Το εμπόριο εργατών και η ευγενής μας τύφλωση

Οι παραγκουπόλεις και τα στρατόπεδα εργασίας λαθρομεταναστών στη Μανωλάδα της Ηλείας, θέμα που έφερε στο φως της δημοσιότητας το περιοδικό Έψιλον της Ελευθεροτυπίας την περασμένη Κυριακή, πρέπει να μας προβληματίσουν έντονα.

Ανάμεσα στους χιλιάδες λόγους για τους οποίους πρέπει να ενδιαφερθούμε για το πρόβλημα, προβάλει και η πιθανότητα, αρκετοί από τους ξένους εργάτες γης στις φυτείες φράουλας της Μανωλάδας να μην είναι καν παράνομοι οικονομικοί μετανάστες που βρίσκονται εκεί με τη θέλησή τους, αλλά ακόμη χειρότερα «σύγχρονοι σκλάβοι», θύματα του διεθνούς εμπορίου εργατών (labour trafficking).

Οι ανησυχία μας δεν στερείται λογικής. Τα θύματα εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση ανέρχονται διεθνώς σε 13 εκατομμύρια αποφέροντας στους εκμεταλλευτές τους 32 δισ. δολάρια τον χρόνο (Έκθεση Διεθνούς Γραφείου Εργασίας Μάιος 2006). Ταυτόχρονα είναι γνωστό ότι η Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 αποτελεί κέντρο μετάβασης και παραμονής χιλιάδων θυμάτων εμπορίας, με το κέρδος από τη διακίνηση ανθρώπων μόνο με την Τουρκία να ξεπερνά τα 300 εκ. δολάρια ετησίως.

Δεν μας ξεκολλάει από το μυαλό ότι στη Μανωλάδα της Ηλείας, αλλά και σε αντίστοιχες αγροτικές περιοχές ανά την ελληνική επικράτεια, ενδέχεται να βρίσκεται σε λειτουργία κάτι πολύ πιο τρομακτικό από την καταπάτηση των εργατικών δικαιωμάτων των παράνομων μεταναστών εργατών γης.

Η υπόθεση πρέπει να εξεταστεί διεξοδικά. Το ελληνικό κράτος καθώς και οι διεθνείς οργανισμοί και οι ΜΚΟ που ασχολούνται με το θέμα του trafficking στην Ελλάδα, ΔΟΜ, ΕΚΥΘΚΑ, ΚΑΘΒ, ΚΕΠΑΔ κ.α., πρέπει να επιδείξουν τα απαραίτητα αντανακλαστικά και να αναλάβουν δράση για να ξεδιαλύνουν μια υπόθεση που ενδέχεται να συνιστά ανάμεσα σε άλλα και σύγχρονο δουλεμπόριο εργατών.

Το φαινόμενο της εμπορίας εργατών συνδέεται άμεσα με το ευρύτερο κοινωνικό πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης, όμως ΔΕΝ είναι το ίδιο.

Η διαφορά με την παράνομη μετανάστευση είναι ότι στην περίπτωση της λαθρομετανάστευσης η εγκληματική πράξη ολοκληρώνεται με τη διέλευση των συνόρων, μετά το πέρας της οποίας ο λαθρομετανάστης κινείται ελεύθερος στη χώρα προορισμού. Αντίθετα, στην εμπορία ανθρώπων η εκμετάλλευση συνεχίζεται και μετά τη διέλευση των συνόρων, με το θύμα να βρίσκεται υπό τον διαρκή έλεγχο, την επιρροή και την εκμετάλλευση των εμπόρων ή άλλων προσώπων.

Η εμπορία εργατών αποτελεί είδος εμπορίας ανθρώπων, το οποίο αν και δε συγκρίνεται σε βαναυσότητα με το εμπόριο γυναικών και παιδιών για σεξουαλική εκμετάλλευση, συνιστά ωστόσο μια σύγχρονη μορφή δουλείας. Θεωρείται ως εκ τούτου μία από τις πιο σοβαρές και κατάφωρες παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου και αναγνωρίζεται στο διεθνές δίκαιο ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.

Πρέπει να γίνει σαφές ότι σε μια παγκοσμιοποιημένη διεθνή κοινωνία, οι ραγδαίοι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης πρέπει να συμβαδίζουν με διεύρυνση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο προκειμένου να προσλάβουν ουσιαστικό νόημα όλες οι άψογα διατυπωμένες διακηρύξεις που διαβάζουμε στις διεθνείς συνθήκες.

Εάν θέλουμε μελλοντικά να ΜΗΝ ξαναδιαβάσουμε για τέτοιες καταστάσεις ντροπής πρέπει όλοι να δράσουμε. Επισημαίνουμε ότι δεν αρκεί να απαιτούμε την άμεση και πρακτική εφαρμογή των νομικών διατάξεων που προασπίζονται τα δικαιώματα των θυμάτων.

Χρειαζόμαστε κάτι πολύ πιο εκτεταμένο και ταυτόχρονα πολύ πιο βαθύ προκειμένου να προστατεύσουμε τα θύματα. Όπως πολύ σωστά επισημαίνεται σε έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Αναπτυξιακής Σύμπραξης για την Προώθηση Ίσων Δικαιωμάτων για τα Διακινούμενα Άτομα (ΕΚΠΑ – ΑΣΠΙΔΔΑ, Ιούνιος 2007, Στάσεις και διαθέσεις των εργοδοτών απέναντι στα θύματα εμπορίας) «είναι απαραίτητο να έχουμε ένα σύστημα κυρώσεων πολύ ευρύτερο και πολύ πιο αποτελεσματικό από το σύστημα που μας προσφέρει το κράτος με τα νομοθετικά του πλαίσια. Χρειάζεται ένα σύστημα κοινωνικών κυρώσεων όπου ο καθένας από μας θα παίζει τον ρόλο του εφαρμοστή».