Μαθήματα από τους αντίποδες: πώς οι Eργατικοί κατάκτησαν την Αυστραλία

Από τον Νίκ Ρόουλεϊ*

Ένα μόλις χρόνο πριν υπολειπόταν στα δημοσκοπήσεις των συντηρητικών αντιπάλων του κατά 5-10%. Στις 24 Νοεμβρίου όμως, το εργατικό κόμμα Αυστραλίας (ALP) κέρδισε με ευκολία τις γενικές εκλογές. Μετά τις αλλεπάλληλες ήττες του 1996, του 1998, του 2001 και του 2004, η βραδιά των εκλογών του 2007 ήταν μία από τις σπάνιες εκείνες στιγμές που αισθάνεσαι πως η αλλαγή στις διαθέσεις του εκλογικού σώματος συνδέεται με μία νέα, φρέσκια προσέγγιση στη διακυβέρνηση, που έμοιαζε πολύ με εκείνη των βρετανικών εκλογών του 1997 ή των ΗΠΑ το 1993.

Λες για να προσθέσει αλάτι στις πληγές των δεξιών, η εντεκάχρονη παραμονή τους στην εξουσία έληξε με τον ηγέτη και πρώην πρωθυπουργό Τζον Χάουαρντ (John Howard) να χάνει ακόμα και στην εκλογική του περιφέρεια, για πρώτη φορά από το 1974.

Ένα μόνο χρόνο πριν ανοίξουν οι κάλπες, ακόμα κι οι πιο αισιόδοξοι προοδευτικοί δεν πίστευαν πως η κυβερνητική αλλαγή ήταν πιθανή. Αν κάποιος έλεγε το Νοέμβριο του 2006 πως το Εργατικό κόμμα θα νικούσε με τέτοια διαφορά κι ο παντοδύναμος τότε πρωθυπουργός θα έχανε την έδρα του, θα τον έπαιρναν για τρελό. Κι όμως τελικά, αυτό ακριβώς συνέβη.

Ποιες ήταν λοιπόν οι δυναμικές που οδήγησαν στην ανατροπή αυτή και ποια διδάγματα μπορούν να αντλήσουν από τη νίκη των Εργατικών στην Αυστραλία άλλα προοδευτικά κόμματα και κυβερνήσεις, με τις εκλογές μάλιστα να επίκεινται στην Ισπανία και τις ΗΠΑ;

Πρώτον, η ηγεσία μετράει. Από τη στιγμή που ο Κέβιν Ραντ (Kevin Rudd) ανάλαβε την ηγεσία του κόμματος, το Δεκέμβριο του 2006, το νέο, δυναμικό και προοδευτικό πρόγραμμα του ALP εκφραζόταν από έναν νέο και ευφυή ηγέτη.

Επιπλέον, αν και ο Ραντ έχει κάποια εμπειρία διακυβέρνησης (καθώς είχε υπηρετήσει στο διπλωματικό σώμα και είχε διατελέσει υπουργός σε πολιτειακό επίπεδο) ήταν ένα πρόσωπο που δεν ταυτιζόταν με τις παλιότερες κυβερνήσεις των Εργατικών.

Αμέσως μετά την εκλογή του Ραντ στην ηγεσία του κόμματος, πολλά κομματικά στελέχη, που θεωρούσαν πως η νίκη τους στις επερχόμενες εκλογές ήταν σχεδόν αδύνατη, άρχισαν να νιώθουν, να αγγίζουν σχεδόν, την ξαφνική, απτή αίσθηση πως το Εργατικό κόμμα μπορούσε να νικήσει.

Ό,τι κι αν λένε οι δημοσκοπήσεις, αυτή η αίσθηση της εγγύτητας της νίκης είναι ζωτικής σημασίας. Στο κάτω-κάτω αν ακόμα και τα ίδια τα στελέχη ενός κόμματος δεν πιστεύουν στη νίκη τους, πώς να πείσουν το εκλογικό σώμα;

Δεύτερον, το ALP επέβαλε την ατζέντα του. Υπό την ηγεσία του, ο Ραντ και το κόμμα του επέλεξαν τους τομείς ακριβώς εκείνους, όπου όλοι θεωρούσαν πως η κυβέρνηση υστερούσε, και άρχισαν να αναπτύσσουν εκεί πολιτικές εύκολα κατανοητές και επικοινωνήσιμες.

