Κεντρική ιδέα της πολιτικής είναι η Αλλαγή!

Από τον Tony Blair*

Αγαπητοί μου φίλοι, καλημέρα,

Θα προσπαθήσω να μιλήσω στα γαλλικά... Σκόπευα να μιλήσω στα αγγλικά, αλλά οι συνεργάτες μου με ενημέρωσαν πως αν το έκανα κανείς δεν θα με καταλάβαινε... Ας είναι! Θα ήθελα πάντως να σας προειδοποιήσω για τα άθλια γαλλικά μου, που τα έμαθα στο Παρίσι εδώ και τριάντα χρόνια, όταν δούλευα σ' ένα μπαρ.

Πρώτα απ' όλα, ευχαριστώ πολύ Νικολά (Σαρκοζί) (Nicolas Sarkozi) για την πρόσκλησή σου κι ευχαριστώ και για την ηγεσία σου. Ευχαριστώ επίσης τον Ζαν Πιερ (Ραφαρέν) (Jean-Pierre Raffarin). Διατηρώ πολύ καλές αναμνήσεις από τη συνεργασία μας όταν ήμαστε κι οι δύο πρωθυπουργοί και κυρίως από την σπουδαία του δουλειά στην επέτειο της «εγκάρδιας συμφωνίας» μεταξύ των χωρών μας. Ζαν-Πιερ, σε σέβομαι και σε θαυμάζω ιδιαίτερα.

Την πρόσκληση για τη σημερινή μου παρουσία την ακολούθησε μία άλλη, να παρευρεθώ στις 31 Ιανουαρίου στη Σορβόννη, μαζί με τους προοδευτικούς ηγέτες της κεντροαριστεράς από όλον τον κόσμο. Πιστεύω πράγματι πως είναι σημαντικό να υπάρχει ανταλλαγή ιδεών μεταξύ δεξιάς και αριστεράς.

Παρελθόν-μέλλον

Στην καλή της εκδοχή, αντικείμενο της πολιτικής είναι η πρόοδος, η αλλαγή, να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο όπως είναι για να προσπαθούμε να τον μετατρέψουμε σε αυτό που θα έπρεπε να είναι. Στην χειρότερη εκδοχή της, που απαντάται υπερβολικά συχνά, αντικείμενο της πολιτικής είναι οι μικροκομματικές παραδόσεις, τα προσωπικά συμφέροντα, θα μπορούσαμε να πούμε εις βάρος της προόδου.

Οι διαφορές μεταξύ δεξιάς και αριστεράς είναι πραγματικές και θα συνεχίσουν να υφίστανται. Τα πολιτικά κόμματα που περηφανεύονται πως κατάγονται από μεγάλες πολιτικές παραδόσεις, είναι φυσικό να προσπαθούν να τις διαιωνίζουν και να τις εκπροσωπούν όσο καλύτερα μπορούν στο σύγχρονο κόσμο. Σήμερα όμως, εξίσου σημαντική με τη διάκριση μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, είναι η διάκριση μεταξύ των πολιτικών που αναμασούν το παρελθόν κι εκείνων που στρέφονται στο μέλλον.

Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε τόσο με δεξιά και αριστερά, όσο με σωστό και λάθος· με τη διαφορά μεταξύ εκείνων που αρπάζουν το μέλλον από τα κέρατα, που το αντιμετωπίζουν κατάματα, που κατανοούν τη φύση του και το αλλάζουν, και των άλλων, που αποσύρονται στην άνεση των ξεπερασμένων συνθημάτων και των παλιών συνταγών ενάντια σε ασθένειες που εντωμεταξύ έχουν μετασχηματιστεί εντελώς από την εποχή που πρωτοεμφανίστηκαν.

Αύριο λοιπόν, εναντίον χτες. Αφορά περισσότερο μια πνευματική κατάσταση, παρά μια πολιτική. 'Ανοιγμα εναντίον κλεισίματος.

Ρεαλιστικός ιδεαλισμός-ουτοπικός ιδεαλισμός

'Ανοιγμα στις δυνατότητες του σημερινού κόσμου, σε δυνατότητες που μοιάζουν να έρχονται από άλλο πλανήτη σε σχέση με εκείνες που διέθετε η γενιά του πατέρα μου. Ετοιμότητα να επωφεληθούμε από τις ευκαιρίες και να αντιμετωπίσουμε τις απειλές της παγκοσμιοποίησης. Ή κλείσιμο και ζάρωμα, ελπίζοντας πως αν απομακρυνθούμε από αυτόν τον νέο κόσμο, αυτός ίσως να μας αφήσει ήσυχους, να μας προσπεράσει και να συνεχίσει το δρόμο του.

