουμε να τροφοδοτούμε συνεχώς την επικαιρότητα με τέτοιου είδους γεγονότα και εμπόδια. Θα μπορούσε ίσως να υπάρξει μια συμφωνία ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα και τους κοινωνικούς εταίρους και γενικότερα την ελληνική κοινωνία για μία καλοκαιρινή εκεχειρία στο μέτωπο των συγκρούσεων με στόχο τη διάσωση του τουρισμού. Ας το σκεφτούμε μπας και τελειώσει προσωρινά έστω η οδύσσεια του ελληνικού τουρισμού και βγάλουμε με όσο το δυνατόν μικρότερες απώλειες τη φετινή σεζόν.

*Ο Γιώργος Κουρέλης είναι ελεύθερος επαγγελματίας στο χώρο του τουρισμού και ιδρυτικό μέλος της G700. Είναι ιδρυτής του Visit Meteora, ένα καινοτόμου επιχειρηματικού εγχειρήματος στο χώρο του τοπικού τουρισμού της περιοχής των Τρικάλων.

A Question From Lydia

By Thomas L. Friedman*
New York Times, 14-5-2010

By the time I got there last Sunday, the fire at the Marfin Egnatia Bank on Stadiou Street here had been extinguished, but the charcoal smell of the torched bank interior still wafted out onto the sidewalk through the broken windows. Ever since Greek anarchists firebombed the bank on May 5, killing three employees who had defied a general strike, the Marfin bank has become an impromptu shrine. A huge pile of bouquets, teddy bears and scribbled condolence notes grew by the hour on the sidewalk out front, as Athenians kept on coming to pay their respects to the innocents killed inside. People would lay down a rose and then just stare at the building or read the handwritten messages pasted all over the facade. My own eye went to a colorful drawing, clearly done by a child, of a burning building and people screaming “help, help” from upper windows. Under it was written, in Greek: “In what kind of a world will I grow up? Lydia, age 10.”

A good question, Lydia.

The Marfin bank was ground zero for the global meltdown 10 days ago. As soon as TV footage of the bank employees trapped in the blaze hit the news channels, it sparked fears that Greece would default on its massive debts held by other European banks. That triggered a steep decline in the euro and the shares of European banks. That plunge was then exacerbated by news of the inconclusive election in Britain, and, finally, all of it together helped fuel the sudden 1,000-point drop in the Dow on Wall Street.

And that is where I would start to answer Lydia: You are growing up in an increasingly integrated world where we’ll all need to be guided by the simple credo of the global nature-preservation group Conservation International, and that is: “Lost there, felt here.”

Conservation International coined that phrase to remind us that our natural world and climate constitute a tightly integrated system, and when species, forests and ocean life are depleted in one region, their loss will eventually be felt in another. And what is true for Mother Nature is true for markets and societies. When Greeks binge and rack up billions of euros of debt, Germans have to dig into their mattresses and bail them out because they are all connected in the European Union. Lost in Athens, felt in Berlin. Lost on Wall Street, felt in Iceland.
Yes, such linkages have been around for years. But today so many more of us are just so much more deeply intertwined with each other and with the natural world. That is why Dov Seidman, the C.E.O. of LRN, which helps companies build ethical cultures, and author of the book “How,” argues that we are now in the “Era of Behavior.”

Of course, behavior always mattered. But today, notes Seidman, how each of us behaves, consumes, does business, builds or doesn’t build trust with others matters more than ever. Because each of us, each of our banks, each of our companies, now has the power to impact, for good or ill, so many more people’s lives through so many more channels — from day-trading to mortgage-lending to Twitter to Internet-enabled terrorism.

“As technology has made us more interconnected with others around the world, it has also made us more ethically interdependent with others around the world,” argues Seidman.
Indeed, in a world where our demand for Chinese-made sneakers produces pollution that melts South America’s glaciers, in a world where Greek tax-evasion can weaken the euro, threaten the stability of Spanish banks and tank the Dow, our values and ethical systems eventually have to be harmonized as much as our markets. To put it differently, as it becomes harder to shield yourself from the other guy’s irresponsibility, both he and you had better become more responsible.

But that hasn’t been the trend. We’ve become absorbed by shorter and shorter-term thinking — from Wall Street quarterly thinking to politician-24-hour-cable-news-cycle thinking. We’re all day-traders now. We have day-thinking politicians trying to regulate day-trading bankers, all covered by people tweeting on Twitter.

So more and more of us are behaving by, what Seidman calls, “situational values”: I do whatever the situation allows. Think Goldman Sachs or BP. The opposite of situational values, argues Seidman, are “sustainable values”: values that inspire in us behaviors that literally sustain our relationships with one another, with our communities, with our institutions, and with our forests, oceans and climate. Of course, to counter this epidemic of situational thinking, we need more and better regulations, but we also need more people behaving better. Regulations only tell you what you can or can’t do in certain situations. Sustainable values inspire you to do what you should do in every situation.

How do we get more people behaving sustainably in the market and Mother Nature? That is a leadership and educational challenge. Regulations are imposed — values are inspired, celebrated and championed. They have to come from moms and dads, teachers and preachers, presidents and thought leaders. If there is another way, please write me. I’ll leave a note for Lydia.

*Thomas L Friedman is an Op-Ed columnist for The New York Times.

Saturday, May 15, 2010

Kαταναλώσαμε όλα τα αποθέματα

The New York Times
Μετάφραση - Αναδημοσίευση Καθημερινή

Η Καλή Νεράιδα πέθανε χθες βράδυ από επιπλοκές, που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1946 και ο θάνατός της συνέπεσε με τις βρετανικές εκλογές του 2010 και τις ταραχές στην Ελλάδα.

Ιδού τι κρύβεται πίσω από τις βρετανικές εκλογές, τις ελληνικές ταραχές και το δικό μας Tea Party: Οι γονείς μας ήταν η «Σπουδαιότερη Γενιά» και κέρδισαν αυτόν τον τίτλο, κάνοντας τεράστιες οικονομίες και επενδύσεις, για να μας χτίσουν έναν κόσμο αφθονίας. Η γενιά μου, οι Baby Boomers εξελίχθηκε σ’ αυτό, που ο συγγραφέας Kurt Andersen αποκάλεσε η «Γενιά της Ακρίδας». Καταναλώσαμε όλη αυτή την αφθονία σαν πεινασμένες ακρίδες. Τώρα, εμείς μαζί με τα παιδιά μας πρέπει να γίνουμε η γενιά της «Αναγέννησης» - αυτή, που θα ξανασυγκεντρώσει χρήματα, αλλά μ’ έναν τρόπο οικονομικά και οικολογικά αποδεκτό. Κι αυτό θα απαιτήσει μεγάλη προσαρμογή.