Είτε επρόκειτο για την «εκπαιδευτική επανάσταση», τα νέα ευρυζωνικά δίκτυα ή την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όλα τα παραπάνω είχαν ως κοινό στοιχείο πως συνέδεαν το Εργατικό κόμμα με την κατανόηση του μέλλοντος της χώρας, κι εντόπιζαν τη συζήτηση στα ζητήματα ακριβώς όπου ήταν πανθομολογούμενο πως η κυβέρνηση είχε αποτύχει.

Υπήρχε μια μεγάλη πλειοψηφία που θεωρούσε πως το αυστραλιανό εκπαιδευτικό σύστημα χρειαζόταν μεγάλες μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ανταποκριθεί στη νέα παγκοσμιοποιημένη οικονομία· που δεν πίστευε πως μια κυβέρνηση που εθελοτυφλούσε επί τόσο καιρό στο φαινόμενο του θερμοκηπίου θα κατάφερνε ξαφνικά να οδηγήσει τη χώρα σε μείωση των εκπομπών της σε θερμοκηπικά αέρια· που αναγνώριζε τη σημασία των υψηλής ταχύτητας διαδικτυακών συνδέσεων.

Η κοινή γνώμη είχε καταλήξει από μόνη της πως η κυβέρνηση είχε παραμελήσει επί πολύ καιρό όλα αυτά τα ζητήματα, χωρίς να χρειάζεται καν να επιχειρηματολογήσει περί αυτού το ALP. Επιλέγοντας να δώσουν έμφαση στις προτάσεις του σε αυτά τα ζητήματα, οι Εργατικοί έκαναν μία υπαινικτική κριτική στα πεπραγμένα της κυβέρνησης και απέφυγαν τις συνήθειες αντιπολιτευτικές κραυγές και τα αρνητικά μηνύματα.

Τρίτον, στους τομείς πολιτικής που επέλεξε να προκρίνει, οι θέσεις του ALP ήταν σαφείς και αδιαμφισβήτητης σοβαρότητας. Υπήρχαν φορές που ο Ραντ ακουγόταν σαν ήδη εκλεγμένος πρωθυπουργός όταν ανέπτυσσε τις πολιτικές του, με τον αέρα του εμπειρογνώμονα κρατικού λειτουργού, με βαρύτητα που ούτε στα όνειρά της δεν είχε η κυβέρνηση στα ζητήματα αυτά.

Σταδιακά ο Χάουαρντ (Howard) βρέθηκε στη θέση του αμυνόμενου, που υποχρεούται να «απαντήσει» στην πολιτική ατζέντα του Ραντ και του ALP. Επιδεικνύοντας αξιοθαύμαστη πειθαρχία, το Εργατικό κόμμα κατόρθωσε να επιλέξει τις προτεραιότητές του -και να τις υπερασπιστεί με πάθος και ομοψυχία, μέχρι τέλους.

Το ALP δεν επέλεξε απλά μια ατζέντα· επιπλέον έπεισε στο εκλογικό πως πίστευε όσα έλεγε και θα επιδίωκε να τα κάνει πράξη, εφόσον εκλεγόταν.

Τέταρτον, ο ίδιος ο Ραντ επέδειξε μεγάλη ευρύτητα στην ανάπτυξη της πολιτικής και της προπαγάνδας του. Στο φόρουμ για την κλιματική αλλαγή που οργάνωσε το κόμμα το Μάρτιο, συμμετείχαν ηγέτες από ολόκληρο τον κόσμο, ολόκληρο σχεδόν το σκιώδες υπουργικό συμβούλιο, και επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνταν σε τομείς που αγνοούσε η κυβέρνηση του Χάουαρντ. Ήταν ένα πολιτικό γεγονός που ξεχώρισε για την ευρύτητα και τις τεκμηριωμένες θέσεις του.

Ο γενικός γραμματέας του κόμματος Τιμ Γκάρτελ (Tim Gartrell) από τη μεριά του συνέδεσε την ηγεσία του κόμματός του με προοδευτικούς ηγέτες και ακτιβιστές από ολόκληρο τον κόσμο. Τις τελευταίες εβδομάδες πριν τις εκλογές, ο Βρετανός πρώην επιτελάρχης των Βρετανών Εργατικών 'Αλαν Μίλμπαρν (Alan Milburn) βρέθηκε στο πλευρό του ALP και του ίδιου του Ραντ.

Τέλος, χάρη στη σιδηρά του πειθαρχία, το Εργατικό κόμμα βρέθηκε σε θέση να καθορίσει εκ νέου τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ ALP και της κυβέρνησης, με τρόπο που να το ευνοεί και να μην του επιβάλλεται απλά.