Παρόμοια λόγια ίσως να ακούγονται ζοφερά, ακόμα και τρομακτικά... Σκεφτείτε όμως μια στιγμή τη σύγχρονη ζωή και συγκρίνετέ την με τη ζωή εδώ και δέκα χρόνια. Σκεφτείτε την τεχνολογία: τα άι-ποντ, τα κινητά τηλέφωνα, τη δορυφορική τηλεόραση. Αναλογιστείτε πώς ζούσατε, πώς δουλεύατε στη βιομηχανική εποχή.

Φυσικά, πολλοί ανάμεσά μας δυσκολεύονται να προσαρμοστούν. Εδώ κι έξι μήνες, δεν είχα κινητό τηλέφωνο. Δεν είχα κινητό όταν έμενα στην «Ντάουνινγκ στριτ». Αγόρασα ένα την πρώτη μέρα που έφυγα από εκεί και αμέσως βάλθηκα να μάθω να πληκτρολογώ SMS. Έστειλα λοιπόν ένα μήνυμα σε ένα φίλο, αλλά οι σχετικές μου γνώσεις ήταν τόσο αξιοθρήνητες που δε συνειδητοποίησα πως το μήνυμά μου δεν έγραφε τον αποστολέα του. Μετά από λίγο έλαβα ένα μήνυμα που έγραφε «ποιος είστε;». «Απίστευτο», σκέφτηκα. «Ήμουν ακόμα πρωθυπουργός χτες και σήμερα κιόλας με ξέχασαν!»

Η κόρη μου με διαβεβαιώνει πως το να με βλέπει να προσπαθώ να στείλω ένα SMS, είναι από τα πιο θλιβερά πράγματα που έχει δει. Σαν ελέφαντας που προσπαθεί να πλέξει πουλόβερ.

Αλήθεια, έχετε προσέξει τι μπορούν να κάνουν τα παιδιά από την πιο τρυφερή τους ηλικία; Τα παιδιά μου παρακολουθούν κλασικά δελτία ειδήσεων από σπανίως έως ποτέ. Αλλά το πράγμα πάει πολύ βαθύτερα. Κάθε μέρα, έως το τέλος της ζωής τους, εξαρτώνται από τις ατομικές τους επιλογές, στο τι θα ψωνίσουν, πώς θα εργαστούν, ακόμα και σε ποια χώρα θα ζήσουν.

Η τεχνολογία επηρεάζει όμως πολύ περισσότερο τον κόσμο μας. Αλλάζει τη βιομηχανία, ολόκληρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Ανάμεσα στις είκοσι μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κόσμου πόσες υπήρχαν εδώ και είκοσι χρόνια;

Σκεφθείτε π.χ. τη γενετική, και πώς θα επηρεάσει την υγεία και τη νοσηλεία. Και δε μιλάω μόνο για νέες θεραπείες ή φάρμακα, αλλά και για νέους τρόπους εργασίας, που καθιστούν τις παλιές μεθόδους αναχρονιστικές. Για τις επιπτώσεις της ηλεκτρονικής ή του διαδικτύου στο τρόπο που διδάσκουμε π.χ .ή στο περιεχόμενο των μαθημάτων. Ή δείτε τις επιπτώσεις στο μαζικό τουρισμό και στα ταξίδια, όχι μόνο στους νέους προορισμούς που συμπεριλαμβάνονται πια στις επιλογές των παραθεριστών, αλλά και στους λεγόμενους «παραδοσιακούς» τουριστικούς προορισμούς.

Ποια είναι η κεντρική ιδέα όλων των παραπάνω; Είναι απλό, είναι η αλλαγή. Αλλαγή, πάλι αλλαγή και ξανά αλλαγή! Από τη στιγμή που εφαρμόζετε μια αλλαγή, μία καινούργια αρχίζει να διαμορφώνεται. Αυτός είναι ο σύγχρονος κόσμος. Ξεχάστε τη μαζική παραγωγή. Ξεχάστε τη μονιμότητα. Ξεχάστε την επανάπαυση, τουλάχιστο για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να παραμείνουν στην κορυφή. Ξεχάστε το καταφύγιο του δημοσίου τομέα, εφόσον βέβαια εκείνος νοιάζεται να παράσχει στους χρήστες του όσο το δυνατό καλύτερες υπηρεσίες.