Εμείς, η μεταπολεμική γενιά της Αμερικής και της Δυτικής Ευρώπης μεγαλώσαμε, πιστεύοντας ότι υπάρχει πράγματι μια Καλή Νεράιδα, που με τα μαγικά της θα επέτρεπε στους συντηρητικούς να μειώνουν τους φόρους, χωρίς να περικόβουν παροχές και στους φιλελεύθερους να διευρύνουν τις παροχές, χωρίς να αυξάνουν τους φόρους. Η Καλή Νεράιδα το έκανε, τυπώνοντας χρήμα και κάνοντάς μας να πιστεύουμε ότι δανειζόμενοι από την Κίνα ή τη Γερμανία ή δημιουργώντας σύνθετα και περίπλοκα οικονομικά εργαλεία, στην πραγματικότητα, δημιουργούσαμε πλούτο.

Η Ελλάδα, για παράδειγμα, έγινε η General Motors των χωρών. Οπως η διοίκηση της G.M. οι Ελληνες πολιτικοί χρησιμοποιούσαν το εύκολο χρήμα και τις επιδοτήσεις της Ε.Ε. όχι για να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί, αλλά πιο διεφθαρμένοι, λιγότερο πρόθυμοι να συλλέγουν φόρους και μη ανταγωνιστικοί. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, οποιοσδήποτε σε συγκεκριμένες «επικίνδυνες» δουλειές μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη στα 50 οι γυναίκες, στα 55 οι άνδρες. Στη Βρετανία, όσοι είναι άνω των 60 ετών παίρνουν ετήσιο επίδομα για έξοδα θέρμανσης και επιβιβάζονται δωρεάν στα μέσα μεταφοράς. Αυτό είναι πολύ όμορφο, αν το αντέχεις. Αλλά, η Βρετανία, όπου το 25% του κυβερνητικού προϋπολογισμού είναι δανεικά, δεν το αντέχει πια.

Η Βρετανία και η Ελλάδα είναι η σημερινή εικόνα της αυριανής δύσκολης πραγματικότητας. Οι Baby Boomers θα πρέπει να αποδεχθούν μεγάλες περικοπές στα προνόμια και τις συντάξεις τους σήμερα, ώστε τα παιδιά τους να έχουν αύριο δουλειά και να μη φορτωθούν χρέη. Διαφορετικά, οδηγούμαστε σε μάχη γενεών σε όλη τη Δύση.

Υστερα από 65 χρόνια, στη διάρκεια των οποίων, η πολιτική αφορούσε κυρίως παροχές προς τους ψηφοφόρους, τώρα, μετατρέπεται κυρίως σε αφαίρεσή τους.

Δεν είναι αστείο. Ρωτήστε τους Ελληνες βουλευτές, οι οποίοι μετά την ανακοίνωση των αυστηρών μέτρων λιτότητας είδαν το Κοινοβούλιο να πολιορκείται από οργισμένους διαδηλωτές, που φώναζαν «Κάψτε το!».

Συμπεραίνω ότι οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει -παρακαλώ μη γελάτε- πρέπει να γίνουν λίγο πιο έξυπνοι και πιο τίμιοι. Για να υπάρξει «Αναγέννηση» πρέπει να υπολογίσουν, πώς θα συλλέξουν φόρους για να αυξήσουν τα έσοδα, ενώ θα πρέπει να κόψουν άλλους, για να προκαλέσουν ανάπτυξη. Πρέπει τώρα να χρησιμοποιούμε με σοφία κάθε δολάριο. Επειδή καταναλώσαμε όλα μας τα αποθέματα κι επειδή η Καλή Νεράιδα είναι νεκρή.

Thursday, May 13, 2010

ΔΕΗ στα μπατζάκια μας

Πριν από μερικές μέρες ακούσαμε και διαβάσαμε στα Μέσα το εξής τραγικό. Από εδώ και στο εξής, στο λογαριασμό της ΔΕΗ, μαζί με το ηλεκτρικό ρεύμα και την δαπάνη για την ΕΡΤ θα πληρώνουμε 5 τοις χιλίοις για Δικαιώματα Εκτέλεσης Τελωνειακών Εργασιών (ΔΕΤΕ). Πρόκειται για το επίδομα που εισπράττουν οι τελωνειακοί κάθε φορά που εκτελωνίζουν ένα δέμα. Επίδομα που κόπηκε αρχικά κατά 12% και θα κοπεί επιπλέον κατά 8%. Απ’ ότι φαίνεται, όμως, η χρέωση των καταναλωτών για το ΔΕΤΕ επιστρέφει και μάλιστα μέσα στους λογαριασμούς ρεύματος, με τρόπο που επιβαρύνει όλους τους Έλληνες είτε εκτελωνίζουν δέματα είτε όχι.

Οι τελωνειακοί βέβαια εξηγούν ότι δεν πρόκειται για τέλος που θα το εισπράττουν ως αμοιβή. Τονίζουν ότι πρόκειται για φόρο που θα καταλήξει στα κρατικά ταμεία για να καλύψει τις απώλειες εσόδων που έχει το δημόσιο. Ομολογούμε ότι δεν καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτό. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε είναι ότι όλοι οι Έλληνες θα πρέπει να πληρώνουν υποχρεωτικά σε κάθε λογαριασμό ένα ειδικό τέλος χαράτσι υπέρ κάποιου τρίτου για κάτι που δεν τους αφορά.