Μάταια προσπαθούσε η κυβέρνηση να χωρίσει το εκλογικό σώμα σε θέματα όπως οι μετανάστες, η φορολογία, η πορεία της οικονομίας ή η ασφάλεια: ο Ραντ απλά παραδεχόταν πως πολλά από όσα είχαν κάνει οι αντίπαλοί του στα ζητήματα αυτά ήταν πράγματι αναγκαία.

Αυτό δεν έγινε απλά για λόγους τακτικής. Ήταν επίσης το αποτέλεσμα της ωρίμανσης του κόμματος και της κατανόησης εκ μέρους του τού γεγονότος πως, ανεξαρτήτως του πόσα μέλη του σιχαίνονταν τον Χάουαρντ, η αλήθεια ήταν πως η πλειοψηφία του εκλογικού σώματος εξακολουθούσε να τον εκτιμά για τα επιτεύγματα της πρωθυπουργίας του.

Η άσκηση τυφλής αντιπολίτευσης εφ' όλης της ύλης, ίσως να ικανοποιεί τους φανατικούς οπαδούς ενός κόμματος, αλλά δεν προσθέτει και πολλά στην προσπάθειά του να επικοινωνήσει με το μέρος εκείνο του εκλογικού σώματος που ψήφισε τους αντιπάλους του στο παρελθόν.

Αντί να είναι απλά μια αποτελεσματική αντιπολίτευση, το ALP κατάφερε να γίνει αντιληπτό ως η επόμενη «εν αναμονή» κυβέρνηση της χώρας. Το κρίσιμο ήταν να περάσει το μήνυμα πως αν και ο Χάουαρντ είχε υπάρξει πράγματι ένας αποτελεσματικός πρωθυπουργός, απλά δεν ήταν πια, εν έτει 2007, ο ηγέτης που χρειαζόταν η Αυστραλία για να αντιμετωπίσει τα μελλοντικά της προβλήματα.

Φυσικά, η τύχη έπαιξε το ρόλο της. Βοηθάει να έχεις απέναντί σου μια αλαζονική κυβέρνηση, έναν πρωθυπουργό που διατυμπανίζει πως αυτή είναι η τελευταία εκλογική του προσπάθεια, μια κυβέρνηση που επιχειρεί να περάσει όπως-όπως μια βιομηχανική πολιτική υπαγορευμένη θαρρείς από μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα.

Το να χαιρετάς συγκινημένος τα πλήθη στο πλευρό του Αμερικανού προέδρου από μία άκατο στο λιμάνι του Σίδνεϊ ίσως να μοιάζει καλή πολιτική κίνηση το επόμενο πρωί, όταν κοιτάς τα πρωτοσέλιδα,. Πιο μακροπρόθεσμα όμως ίσως να θεωρήθηκε ύβρις από ένα εκλογικό σώμα δυσαρεστημένο με τον πόλεμο στο Ιράκ ή κουρασμένο από το να θεωρείται η χώρα του ως η 51η πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν μπορούσε να υπάρχει μεγαλύτερη αντίθεση αυτής της εικόνας από εκείνη του Ραντ να απευθύνεται, σε άψογα κινεζικά, στον Κινέζο πρωθυπουργό.

Αντί να προβάλουν τις δικές τους προτάσεις για το μέλλον, ο Χάουαρντ και οι «Φιλελεύθεροί» του αναγκάστηκαν από την πειθαρχημένη και ομόψυχη πορεία του Εργατικού κόμματος καθ' όλο το 2007, να οδεύσουν στις εκλογές κραδαίνοντας τη μόνη σημαία που του απέμενε: το φόβο της αλλαγής.

Η υπαινικτικότητα και η εξυπνάδα της προεκλογικής εκστρατείας των Εργατικών του Ραντ, απέδειξε πως η συνέπεια είναι σημαντικότερη από τα λόγια. Οι προοδευτικές δυνάμεις έχουν πολλά να διδαχθούν από την Αυστραλία: όλοι οι παραπάνω παράγοντες, μαζί με την ομοψυχία και την ενεργητικότητα των Εργατικών, ήταν εκείνοι που τους επέτρεψαν να επιβληθούν πολιτικά.

Έτσι έγινε δυνατό, μετά από 11 χρόνια, να επικρατήσει η ελπίδα επί της αλαζονείας και του φόβου.

*Ο Nick Rowley είναι πρώην σύμβουλος της βρετανικής πρωθυπουργίας για την κλιματική αλλαγή . Το άρθρο του με τίτλο Lessons from down under: how Kevin Rudd clinched it for Labor δημοσιεύτηκε στο Policy Network στις 15 - 1 - 2008. Η μετάφραση έγινε από την ομάδα του PPOL.