Απόφαση Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου: Λευτεριά στα κολέγια

Καταδικάστηκε προχθές η Ελλάδα από το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για παραβίαση της Οδηγίας 89/48 σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων που απορρέουν από τα πτυχία που δίνουν τα κολέγια ως παραρτήματα ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.

Πριν δύο μήνες σε αντίστοιχο post με αφορμή το νόμο Στυλιανίδη για τα κολέγια είχαμε επισημάνει ότι οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις που ψηφίστηκαν μέσα στο κατακαλόκαιρο ήταν εμπαιγμός για την κοινωνία. Διότι ακριβώς έκλεινε πολιτικάντικα το μάτι στις χιλιάδες οικογένειες των φοιτητών των κολεγίων χωρίς στην ουσία να ρυθμίζει οτιδήποτε. Ο νόμος που ψηφίστηκε αρχίζει και την ίδια στιγμή τελειώνει στο εξής ένα και μόνο: στην υπαγωγή των κολεγίων στη διοικητική εποπτεία του υπουργείου Παιδείας.

Ωστόσο, ποια είναι τα βασικά στοιχεία της απόφασης του ΔΕΚ;

Πρώτον, οι απόφοιτοι των ευρωπαϊκών κολεγίων έχουν ΑΚΡΙΒΩΣ τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα με τους αποφοίτους των αντίστοιχων σχολών των δημόσιων πανεπιστημίων. Μπορούν, δηλ., να υποβάλλουν τα χαρτιά τους ακόμη και στους διαγωνισμούς προσλήψεων του Δημοσίου.

Δεύτερον, η ελληνική πολιτεία δεν έχει τη δυνατότητα να θέσει ακαδημαϊκά/ουσιαστικά κριτήρια λειτουργίας και ελέγχου ως προς τα ευρωπαϊκά κολέγια.

Και τρίτον, το ΔΕΚ προσπερνά αδιάφορα το άρθρο 16 του Συντάγματος.

Με το ίδιο post πριν δύο μήνες είχαμε επισημάνει ότι ο δημόσιος διάλογος σχετικά με το άρθρο 16 είναι εκτός τόπου και χρόνου με μεγάλη ευθύνη τμήματος της αριστεράς που λαϊκίζει, ψηφοθηρεί και καπηλεύεται την αγωνία της κοινωνίας. Μάλιστα είχαμε χαρακτηρίσει τα επιχειρήματα περί υπερίσχυσης του Συντάγματος και του άρθρου 16 έναντι του ευρωπαϊκού δικαίου ανοησίες. Η απόφαση του δικαστηρίου με πιο κομψές διατυπώσεις επιβεβαιώνει τα παραπάνω. Το ΔΕΚ θεωρεί αβάσιμη και ελαφρώς άσχετη την επίκληση από την Ελλάδα του άρθρου 16 και προσπερνά τόσο την ίδια τη ρύθμιση όσο και το μέχρι νεωτέρας συνταγματικά κατοχυρωμένο σοβιετικό μοντέλο οργάνωσης της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης.

Αυτό που δεν θέλει να καταλάβει εμπαίζοντας χιλιάδες νέους τόσο η κυβέρνηση όσο και το πείσμων και αντιδραστικό εκείνο κομμάτι της αριστεράς, είναι ότι η αναγνώριση των ευρωπαϊκών κολεγίων δεν είναι διαπραγματεύσιμη.

Ωστόσο, η ελληνική πολιτεία έχει ακόμη περιθώρια, λιγοστά έστω, να βάλει κάποια τάξη σε αυτή τη στρεβλή πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, να εντάξει τα ευρωπαϊκά κολέγια στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση.

Ταυτόχρονα οφείλει να πάει κι ένα βήμα παραπέρα. Να επιβάλει αυστηρά ακαδημαϊκά/ουσιαστικά κριτήρια λειτουργίας και ελέγχου ως προς τα υπόλοιπα ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που δεν είναι παραρτήματα ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, δεν ρυθμίζονται από το ευρωπαϊκό δίκαιο και λειτουργούν εντελώς ανεξέλεγκτα. Ακόμα και οι σκανδιναβικές χώρες, το εκπαιδευτικό σύστημα των οποίων επικαλούνται πολλοί σε μια απέλπιδα προσπάθεια να υπερασπιστούν το ανεκδιήγητο ελληνικό status quo στην ανώτατη εκπαίδευση, επιτρέπουν τη λειτουργία ιδιωτικών ιδρυμάτων τα οποία πιστοποιούνται, χρηματοδοτούνται και αξιολογούνται από ανεξάρτητες αρχές. Προτείνουμε λοιπόν την πιστοποίηση, τον έλεγχο και την αξιολόγηση των ιδιωτικών ιδρυμάτων στα πλαίσια ενός ενιαίου εθνικού συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης.