Αλλά ποια είναι η κινητήρια δύναμη της αλλαγής; Μήπως κάποιος αχόρταγος επιχειρηματίας, που θέλει να ισοπεδώσει την εργατική δύναμη; Μήπως κάποιος δαιμόνιος πολιτικός, που διψά για συγκρούσεις; E, λοιπόν η αλλαγή πυροδοτείται από τον ίδιο το λαό! Από τις απαιτήσεις του, τις προσδοκίες του, τις προτιμήσεις του, τη βούλησή του να επωφεληθεί όσο μπορεί περισσότερο από τις νέες εξελίξεις.

Το συμπέρασμα λοιπόν που οφείλουν να αντλήσουν τόσο οι δεξιοί όσο και οι αριστεροί πολιτικοί, είναι το εξής: σε έναν κόσμο που αλλάζει, αλίμονο σε όποιον μένει στάσιμος! Είτε σας αρέσει, είτε όχι, είστε αναγκασμένοι να ακολουθήσετε την εξέλιξη, ή να χάσετε, να πέσετε και να γίνετε από κίνημα μνημείο.

Η αλλαγή απαιτεί θάρρος, δέσμευση και κυρίως μεγάλα αποθέματα ενεργητικότητας. Από την άποψη αυτή, είστε τυχεροί που έχετε πρόεδρο τον Νικολά Σαρκοζί. Ένας άλλος ηγέτης, του οποίου το όνομα δε θα αποκαλύψω, μου είπε μια μέρα: «Αυτός ο Σαρκοζί, μοιάζει κινητικός, δεν μοιάζει;». Του απάντησα: «Αλήθεια; Δεν το είχα παρατηρήσει»...

Αυτό τώρα ήταν ένα παράδειγμα βρετανικού χιούμορ, αλλά το βέβαιο είναι πως ο πρόεδρός σας είναι πολύ δραστήριος -και σε όλους τους τομείς...

Ίδιες αξίες, σε έναν καινούργιο κόσμο

Η ενεργητικότητα λοιπόν, η θέληση να κάνεις τις απαραίτητες αλλαγές για να επιβιώσεις σε έναν κόσμο που αλλάζει, αυτό είναι το κλειδί. Αλλά πώς να κάνεις αλλαγές; Ποιο να είναι το περιεχόμενό τους; Ποιες αξίες θα πρέπει να αποτυπώνουν αυτές οι αλλαγές;

Αυτές οι πλευρές μπορούν πράγματι να αποτελέσουν αντικείμενο έντονων συζητήσεων, θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο έντονων συζητήσεων!

Κάθε προσπάθεια να αντισταθεί κανείς στην πλημμυρίδα της παγκοσμιοποίησης, στη βάση της οποίας βρίσκεται η τεχνολογική εξέλιξη, είναι μάταιη· ακόμα χειρότερα, είναι επικίνδυνη: διότι παριστάνει πως προσφέρει στους ανθρώπους μια επιλογή που δεν υπάρχει: πως μπορούμε δηλαδή να αποδεχτούμε ή να απορρίψουμε την παγκοσμιοποίηση.

Σαν την πλημμύρα, κανείς δεν μπορεί να την απορρίψει... Θα συνεχίσει την πορεία της, είτε μας αρέσει, είτε όχι. Το να παριστάνουμε πως είναι δυνατό να αποφύγουμε το σοκ της αλλαγής είναι αφύσικο: σαν να ζητάς από τους υπόλοιπους Γάλλους να συμπαθήσουν τους Παριζιάνους! Ξέρετε είναι παντού το ίδιο, σαν να ζητάς από τους βόρειους Βρετανούς να αγαπήσουν τους κατοίκους του Σάρεϊ.

Η ερώτηση που τίθεται, η μόνη ερώτηση που αξίζει τον κόπο, είτε κανείς κλίνει προς τα αριστερά, είτε προς τα δεξιά, είναι η εξής: πώς να προετοιμαστούμε καλύτερα;

Με άλλα λόγια: ναι μεν δεν είμαστε εις θέση να αγνοήσουμε την πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης, αλλά αυτό δε σημαίνει πως αποδεχόμαστε πως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να της δώσουμε θετικό ή αρνητικό πρόσημο. Κάτι τέτοιο θα ήταν λάθος, διότι η παγκοσμιοποίηση μεταφέρει και θετικές και αρνητικές αποσκευές.