Δε γνωρίζουμε ποια διεστραμμένη λογική επέβαλε αυτό το προβοκατόρικο μέτρο. Τη στιγμή που πάει να δημιουργηθεί μια συμμαχία ανοχής απέναντι στα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, τέτοιες κινήσεις ρουσφετολογικού τύπου που υποσκάπτουν την κοινωνική δικαιοσύνη, είναι αδικαιολόγητες και κινδυνεύουν να τινάξουν το όλο εγχείρημα στον αέρα. Τα είπαμε μια φορά με αφορμή το φορολογικό και την τότε προσπάθεια για εξαίρεση κάποιων ομάδων από τον λογιστικό υπολογισμό του φόρου εισοδήματος. Να μη τα ξαναλέμε. Εκτός κι αν κάποιοι στην κυβέρνηση επιδιώκουν να βρεθεί κάποιος τελωνειακός χτισμένος στο γραφείο του ή ο ίδιος ο Πρόεδρος της ΔΕΗ να κάνει μπάντζι τζάμπ σε καμιά καμινάδα. Η ψυχολογία όλων βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί. Δεν υπάρχει κανένα απολύτως περιθώριο για αδικίες και εξαιρέσεις απ’ τον κανόνα. Κοινωνική δικαιοσύνη, ισονομία και ισοπολιτεία για όλους. Για να βγούμε από την κρίση πρέπει να βάλουμε πλάτη όλοι.

Wednesday, May 12, 2010

Άνοιξέ το, το τιμημένο

Την προηγούμενη Παρασκευή υπερψηφίστηκε το επώδυνο πακέτο δημοσιονομικών περικοπών από την ελληνική Βουλή, με στόχο τη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας σε βάθος τριετίας. Παρά το γεγονός ότι ο μέσος οικογενειακός προϋπολογισμός θα υποστεί καθίζηση λόγω των μειώσεων σε μισθούς και συντάξεις καθώς και λόγω της αύξησης των φόρων, τα δύσκολα έπονται. Το τετράμηνο Μάιος - Αύγουστος 2010 αναμένεται να ανακοινωθούν σειρά διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες αποτελούν προϋπόθεση για την εκταμίευση της δεύτερης δόσης του δανείου από το μηχανισμό στήριξης ΕΕ-ΔΝΤ. Αυτά, όμως, τα διαρθρωτικά μέτρα, και όχι τα αμιγώς ταμειακά, είναι και τα πιο σημαντικά, αν θέλουμε να αποκτήσουμε μια βιώσιμη δημοσιονομική θέση μακροπρόθεσμα και να μπει η οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης.

Ήδη, το νέο Ασφαλιστικό ανακοινώθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο προχτές και αναμένεται εντός μηνός να ψηφιστεί από τη Βουλή. Κι ενώ στο πιο δύσκολο και σημαντικό για τη διαγενεακή και κοινωνική δικαιοσύνη ζήτημα υπάρχει εμφανής πρόοδος (ενισχύεται για παράδειγμα η ανταποδοτικόίατητα στον υπολογισμό των συντάξεων), δεν συμβαίνει το ίδιο μ’ ένα εξίσου σημαντικό κεφάλαιο που είναι σε θέση να αποκαταστήσει τη διαγενεακή και κοινωνική δικαιοσύνη στην αγορά εργασίας. Το κεφάλαιο αυτό αφορά στο άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων.

Δεκάδες κατηγορίες επαγγελμάτων παραμένουν σήμερα κλειστές, δημιουργώντας υψηλά κόστη στους καταναλωτές και δυσκολία επαγγελματικής πρόσβασης, ειδικά στους νέους. Έτσι δημιουργούν εμπόδια στην κινητικότητα της εργασίας, την επιχειρηματικότητα, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα, με τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις στη δημοσιονομική κι αναπτυξιακή προοπτική της χώρας.

Σύμφωνα με παλιότερη μελέτη του ΚΕΠΕ και της Copenhagen Economics, τα κλειστά επαγγέλματα στην Ελλάδα κοστίζουν 4 δισ. ευρώ ετησίως που αναλογούν σε περίπου 1.000 ευρώ τον χρόνο για κάθε ελληνικό νοικοκυριό. Από το άνοιγμα των επαγγελμάτων μπορούν να αυξηθούν άμεσα οι πραγματικοί μισθοί (0,4%), μπορεί να ενισχυθεί η κατανάλωση (0,3%) και να μειωθεί το κόστος των υπηρεσιών (μεσοπρόθεσμα -10,5%), μπορεί να αυξηθεί η συνολική απασχόληση (0,2%). Η απελευθέρωση μόνο 13 κλάδων στον τομέα των υπηρεσιών μπορεί να πριμοδοτήσει το ΑΕΠ κατά περίπου 1,5 ποσοστιαία μονάδα, όσο ήταν δηλαδή η συρρίκνωση του το 2009.

Τα παραπάνω σηματοδοτούν εν μέρει τη βαρύτητα που έχει το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων για τη Γενιά των 700 Ευρώ. Αναγνωρίζουμε ότι η τομή που απαιτείται δεν είναι μικρή, ούτε απλή. Με τη μοναδική, όμως, ευκαιρία που μας δίνει η επαναφορά του θέματος των κλειστών επαγγελμάτων στη δημόσια ατζέντα, λόγω της επικείμενης άρσης του καμποτάζ και του ανοίγματος των αδειών φορτηγών δημόσιας χρήσης, θα θέλαμε να τονίσουμε ορισμένα πράγματα:

Καταρχάς το άνοιγμα και ο εξορθολογισμός οποιουδήποτε κλειστού επαγγέλματος θα πρέπει να λάβει υπόψη τουλάχιστον τις εξής βασικές προϋποθέσεις:

- Κατά πόσο είναι πιθανό να υπάρξει βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, προς όφελος των πολιτών, εφόσον το εκάστοτε επάγγελμα είναι ρυθμισμένο

- Κατά πόσο το εκάστοτε επάγγελμα θα μπορούσε να λειτουργήσει σωστά εν απουσία ρυθμίσεων, συμπεριλαμβανόμενης της διάστασης της υγιούς (μη τεχνητής) ανταγωνιστικότητας αλλά και της άνισης ή μη ανακατανομής εισοδήματος / πλούτου μεταξύ των παρόχων και των καταναλωτών των υπηρεσιών, σε σχέση με το αν το επάγγελμα αυτό είναι ρυθμισμένο

- Την πιθανότητα βλάβης, καθώς και την πιθανή έκταση βλάβης, στην υγεία, την ασφάλεια και την αγοραστική δύναμη των πολιτών αν μια υπηρεσία που κανονικά παρέχεται από το συγκεκριμένο επάγγελμα δεν παρέχεται με ικανοποιητικό τρόπο όταν αυτό είναι ανοικτό

Κατά συνέπεια θεωρούμε ότι, σε αντίθεση με τη σημερινή πρακτική, τα επαγγέλματα χρήζουν ειδικής ρύθμισης μόνο όταν υπάρχει τεκμηριωμένη βάση για την αξιολόγηση των ικανοτήτων των επαγγελματιών, καθώς και όταν υπάρχει σημαντική ανάγκη για την εκπαίδευση και κατάρτιση των επαγγελματιών για να θεωρούνται και να λειτουργούν ως ικανοί επαγγελματίες που δεν πλήττουν τη δημόσια ασφάλεια και υγεία.

