Περιβαλλοντική διακυβέρνηση! Το Υπουργείο Περιβάλλοντος από μόνο του δεν αρκεί.

Η πρόταση που έχει κατατεθεί εδώ και χρόνια και που πρόσφατα επανήλθε στο φως της δημοσιότητας για δημιουργία ενός «αυτόνομου» Υπουργείου Περιβάλλοντος, αν και εμπεριέχει έναν εξαιρετικά ισχυρό συμβολισμό και σίγουρα πρέπει να γίνει διότι θα απελευθερώσει τους περιβαλλοντικούς ελέγχους από τις σκοπιμότητες των δημοσίων έργων, παρόλα αυτά ΔΕΝ συνιστά πανάκεια για την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού ελλείμματος στην Ελλάδα.

Αντιθέτως, λαμβάνοντας υπόψη τη διαχρονική συμπεριφορά της διοίκησης σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, έχοντας υπόψη τις στρεβλώσεις και τις αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού της χώρας καθώς και τη ρουσφετολογική λογική που συνήθως χαρακτηρίζει τις επιλογές των Υπουργών, δεν μπορεί παρά να είμαστε εξαιρετικά επιφυλακτικοί με τη δημιουργία ενός ακόμα υπουργείου άνευ όρων, έστω αυτή τη φορά για το περιβάλλον.

Καλώς ή κακώς, η προστασία του περιβάλλοντος απαιτεί πρώτα απ’ όλα δημιουργία προσωπικής και συλλογικής περιβαλλοντικής συνείδησης, πράγμα που προϋποθέτει αλλαγή κουλτούρας του καθενός από εμάς ξεχωριστά. Μια τέτοια αλλαγή νοοτροπίας μπορεί κατά την άποψή μας να υποστηριχτεί και να προωθηθεί μόνο μέσα από μια ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διακυβέρνηση που αξιοποιεί πολλαπλά θεσμικά εργαλεία και ορίζει κίνητρα και ποινές σε συνδυασμό με ξεκαθαρισμένους δημόσιους στόχους για τους ρύπους, τα νερά, την ηχορύπανση, τα αιωρούμενα σωματίδια, την εξοικονόμηση ενέργειας.

Με μεγάλη μας χαρά διαβάσαμε πρόσφατα μια τέτοια ενδιαφέρουσα άποψη: την πρόταση της WWF για «πράσινη διακυβέρνηση». Το προτεινόμενο Εθνικό Σύστημα Διακυβέρνησης για το περιβάλλον φαίνεται ρεαλιστικό και λειτουργικό και συνίσταται στους ακόλουθους άξονες: σύσταση ανεξάρτητης Αρχής Περιβαλλοντικών Επιθεωρήσεων μέσα από την αναβάθμιση της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, αναβάθμιση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, σύσταση αυτόνομου Υπουργείου Περιβάλλοντος και Χωροταξίας, διυπουργικό συντονισμό για την αειφόρο ανάπτυξη και τη σύσταση διυπουργικών επιτροπών για το περιβάλλον, βελτίωση του πλαισίου συντονισμού και λογοδοσίας των ελεγκτικών σωμάτων και την ανάπτυξη μηχανισμών έμμεσου ελέγχου.

Βέβαια, επιμέρους αντιρρήσεις υπάρχουν πολλές. Για παράδειγμα είναι βλαπτικό για την αυτονομία κινήσεων του νέου υπουργείου, να συνυπάρχουν περιβάλλον και χωροταξικός σχεδιασμός.

Σε κάθε περίπτωση, το περιβαλλοντικό έλλειμμα στην Ελλάδα, ειδικά σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, τα σκουπίδια, την ηχορύπανση, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τα αιωρούμενα σωματίδια που προκαλούνται από το καυσαέριο στις πόλεις, είναι αρκετά σοβαρό για να περιορίζεται στο δίλημμα Υπουργείο Περιβάλλοντος ή όχι. Θεωρούμε ότι ένα ακόμα μοναχικό Υπουργείο, ενταγμένο στο πλαίσιο λειτουργίας του γραφειοκρατικού και πελατειακού κυκεώνα του δημόσιου τομέα δεν εγγυάται την επίτευξη στόχων βάσει συγκεκριμένου επιστημονικά τεκμηριωμένου πλάνου δράσης. Λέμε λοιπόν ναι στη σύσταση ενός αυτόνομου Υπουργείου Περιβάλλοντος υπό την προϋπόθεση ότι αυτό εντάσσεται σε μια λογική σύγχρονης και ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διακυβέρνησης συνεπικουρούμενο από μια Ανεξάρτητη Περιβαλλοντική Αρχή που θα λειτουργεί με βάση το τετράπτυχο επιτήρηση, αξιολόγηση, εποπτεία και διαχείριση κρίσεων (surveillance, assessment, monitoring and management of crises).