Θα πρέπει να καλοδεχτούμε τις προκλήσεις, να μεγεθύνουμε τις ευκαιρίες, και μάλιστα όχι μόνο για την υψηλόβαθμη ελίτ, αλλά για όλο τον κόσμο, για όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξεως, χρώματος δέρματος ή θρησκευτικών πεποιθήσεων.
-Δεν τίθεται δηλαδή θέμα να εγκαταλείψουμε τις αξίες μας, τις παραδοσιακές μας πεποιθήσεις, που τις αγαπούμε δικαιολογημένα, όσον αφορά την ισότητα ευκαιριών, την αλληλεγγύη, την ελευθερία.
-Δεν τίθεται θέμα να εγκαταλειφθεί ο ζωτικός ρόλος της πολιτικής και της κυβέρνησης.
-Δεν τίθεται θέμα να αφήσουμε ανεξέλεγκτη την ελεύθερη αγορά να βασιλεύει κι εμείς, ο λαός, να μην κάνουμε τίποτα.

Όχι, αυτός ο νέος κόσμος δεν μας ζητά να εγκαταλείψουμε τις αξίες μας -ή το ρόλο της διακυβέρνησης. Αυτό που απαιτείται από εμάς είναι να εφαρμόσουμε τις αξίες αυτές με διαφορετικό, αποτελεσματικό τρόπο, όπως ταιριάζει σε ένα διαφορετικό κόσμο.

Παρελθόν ή μέλλον. Ρεαλιστικός ή απατηλός ιδεαλισμός.
Όχι σε νέες αξίες, αλλά να σε μία νέα ημερήσια διάταξη πολιτικής δράσης.

Σύγχρονη προοδευτική ατζέντα

Θα πάω ακόμα μακρύτερα. Όπως ίσως γνωρίζετε, είμαι ένας κεντροαριστερός πολιτικός. Πιστεύω σε μία προοδευτική πολιτική: στις Ηνωμένες Πολιτείες θα ήμουν Δημοκρατικός. Στο Ηνωμένο Βασίλειο είμαι Εργατικός. Στη Γαλλία θα ήμουν... χμμμ, μάλλον στην κυβέρνηση! Όχι, όχι, αστειεύομαι! Μένω πιστός στην πολιτική μου οικογένεια. Θα ήμουν στο «σοσιαλιστικό κόμμα», αλλά στη μεταρρυθμιστική του τάση.

Κυρίως, πιστεύω στην κοινωνική δικαιοσύνη, που είναι μία αξία που συνδέεται με την αριστερά. Και ακούστε το πιο ωραίο: η κοινωνική δικαιοσύνη στο νέο κόσμο δεν χάνει τη σημασία της σε σχέση με τον παλιό, αντιθέτως! Γιατί; Διότι πλαστουργός της νέας οικονομίας μπορεί να είναι η τεχνολογία, αλλά η νέα οικονομία έχει ζωτική ανάγκη από ανθρώπινο κεφάλαιο υψηλής ποιότητας.

Λοιπόν, εφόσον δεν αντιμετωπίζουμε την αδικία, τη στέρηση, τη φτώχεια, αν δηλαδή δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι ίσες ευκαιρίες, δεν έχουμε μόνο αποτύχει ηθικά, αλλά και οικονομικά. Επιτέλους, σήμερα η οικονομική ευημερία και η κοινωνική δικαιοσύνη πάνε χέρι-χέρι, δεν είναι αντιθετικές έννοιες, όπως στο παρελθόν.

Ποιο είναι το περιεχόμενο αυτής της νέας ημερησίας διάταξης για την οποία μίλησα προηγουμένως; Ιδού, σε γενικές γραμμές.

Πρώτον: κατάρτιση, όχι ρύθμιση. Η προστασία των εργαζομένων σήμερα υπηρετείται με εκπαίδευση και κατάρτιση, όχι με ανελαστικές αγορές εργασίας.

Δεύτερον: ενεργητικό, όχι παθητικό κράτος-πρόνοιας. Όταν με άλλα λόγια ένας άνθρωπος καταλήγει -παρά τη θέλησή του- να καταφύγει σε ένα επίδομα, στόχος μας πρέπει να είναι να επιστρέψει στην αγορά εργασίας και όχι να εξαρτηθεί από το επίδομά του. Το κράτος οφείλει να βοηθά, αλλά ο καθένας φέρει ατομική ευθύνη στο να καλυτερεύσει την κατάστασή του.