Επομένως, κριτήρια γεωγραφικού, δημογραφικού, εισοδηματικού και ιδιοτελούς συνδικαλιστικού τύπου (βλέπε γεωγραφική ακινησία δικηγόρων, τιμολογιακές πρακτικές συμβολαιογράφων, προκαθορισμένα κέρδη φαρμακοποιών κοκ) που δημιουργούν ένα τεχνητό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για μερικούς, αλλά λειτουργούν εις βάρος του συμφέροντος του ευρύτερου δημόσιου βίου, θα πρέπει να καταργηθούν και να αντικατασταθούν μόνο κατόπιν σχετικής τεκμηρίωσης από κριτήρια διασφάλισης της ποιότητας, της ασφάλειας των χρηστών, της ικανότητας και της δεοντολογικής επάρκειας των επαγγελματιών.

Δεύτερον, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων πρέπει να ειδωθεί πολιτικά υπό το πρίσμα της μετωπικής αντιπαράθεσης με το πελατειακό κράτος και τις συντεχνιακές διευθετήσεις. Να υπάρξει επιτέλους κοινωνική δικαιοσύνη σ’ αυτή τη χώρα. Υπ’ αυτό το πρίσμα είναι ακατανόητη η ρύθμιση Ρέππα για διπλασιασμό του κόστους μιας άδειας φορτηγού υπό το προσχηματικό κριτήριο της «οικονομικής ευρωστίας» που πρέπει να έχει ένας επαγγελματίας. Δηλαδή, άμα είμαι νέος και θέλω να πάρω φορτηγό να δουλέψω πρέπει να καταβάλω 90 χιλιάρικα για μια άδεια; Που ακούστηκε αυτό; Αυτομάτως το κριτήριο κλείνει απέξω τους νεοεισερχόμενους στον κλάδο, ενώ στα σχέδια του Υπουργείου δε φαίνεται να συμπεριλαμβάνεται ο κλάδος των ταξί.

Κατά την άποψή μας το άνοιγμα του οποιουδήποτε επαγγέλματος πρέπει να καταστρέψει τη γνωστή κι αγαπητή στους βολεμένους αγορά των υπεραξιών από αέρα κοπανιστό, και συνεπώς να καταρρίψει εμπόδια για νέους ανθρώπους να εισέλθουν επί ίσοις όροις στον κόσμο του επιχειρείν. Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί ο νέος να θέλει μια περιουσία για να μπορεί να κάνει τον φορτηγατζή.

Όσοι δε, παλιότεροι, έχουν άδειες για τις οποίες έχουν πληρώσει χρήματα, πριν ζητήσουν από το κράτος να τους πληρώσει τις ζημιές, ας αναλογιστούν πόσα βγάλανε σε ένα προστατευτικό περιβάλλον εις βάρος του δημοσίου και των καταναλωτών. Τέτοιου τύπου εκβιαστικά αιτήματα δε θα γίνουν αποδεκτά σε μια εποχή που καλούμαστε όλοι μας να αναλάβουμε τις ευθύνες μας.

Για εμάς, το άνοιγμα και ο εξορθολογισμός του ρυθμιστικού πλαισίου των κλειστών επαγγελμάτων είναι πάνω απ’ όλα θέμα ελευθερίας και προοπτικής των νέων και των μελλοντικών γενεών στην επαγγελματική τους αποκατάσταση κι εξέλιξη. Είναι πράξη δικαίου για τα οικονομικά βάρη που καλούμαστε να σηκώσουμε στο βωμό της οικονομικής σταθεροποίησης και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Άνοιξέ το, το τιμημένο. Δεν μπορώ πια να περιμένω.

Tuesday, May 11, 2010

Η Ευρώπη διέβη τον Ρουβίκωνα

Του Μανόλη Γαλενιανού*

Τα ξημερώματα της Δευτέρας η ευρωπαϊκή πολιτική και οικονομική ηγεσία στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων για πρώτη φορά από την έναρξη της δημοσιονομικής κρίσης του 2010: ξεπερνώντας πολλά ταμπού ανακοίνωσε ένα πακέτο στήριξης ανάλογο των απαιτήσεων της κρίσης. Το μέγεθος του πακέτου αλλά και οι αλλαγές στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις για την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Το μέγεθος του πακέτου είναι πολύ μεγαλύτερο από οτιδήποτε είχε συζητηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέχρι πρόσφατα: η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) θα συνεισφέρει 500 δις ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) άλλα 250 δις για την στήριξη των χωρών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες δανεισμού.

Η έκπληξη όμως αφορά περισσότερο την πολιτική παρά την οικονομική πτυχή του πακέτου καθώς το μέγεθός του είναι συγκρίσιμο με το αμερικάνικο πρόγραμμα TAPR που στήριξε το αμερικάνικο τραπεζικό σύστημα πριν ενάμισι χρόνο. Τα 500 δις που θα προέλθουν απο την ΕΕ αποτελούν περίπου το 4.2% του ευρωπαϊκού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) ενώ το TAPR στοίχισε περίπου 700 δις δολάρια, ήτοι 5% του αμερικανικού ΑΕΠ.