Εάν σαν κοινωνία δε λάβουμε έγκαιρα μέτρα, δεδομένου ότι οι πολιτικές δυνάμεις έχουν στυλώσει τα πόδια πεισματικά κρύβοντας τα προβλήματα κάτω από το χαλί στη λογική του πέτα-την-καυτή-πατάτα-στον-επόμενο, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα φτάσουμε στο τέλος να αναγνωρίσουμε ως de facto πανεπιστήμια ακόμα ΚΑΙ τα φροντιστηριακά δώματα της πλατείας Κάνιγγος. Χωρίς καμία δυνατότητα να θέσουμε εμείς κάποιους ελάχιστους κανόνες ποιότητας προς όφελος όλων, συμπεριλαμβανομένων και των νέων που καταφεύγουν σ΄αυτά ως μόνη εναλλακτική επιλογή.

Πιο σημαντικά ακόμα, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε τη νέα κατάσταση που προκύπτει από την καθυστερημένη εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας ως πρόκληση, έναυσμα και αφορμή για τη μεταρρύθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου. Τα ψέματα, τα άλλοθι και οι μάχες οπισθοφυλακής τελείωσαν.

Είτε το θέλουμε είτε όχι, πυρήνας της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την Ευρώπη είναι και θα συνεχίσει να είναι το δημόσιο πανεπιστήμιο. Η ποιότητα της ανώτατης εκπαίδευσης, η ίδια η έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης και των ίσων ευκαιριών, η soft power πολιτισμική επιρροή της χώρας και η οικονομική της ανάπτυξη συνδέονται κατεξοχήν με το δημόσιο πανεπιστήμιο.

Δεν είμαστε, ωστόσο, πολύ περήφανοι για το σημερινό ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο.

Δεν είμαστε περήφανοι για τον σφυχτό εναγκαλισμό της διοικητικής κι ακαδημαϊκής λειτουργίας από το υπουργείο και την από κάτω παρεοκρατία που λύνει, δένει και λογαριασμό δεν δίνει.

Δεν είμαστε περήφανοι για γκρίζους καθηγητές που μοιάζουν με κουρασμένους δημόσιους υπαλλήλους.

Δεν είμαστε περήφανοι για τη γραφειοκρατία και την έλλειψη υποδομών.

Δεν είμαστε περήφανοι για πανεπιστημιακούς διδάσκοντες που έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο σπουδών τους μέχρι και postdoc αποκλειστικά στο ίδιο κτίριο του ίδιου πανεπιστημίου της ίδιας ελληνικής πόλης.

Δεν είμαστε περήφανοι για εμάς τους ίδιους, τους Έλληνες φοιτητές και αποφοίτους που δεν ξέρουν να γράφουν, να διαβάζουν, ούτε καν να μιλούν παραπάνω από τα «αγγλικά των αεροδρομίων».

Δεν είμαστε πολύ περήφανοι ούτε για το πανεπιστήμιο, ούτε για τους δασκάλους μας, ούτε για εμάς τους ίδιους, και δυστυχώς είναι λίγα αυτά που μπορούμε να υπερασπιστούμε από τη σημερινή κατάσταση.

Πρέπει επιτέλους το ελληνικό πανεπιστήμιο να γίνει ένα πραγματικά δημόσιο πανεπιστήμιο. Να κοπεί ο ομφάλιος λώρος που το συνδέει με το κεντρικό κράτος και τις διάφορες φατρίες, ώστε να γίνει πράξη η εξαγγελία του ίδιου του άρθρου 16 για «πλήρη αυτοδιοίκηση» των πανεπιστημίων σε συνδυασμό με την αξιολόγηση και την ανάλογη χρηματοδότηση τους.

Απέναντι σε αυτούς που ανάβουν κερί στην αδράνεια και πολιτεύονται πουλώντας ανεπεξέργαστες και εύκολες κουβέντες καφενείου, πρέπει ο πήχης να τεθεί ψηλότερα για όλους μας.