Κλειστά επαγγέλματα = καρτέλ που πρέπει να σπάσουν

Εδώ και αρκετούς μήνες φωνάζουμε, χτυπιόμαστε, εξοργιζόμαστε με την ακρίβεια που έχει κατακλύσει την αγορά και ροκανίζει το εισόδημά μας. Ψάχνουμε για απαντήσεις σχετικά με το ποιος φταίει και αναζητάμε όλοι πιθανές λύσεις. Το επιχείρημα ότι για όλα φταίει το πετρέλαιο και τα ακριβά τρόφιμα, λόγω της έξαρσης του διεθνούς αγροπληθωρισμού, έχει στέρεα βάση, όμως δε λέει όλη την αλήθεια.

Η επιστροφή του πληθωρισμού είναι ένα πρόβλημα που χρονικά μας πάει πίσω στο έτος κυκλοφορίας του ευρώ (2001) και που επί της ουσίας έχει τη ρίζα του σε δομικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας. Σε μεγάλο βαθμό προκαλείται από τα πάσης φύσεως καρτέλ και τα ολιγοπώλια που καταχράζονται τη δεσπούζα θέση τους στην αγορά και επιβάλλουν εναρμονισμένες πρακτικές στις τιμές, νοθεύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον ανταγωνισμό σε βάρος του καταναλωτή.

Αν και δυστυχώς σπάνια περνάει απ’ το μυαλό μας, η λογική του καρτέλ με την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης και τις εναρμονισμένες τιμολογιακές πρακτικές, διέπει ΚΑΙ τη λειτουργία των περισσότερων κλειστών επαγγελμάτων στην Ελλάδα. Μόνο που για 13 κλάδους, 70 περίπου επαγγέλματα και 800,000 επαγγελματίες τα πράγματα είναι απολύτως νόμιμα. Θέλει κάποιος να μεταβιβάσει το ακίνητό του; Υποχρεωτικά θα παρίσταται συμβολαιογράφος και δικηγόρος που θα πληρωθούν με προκαθορισμένο ποσοστό επί της αξίας του ακινήτου. Στο ίδιο μοτίβο, αν κάποιος θέλει να φτιάξει ένα σπίτι, θα πληρώσει στάνταρ αμοιβές μηχανικού για μελέτη και επίβλεψη που φτάνουν στο 55% περίπου της οικοδομικής άδειας και το 4-5% του κόστους κατασκευής. Αν πάλι θέλει να νοικιάσει, ο μεσίτης λόγω των «καθιερωμένων συναλλακτικών ηθών» θα πάρει από 2% ως 4% της αξίας του ακινήτου. Κι αν θέλει να πάει σε δίκη; Ε, τότε δεν μπορεί να το κάνει αν ο δικηγόρος δεν είναι ντόπιος. Άσε που και τουρίστας να είναι ο άνθρωπος, για μια ξενάγηση πρέπει να απευθυνθεί στον διαπιστευμένο ξεναγό, τον οποίο φυσικά και θα χρυσοπληρώσει. Βέβαια το πιο κωμικοτραγικό απ’ όλα είναι ότι για να αλλάξει κανείς όνομα χρήστη στους λογαριασμούς της ΔΕΗ πρέπει πρώτα να υπογράψει ηλεκτρολόγος!

Αν το καλοσκεφτούμε, οι καθημερινές δοσοληψίες που έχει ο Έλληνας με τα κλειστά επαγγέλματα είναι πάρα πολλές και ακριβαίνουν αφόρητα τη ζωή του. Σύμφωνα με μελέτη του ΚΕΠΕ, το επιπρόσθετο κόστος από τέτοιου τύπου κλειστά επαγγέλματα στην Ελλάδα ανέρχεται κάθε χρόνο στα 4 δισ. Ευρώ, ποσό που αναλογεί σε 1.000 περίπου ευρώ τον χρόνο για κάθε ελληνικό νοικοκυριό. Το φαινόμενο διαθέτει την ιστορική του εξήγηση και ως εκ τούτου δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Ελλείψει σοβαρής αστικής κι εργατικής τάξης που να δρα, να διεκδικεί και να λειτουργεί οργανωμένη γύρω από μια ισχυρή βιομηχανία, η Ελλάδα αναπτύχθηκε με αεριτζίδικες δραστηριότητες μικροεπαγγελματιών που λειτουργούν ως μια τεράστια αναδιανεμητική συμμαχία του λαϊκού πλούτου: γιατροί, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί, ξεναγοί, μεσίτες, οδηγοί και δε συμμαζεύεται.

Αν όμως το φαινόμενο διαθέτει εξήγηση, σήμερα σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογείται. Η εφαρμογή υψηλών υποχρεωτικών αμοιβών και γεωγραφικών ή άλλων περιορισμών σε μια σειρά από επαγγέλματα, συνιστά εναρμονισμένη πρακτική, με τους κλάδους αυτούς να λειτουργούν ως καρτέλ και σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και ως αμιγή μονοπώλια με κεντρικό συντονιστή το εκάστοτε επαγγελματικό επιμελητήριο. Υπολογίζεται ότι το άνοιγμά τους μακροπρόθεσμα μπορεί να ρίξει το κόστος των υπηρεσιών έως 10,5% περίπου. Είναι λογικό λοιπόν, να ζητάμε τα καρτέλ αυτά να σπάσουν ή τουλάχιστον να χαλαρώσουν σταδιακά έστω τις τιμολογιακές τους πρακτικές. Διαφορετικά, όλοι εμείς οι απέξω θα συνεχίσουμε να είμαστε θύματα μιας αντίστροφης αναδιανομής: από το πορτοφόλι μας στην τσέπη των προνομιούχων.