Η μεγάλη πολιτική στροφή έγινε όταν η Γαλλία και, κυρίως, η Γερμανία αποφάσισαν ότι το ευρωπαϊκό συμφέρον υπερέχει του στενά εθνικού και ότι είναι διατεθιμένες να διακινδυνεύσουν τα χρήματα των δικών τους φορολογουμένων (και ψηφοφόρων) για να στηρίξουν τους «άσωτους» Έλληνες και λοιπούς νοτιοευρωπαίους. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι μέχρι τις αρχές Μαϊου οι ίδιες χώρες ήλπιζαν ότι η κρίση θα περάσει με γενικόλογες υποσχέσεις στήριξης και ανεπαρκή μέτρα της τάξης των 30-40 δις ευρώ. Την Κυριακή, για πρώτη φορά, το ερώτημα που τέθηκε ήταν «τι χρειάζεται να κάνουμε για να ξεπεραστεί η κρίση» και όχι «ποιό είναι το λιγότερο δυνατό που μπορούμε να κάνουμε».

Η κύρια καινοτομία λοιπόν έγκειται στο ότι οι οικονομικά πιο εύρωστες χώρες της ΕΕ συμφώνησαν να χρηματοδοτήσουν την σταθερότητα των πιο αδύναμων χωρών αντί να προσπαθήσουν απλώς να περιορίσουν την δική τους ζημιά και να αφήσουν τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας να τα βγάλουν πέρα όπως μπορούν μόνες τους. Βεβαίως οι χώρες οι οποίες θα δεχτούν την βοήθεια –όπως η Ελλάδα βάσει του προηγούμενου πακέτου και πιθανόν η Πορτογαλία και η Ισπανία-- θα χρειαστεί να εφαρμόσουν μέτρα λιτότητας, αλλά τουλάχιστον θα μπορέσουν να αποφύγουν την χρεωκοπία και την έξοδο από το ευρώ.

Μια δεύτερη, και λιγότερο διαφημισμένη, αλλαγή έχει να κάνει με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Η ΕΚΤ δεσμεύτηκε να αγοράσει κρατικά και ιδιωτικά ομόλογα για να βοηθήσει την ομαλοποίηση αυτών των αγορών. Καθώς η ΕΚΤ μπορεί στην ουσία να τυπώσει όσα χρήματα θέλει για την αγορά ομολόγων, αυτή η πολιτική έχει την δυνατότητα να βελτιώσει πολύ την ρευστότητα στις αγορές και έχει ακολουθηθεί επιτυχώς από την αμερικανική κεντρική τράπεζα για την αντιμετώπιση της πρόσφατης κρίσης στις ΗΠΑ (το λεγόμενο «quantitative easing»).

Αυτή η «μη συμβατική» πολιτική συνιστά μια δημιουργική ερμηνεία του καταστατικού της ΕΚΤ σύμφωνα με το οποίο ο μοναδικός της στόχος είναι η διατήρηση της νομισματικής σταθερότητας. Μέχρι πρόσφατα ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν-Κλωντ Τρισέ, διατεινόταν ότι η ΕΚΤ δεν επρόκειτο να ακολουθήσει τέτοιου είδους πολιτικές επειδή θα οδηγούσαν σε αύξηση του πληθωρισμού. Απ’ότι φαίνεται όμως, το μέγεθος της κρίσης τον ανάγκασε να αναθεωρήσει τις απόψεις του.

Η ελπίδα είναι ότι η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ θα συνεισφέρει στην επάνοδο της Ευρωζώνης στην ανάπτυξη, ακόμα αν το τίμημα είναι να ανέβει πρόσκαιρα ο ευρωπαϊκός πληθωρισμός πάνω από το όριο του 2%.

Πέρα από το ξεπέρασμα της παρούσας κρίσης, αυτές οι αλλαγές δένουν τις ευρωπαϊκές οικονομίες πιο στενά μεταξύ τους και θα έχουν μεγάλες μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Οι αγορές πλέον αντιλαμβάνονται ότι οι ισχυρές οικονομίες της Ευρώπης είναι διατεθιμένες να επωμιστούν το κόστος αποφυγής της διάσπασης του ευρώ στηρίζοντας τις πιο αδύναμες οικονομίες. Όσοι επενδυτές πόνταραν ότι η Ελλάδα ή η Πορτογαλία θα χρεωκοπήσουν έχασαν τα λεφτά τους και αυτό θα επηρεάσει τις αγορές από εδώ και πέρα. Για παράδειγμα, ενώ το τρέχον πακέτο δεν αρκεί για την στήριξη της Ιταλίας (φτάνει μόνο για Ισπανία, Πορτογαλία και Ιρλανδία), εδραιώνει την προσδοκία ότι θα υπάρξει και συνέχεια σε περίπτωση που χρειαστεί, το οποίο αποθαρρύνει αντίστοιχες «επιθέσεις» στα ιταλικά ομόλογα.

Επιπλέον, το πρόγραμμα στήριξης θα δημιουργήσει πιέσεις για την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Καθώς η Γερμανία έχει πια αποδεχθεί (αν και με το ζόρι) το ρόλο του τελικού χρηματοδότη της ευρωζώνης, θα θελήσει να μειώσει την πιθανότητα μιας μελλοντικής κρίσης. Αυτό θα οδηγήσει πιθανότατα σε μεγαλύτερο συντονισμό των ευρωπαϊκών οικονομικών πολιτικών και ενδεχομένως σε μεγαλύτερη δημοσιονομική ολοκλήρωση. Ας μην ξεχνάμε ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ παραμένει υποτυπώδης, μόλις στο 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.

*Ο Μανόλης Γαλενιανός είναι επίκουρος καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της G700.

Saturday, May 8, 2010

Χορεύοντας με το χρέος: Ευρώπη και πατριωτισμός

Η Γαλλία ανακοίνωσε σήμερα πάγωμα των δαπανών του δημοσίου για την επόμενη τριετία και μείωση του κόστους λειτουργίας του κράτους κατά 10% μέσα στην επόμενη δεκαετία. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξέτασε στα σοβαρά να γίνει εκείνη η θεραπαινίδα της ευρωπαϊκής δημοσιονομικής κρίσης εξετάζοντας το ενδεχόμενο να αγοράσει η ίδια τα άρρωστα ομόλογα του ευρωπαϊκού νότου, ενώ στο μεταξύ τα spread για την αγορά 10ετών ομολόγων Πορτογαλίας, Ισπανίας και Ιταλίας μπαίνουν στο δρόμο των ελληνικών και πιάνουν το υψηλότερο σημείο από τη σύσταση της ευρωζώνης. Η Βρετανία φοβάται και δικαιολογημένα την ελληνική ασθένεια και ετοιμάζεται αφού έγιναν οι εκλογές και εκείνη για σκληρά μέτρα.