Τρίτον: ισορροπία μεταξύ εργασίας και οικογένειας, που είναι ο νέος μεγάλος στόχος του κράτους-πρόνοιας. Η βοήθεια που παρέχουμε στις γυναίκες και τους άνδρες της χώρας μας σε ό,τι αφορά τη λειτουργία βρεφονηπιακών σταθμών, τις γονικές άδειες, την ελαστικότητα των ωραρίων, στοχεύει όχι μόνο στην καλύτερη λειτουργία της οικονομίας, αλλά και στην ενίσχυση των οικογενειών.

Τέταρτον: ο κόσμος ζει στην ώρα μιας νέας βιομηχανικής πολιτικής, και το κράτος δεν έχει καμιά δουλειά να διοικεί επιχειρήσεις. Η εμπειρία μου μού δείχνει πως οι επιχειρήσεις πάνε καλύτερα όταν τις διοικούν επιχειρηματίες, όχι δημόσιοι υπάλληλοι.

Από την άλλη χρειάζεται να επενδύουμε περισσότερο στην επιστημονική έρευνα, στη δημιουργία μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, να εξασφαλίσουμε το περιβάλλον εκείνο που επιτρέπει στους επιχειρηματίες και τους ερευνητές να νιώθουν πως μπορούν να πετύχουν. Γιατί αν πετύχουν αυτοί, όλοι θα επωφεληθούμε.

Πέμπτον: αυτός ο νέος κόσμος εξακολουθεί να έχει ανάγκη από τα συνδικάτα. Ο νέος αυτός κόσμος είναι ανασφαλής, αβέβαιος και τα συνδικάτα πρέπει να γίνουν εταίροι της αλλαγής, όχι της αντίδρασης.

Οι ξεπερασμένες επαγγελματικές πρακτικές ίσως να επιτρέπουν σε ορισμένους εργαζομένους να κρατούν τη δουλειά τους λίγο περισσότερο, αλλά επιβραδύνουν την οικονομία και καταπνίγουν τις δυνατότητες να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, για πολλούς άλλους εργαζομένους.

Λοιπόν, σε όλα τα επίπεδα, από τον τρόπο που λειτουργούμε τις επιχειρήσεις μέχρι τον τρόπο που κυβερνάμε, από την κατανομή των συντάξεων έως εκείνη των υπηρεσιών υγείας ή της ασφάλειας, είμαστε υποχρεωμένοι να αλλάξουμε, ακολουθώντας τους ρυθμούς της κοινωνικής αλλαγής.

Ευρώπη

Στο βαθμό δε που τα παλιά προβλήματα ξεπερνιούνται, εμφανίζονται καινούργια.
Σήμερα, η οικονομική ανάπτυξη χρειάζεται να είναι περιβαλλοντικά βιώσιμη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι εντελώς απαραίτητο να καταλήξουμε σε μία νέα συμφωνία για την κλιματική αλλαγή.

Σήμερα, η ενεργειακή πολιτική έγινε εκ νέου προτεραιότητα στο δημόσιο διάλογο, με τη δυναμική επανεμφάνιση της πυρηνικής ενέργειας, τομέα στον οποίο η Γαλλία πρωτοπορεί εδώ και πολύ καιρό.

Σήμερα επίσης, διαπιστώνουμε μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα σε όλο τον κόσμο. Γνωρίζετε ποιο είναι το βασικό θέμα της προεκλογικής περιόδου στις ΗΠΑ, που σε πολλές πολιτείες απασχολεί περισσότερο κι από εκείνο της ασφάλειας; Είναι η μετανάστευση!

Κι εδώ έχουμε ένα ακόμα χαρακτηριστικό του σύγχρονου κόσμου: αντιμετωπίζουμε όλοι παρόμοια προβλήματα, που οφείλονται στις μεταβολές που φέρνει η παγκοσμιοποίηση. Μη φαντάζεστε ότι οι συζητήσεις στη Γαλλία είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες στη Γερμανία, την Ιταλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα πήγαινα ακόμα μακρύτερα: δεν είναι καν πολύ διαφορετικές από τις συζητήσεις στην Αμερική, τον Καναδά, τη νότιο Αμερική ή την Ασία.

Πράγμα που έχει με τη σειρά του μία επίπτωση: πως τα έθνη μας, η Γαλλία και η Βρετανία οφείλουν να συνεργάζονται. Έστω κι αν κάποτε προτιμάμε το αντίθετο. Έχουμε απίστευτα πολλά κοινά στοιχεία.

...συνεχίζεται σελίδα [2]

*Ομιλία (Discours de Tony Blair) του πρώην πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου , Tony Blair, στο Γαλλικό UMP , 12 - 1 - 2008. Η μετάφραση έγινε από την ομάδα του PPOL.