Την ίδια ώρα, σήμερα το βράδυ, συνεδριάζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες για να επικυρώσει το μηχανισμό στήριξης και να συζητήσει τα επόμενα βήματα για το δημοσιονομικό συντονισμό.

Το πρόβλημα είναι βαθύ έχει σαν το διάβολο πολλά ποδάρια και πέρα από δημοσιονομικό είναι πάνω από όλα πολιτικό.

Το συνεχώς αυξανόμενο δημόσιο χρέος στις αναπτυγμένες χώρες απειλεί να πνίξει την ευημερία. Μας θυμίζει όμως ότι το πάρτυ των χρηματαγορών που τροφοδοτούσε την ανάπυξη των δυτικών κοινωνιών τελείωσε. Πρέπει να βρούμε τρόπους βιώσιμους για να αναπτυχθούμε, να βρούμε δηλαδή νέο μοντέλο παραγωγής και νέες προηγμένες υπηρεσίες να προσφέρουμε μέσα στους περιορισμούς που θέτει η συνεχής περιβαλλοντική υποβάθμιση του πλανήτη.

Όλα αυτά είναι επείγοντα και πρέπει να χαράξουμε πολύ γρήγορα ως Ευρώπη γραμμή πλεύσης. Το βλέπουμε άλλωστε στο ακραίο παράδειγμα της χώρας μας που προοιωνίζει και το μέλλον των υπολοίπων. Κόβουμε όσο όσο και απ’ όπου μπορούμε. Αν όμως δεν επινοήσουμε γρήγορα ένα νέο τρόπο να παράγουμε πλούτο, όλες οι περικοπές θα πάνε στο βρόντο.
Το πιο επείγον όμως τόσο για μας όσο και για την ευρωζώνη είναι η σταθεροποίηση. Υπολογίζεται αύξηση του μέσου δημόσιου χρέους τα επόμενα χρόνια σε σχέση με το σημείο πριν την κρίση κατά 20% τουλάχιστον.

Οι μεγάλες κρίσεις δημιουργούν μεγάλους κινδύνους αλλά και μεγάλες ευκαιρίες.

Υπάρχει ο κίνδυνος κατάρρευσης της ευρωζώνης και του ευρώ και μαζί της ευρωπαϊκής ιδέας. Και η εξέλιξη αυτή θα φτωχύνει το ευρωπαϊκό βορρά και θα εξαφανίσει τον ευρωπαϊκό νότο.

Υπάρχει όμως και η ευκαιρία της βαθύτερης ενοποίησης. Ελπίζουμε να μην μείνει μόνο στα μυαλά των διανοούμενων και στα χαρτιά των ηγετών της Ευρώπης.

Ή καλύτερα αυτή είναι η ευκαιρία της Ευρώπης. Οι συνθήκες το δείχνουν καθαρά. Δεν μπορούμε να πάμε πολύ μακριά εξαρτώντας τις αυτονόητες αποφάσεις από τον εκλογικό κύκλο της Βεστφαλίας-Ρηνανίας όσο σπουδαίο και αξιοσέβαστο κρατίδιο και αν είναι για τους Γερμανούς.

Η Ευρώπη χρειάζεται δυνατούς θεσμούς και δυνατή φωνή. Και η ιστορική εμπειρία της ευρωπαϊκής διαδρομής, δείχνει ότι εκεί όπου υπάρχουν ισχυροί θεσμοί, υπάρχει δυνατή δημοκρατία και αποτελεσματικές αποφάσεις.

Η Ευρώπη χρειάζεται ισχυρό προϋπολογισμό και ενιαία αγορά ομολόγων. Το έχουν προτείνει τόσο το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα όσο και το Ευρωπαϊκό Κόμμα των Φιλελεύθερων.

Η Ευρώπη χρειάζεται όχι μόνο δυνατή φωνή. Πρέπει να εκφράζεται με μία φωνή. Χρειάζεται πολιτική φωνή και ενιαίους θεσμούς διαχείρισης. Είμαστε υπέρ μίας ευρωπαϊκής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

Αυτό που σήμερα είναι επείγον για την Ελλάδα, είναι επείγον για την Ευρώπη αύριο. Εμείς χρειαζόμαστε να ορίσουμε ξανά τον πατριωτισμό μας. Είναι λογικό να υπάρχει θυμός και απογοήτευση. Δεν είναι όμως λογικό να φωνάζεις για περικοπές στα επιδόματα όταν η χώρα κινδυνεύει να γυρίσει στη δεκαετία του 60. Δεν είναι πατριωτισμός η υποκρισία τις κρίσιμες ώρες και τα «ναι-μεν-αλλα». Δεν γίνεται και την πίττα ολάκερη και το σκύλο χορτάτο.

Ή επιλέγεις πτώχευση, έξοδο από το ευρώ, πισωγύρισμα και το «θα-πεσουμε-ορθιοι». Ή επιλέγεις να αγωνιστείς με θυσίες, με αβεβαιότητα αλλά και με πίστη ότι με πολύ δουλειά και πολύ δημιουργικότητα μπορεί να τα πάμε καλύτερα.

Με αυτή την έννοια το «όχι» της ΝΔ, των τριών του ΠΑΣΟΚ, των υπολοίπων του ΠΑΣΟΚ που θα θελαν αλλά δεν το έκαναν και της αριστεράς δεν διαφέρει πολύ από την τύφλωση της Μέρκελ.

Γιατί και η Ευρώπη αυτό που χρειάζεται, είναι να ορίσει ξανά τον πατριωτισμό της ή καλύτερα να τον εφεύρει. Η κρίση μας φέρνει στο σημείο αυτό απροσδόκητα γρήγορα. Πέρα από την κοινή θεσμική παράδοση, πέρα από τον πολιτισμό των δικαιωμάτων, πέρα από την κοινή πορεία 53 χρόνων, την Ευρώπη την ενώνει ο πατριωτισμός της κοινής της μοίρας.

Thursday, May 6, 2010

Όχι άλλο ΚΚάρβουνο!

Η διαδήλωση της Τετάρτης 5 Μαΐου, ενάντια στα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης, βάφτηκε με αίμα. Κάποιοι γνωστοί άγνωστοι χουλιγκανο μπαχαλάκηδες δολοφόνησαν τρεις υπαλλήλους της Marfin Bank, πετώντας βόμβες μολότωφ στα γραφεία της τράπεζας. Οι άτυχοι εργαζόμενοι πέθαναν από ασφυξία, λόγω του καπνού που δημιουργήθηκε ύστερα από φωτιά που ξέσπασε στον κάτω όροφο του κτιρίου. Οι αδίστακτοι δολοφόνοι πρέπει να συλληφθούν και να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη. Είναι οι απόλυτοι και αποκλειστικοί ποινικοί υπόλογοι αυτού του τραγικού εγκλήματος.

Δολοφόνοι, όμως, με την ευρύτερη έννοια του όρου, δεν είναι μόνο οι φυσικοί αυτουργοί της συγκεκριμένης εγκληματικής πράξης. Βαριές είναι οι ευθύνες της Marfin, η διοίκηση της οποίας δεν προνόησε να κλείσει τα καταστήματά της στο κέντρο της Αθήνας σε μια τόσο επιβαρυμένη μέρα όπως η χθεσινή. Παρά τις μιντιακές κοινωνιστικές εξάρσεις μπερλουσκονικού τύπου από τον λαλίστατο προέδρό της, προτίμησε να κρατήσει τους εργαζόμενους κλεισμένους στα κλουβιά τους μετατρέποντας τους βορά των μπάχαλων, τη στιγμή μάλιστα που τα περισσότερα καταστήματα κατέβασαν ρολά για τη συγκεκριμένη μέρα.

Ακόμα πιο βαριές, όμως, είναι οι ευθύνες των ηθικών αυτουργών της βίας στη χώρα μας. Όλων όσων καλλιεργούν το υπόστρωμα πάνω στο οποίο αιτιολογούνται και εν τέλει δικαιολογούνται με πρόσχημα τους κοινωνικούς αγώνες οι πάσης φύσεως πράξεις βίας. Όλους όσους δίνουν διαφορετική αξία στην ανθρώπινη ζωή ανάλογα με το ποιος είναι ο εκτελεστής της. Πέρυσι ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ στα Δεκεμβριανά αυτός που σκόπιμα θόλωνε τα νερά ανάμεσα στο κοινό έγκλημα και τους εξεγερμένους νέους, κλείνοντας το μάτι στην καταστροφή και το πλιατσικολόγημα περιουσιών. Φέτος είναι το ΚΚΕ με όχημα το ΠΑΜΕ αυτό που έχει επιβάλλει στους πολίτες τη βάσανο της καθημερινής επαναστατικής γυμναστικής. Τη μία έχουμε κατάληψη των ξενοδοχείων, την άλλη αποκλεισμό των λιμένων και των πλοίων, την παράλλη τη χούντα του σφυροδρέπανου στην Ακρόπολη.

Ακόμα και να θέλουμε να τα ρίξουμε όλα στου φυσικούς αυτουργούς του εγκλήματος, τους προβοκάτορες, τους φασίστες, τους χούλιγκανς και τους τρομοκράτες δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το πως όλοι αυτοί αποθρασύνονται από πράξεις και δηλώσεις αμφιλεγόμενου περιεχομένου από τα δύο μεγάλα κόμματα της κομμουνιστικής Αριστεράς. Ποιο το μήνυμα ας πούμε των δηλώσεων Παπαρήγα, με φόντο τους τρεις νεκρούς, όπου καλεί το λαό "να χειραφετηθεί από τα υποκριτικά συνθήματα της ησυχίας, της ομαλότητας, της σταθερότητας";

Επιτέλους, λίγη σοβαρότητα απ΄τα κόμματα του μικρού δικομματισμού δεν βλάπτει. Επιτέλους, δεν είναι μόνο το ΠΑΜΕ και οι ακροαριστερές παραφυάδες αυτές που διαφωνούν με την πολιτική λιτότητας σ' αυτή τη χώρα. Επιτέλους, δεν έχει μόνο η άκρα Αριστερά το μονοπώλιο της κοινωνικής ευαισθησίας στην Ελλάδα. Κι εν πάσει περιπτώσει, αν όλοι αυτοί εννοούν τα όσα λένε για προβοκάτορες και όσα άλλα, να φροντίσουν να περιφρουρίσουν καλύτερα τις πορείες τους. Να μπουζουριάσουν και κανέναν προβοκάτορα. Τα μπλοκ άλλωστε της άκρας Αριστεράς είναι και πολυπληθή και δυναμικά. Γιατί δεν το κάνουν;

Και φυσικά, αν διαφωνεί η Αριστερά πραγματικά με την πολιτική της κυβέρνησης, της ΕΕ και του ΔΝΤ ας μας πει τι πρέπει να κάνουμε άλλο, εκτός από πορείες και βίαιες διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας. Μήπως να χρεωκοπήσουμε; Είναι κι αυτό μια δίκαιη και αποτελεσματική λύση, την οποία εμείς σαν οργάνωση δεν έχουμε απορρίψει, εφόσον όμως γίνει συντεταγμένα και ύστερα από διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Ακόμα κι αυτή τη λύση, όμως, κανείς δεν την ασπάζεται επίσημα στην Αριστερά. Αντί να βγουν με τόλμη και να πουν στάση πληρωμών και αναδιάρθρωση του χρέους τώρα, διότι δεν μπορεί ο λαός ν' αντέξει να φτωχαίνει για να πληρώνει κατά προτεραιότητα τους δανειστές, προτιμούν τις ιδεολογικές γενικότητες και τη συντήρηση του κοινωνικού χάους. Τα ψέματα όμως τελείωσαν. Όπως το παραμύθι με τα δύο μεγάλα κόμματα κατέληξε σε δράμα, έτσι κι αυτό με τα δύο μικρά έφτασε στο τέλος του. Κουραστήκαμε να το ακούμε, να το διαβάζουμε, να το βλέπουμε. Φτάνει πια. Όχι άλλο ΚΚάρβουνο!

Tuesday, May 4, 2010

Να πάρουμε την τύχη στα χέρια μας

Του e-homosapiens*

Αν ο κίνδυνος της κοινωνικής στασιμότητας ή/και καθόδου της γενιάς μας συγκριτικά με την προηγούμενη γενιά ήταν ήδη φανερός κατά την προηγούμενη περίοδο της «δανεικής ευημερίας» και των ισχυρών διαγενεακών ανισοτήτων, σήμερα το διακύβευμα για τους νέους γίνεται ακόμα πιο κρίσιμο: η σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή και η επικέντρωση της συλλογικής εθνικής μας προσπάθειας στην αποπληρωμή των δανειστών μας (πιθανώς για την επόμενη δεκαετία) αυξάνει τον κίνδυνο να «χάσουμε» μία ολόκληρη γενιά (Lost Generation), πιθανώς την περισσότερο μορφωμένη και καλύτερα καταρτισμένη της σύγχρονης ιστορίας μας.

Η κρίση χρέους, η βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή και οι επερχόμενες επώδυνες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις βρίσκουν τη γενιά μας (ας πούμε σχηματικά οι σημερινοί 25άρηδες - 30άρηδες) στο μέσο μίας ιστορικής κοινωνικής και διαγενεακής αναπροσαρμογής. Η τιθάσευση του δημοσίου και ασφαλιστικού χρέους (θα) προσφέρει μία ανακούφιση στα κοινωνικά βάρη των μελλοντικών γενεών, εντούτοις σ' αυτή τη μεταβατική περίοδο της διαγενεακής «αναδιαπραγμάτευσης» των κοινωνικών βαρών, η δική μας «φλερτάρει» με το ρόλο της Ιφιγένειας.

Η επόμενη δεκαετία της επίμονης δημοσιονομικής προσαρμογής ταυτίζεται με την πιο δημιουργική και παραγωγική περίοδο της ζωής μας. Η περίοδος της «δανεικής ευημερίας» και της κοινωνικής-οικονομικής ανόδου των γονιών μας ήταν ευεργετική για εμάς, στο βαθμό που βιώσαμε τα υψηλότερα επίπεδα ειρήνης, πολιτικής σταθερότητας, δημοκρατίας, οικογενειακής υποστήριξης, μόρφωσης, κατανάλωσης, πληροφόρησης και τεχνολογικής ανάπτυξης. Ωστόσο, στη στιγμή ανάληψης της προσωπικής και επαγγελματικής μας ευθύνης, στη στιγμή διαμόρφωσης του προσωπικού σχεδίου ζωής μας βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη χειρότερη δυνατή συγκυρία: επίμονη οικονομική ύφεση, υψηλή νεανική ανεργία, συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους και κατάρρευση του οικογενειακού «κράτους πρόνοιας!».

Κόντρα στις επίμονη μιντιακή διαφήμιση της κατάθλιψης και της απαισιοδοξίας, θεωρώ ότι η εγχώρια κρίση συνιστά μία μοναδική ευκαιρία για τη νέα γενιά. Η κοινωνική αυτογνωσία και η πολιτική ωριμότητα για δραματικές αλλαγές στο μεταπολιτευτικό κοινωνικο-οικονομικό μας μοντέλο γίνεται η απαρχή για το χτίσιμο ενός νέου οικονομικού - παραγωγικού προτύπου προς όφελος των νέων και των μελλοντικών γενεών. Ωστόσο, στη διάρκεια του μεταβατικού αυτού σταδίου ο κίνδυνος να «χάσει η γενιά μου το τρένο» είναι υπαρκτός. Το φάσμα της χαμένης δεκαετίας, ο κίνδυνος να μας βρει η οικονομική ανάκαμψη κοντά στα 40 +, ύστερα από χρόνιο «βολόδερμα» στην αγορά εργασίας και δίχως κανένα σοβαρό σχέδιο ζωής, μοιάζει να είναι ο μεγάλος μας φόβος.

Αυτός ο φόβος δεν σημαίνει ότι πρέπει να μείωσουμε τον πήχη των φιλοδοξιών και των προσδοκιών μας. Αντιθέτως, πρέπει να αυξήσουμε τον πήχη της ατομικής μας υπευθυνότητας και την ισχύ της συλλογικής μας διεκδίκησης. Το διακύβευμα για μας είναι να αποδεικνύουμε διαρκώς το υψηλό προσωπικό και επαγγελματικό μας ήθος, να αυτενεργούμε, να επιδιώκουμε την κοινωνική δικτύωση μέσω της κοινωνικής προσφοράς, του εθελοντισμού και του ακτιβισμού, να επιθυμούμε τη διαρκή βελτίωση των δεξιοτήτων μας, να αποζητούμε την «αυτομόρφωση».

Το πρόταγμα της συλλογικής μας διεκδίκησης προς το πολιτικό σύστημα, την αγορά και την κοινωνία πρέπει να είναι η «εμπιστοσύνη στους νέους τώρα», για να γκρεμιστούν οι κλειστές πολιτικές ιεραρχίες και η γεροντολαγνεία, τα συντηρητικά επαγγελματικά συστήματα ανάδειξης και αμοιβών, οι κλειστές αγορές - θηλιά στην αυτοδημιούργητη νεανική επιχειρηματικότητα. Για να σπάσουν οι κάστες των κολλητών και των golden boys και να αναδειχθούν οι νέοι ταλαντούχοι εργάτες γνώσης. Για να αντικατασταθούν οι αεριτζήδες επιχειρηματίες που κερδίζουν στη σκιά του πελατειακού κράτους και της εργοδοτικής αυθαιρεσίας από μία νέα αστική τάξη παραγωγικότητας, καινοτόμας επιχειρηματικότητας και κοινωνικής υπευθυνότητας. Για να αναμορφωθεί το αναχρονιστικό κοινωνικό κράτος και να εντάξει στο σχεδιασμό όλων των δημόσιων πολιτικών του την προτεραιότητα στους νέους (youth mainstream).

Ατομική υπευθυνότητα και συλλογική δημοκρατική διεκδίκηση για αλλαγές στις συμπεριφορές μας και στις δημόσιες πολιτικές τώρα. Να πάρουμε την τύχη στα χέρια μας. Πριν να είναι ήδη πολύ αργά.

e-homosapiens είναι μέλος της G700