Η πιο καταρτισμένη γενιά υποφέρει από τη χειρότερη κρίση

La generación mejor preparada sufre la peor crisis

Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα των Milleuristas στην Ισπανία

Μετάφραση, Πία Μολφέτα για τη G700

Η μεγάλη οικονομική κρίση στην Ισπανία βρίσκει τους νέους της λεγόμενης «Γενιάς Net» ή «Γενιάς Υ», την πιο καταρτισμένη γενιά στην ιστορία, τη στιγμή ακριβώς που ετοιμάζονται να μπουν στην αγορά εργασίας. Το αποτέλεσμα είναι μια μαζική συλλογική απογοήτευση με άγνωστες για την ώρα προεκτάσεις.

Ο Felipe de San Sebastian de los Reyes από τη Μαδρίτη ήδη ανησυχεί. Ο πατέρας του μηχανικός και η μητέρα του δημόσιος υπάλληλος. Είναι 26 ετών, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη διοίκηση επιχειρήσεων στην ηλικία των 22, απέκτησε μεταπτυχιακό στο Wharton των Ηνωμένων Πολιτειών, γνωρίζει άριστα αγγλικά, και εννοείται επίσης υπολογιστές. Με την επιστροφή του στην Ισπανία στα 24 του, αντιμετώπισε μια όχι και τόσο ελκυστική προοπτική. Μετά από μερικούς μήνες σε μια βρετανική εταιρία συμβούλων, δεν κατάφερε να μετατρέψει το καθεστώς εργασίας του από προσωρινό σε μόνιμο. Η επιχείρηση επέλεξε να μην ανανεώσει το συμβόλαιο του. Τώρα, περνάει το χρόνο του στην Ισπανία, απαντώντας σε αγγελίες εργασίας στο διαδίκτυο, έχοντας στείλει ήδη πάνω από 40 βιογραφικά ενώ έχει παρουσιαστεί και σε 4-5 συνεντεύξεις.

Ο Felipe κρατάει το ηθικό του ψηλά. Αρχίζει όμως να αναρωτιέται, αν άξιζε τόση προσπάθεια για ένα τέτοιο πενιχρό εργασιακά αποτέλεσμα. Η αιτία αυτή τη στιγμή είναι η κρίση, αλλά μεταξύ των φίλων του τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα. Υπάρχουν κάποιοι, που χωρίς βέβαια να έχουν φοιτήσει από το Wharton ή από κάποια σχολή διοίκησης επιχειρήσεων, έχουν αλλάξει μέχρι σήμερα τουλάχιστον 3-4 προσωρινές δουλειές. Υπάρχουν βέβαια και μερικοί «τυχεροί», μεταξύ των οποίων ένας με πτυχίο πληροφορικής, ο οποίος εδώ και 2-3 χρόνια παίρνουν γύρω στα 1200 με 1300 ευρώ. Οι νέοι της γενιάς NET είναι προετοιμασμένοι για το γεγονός ότι ποτέ δεν θα ξεπεράσουν το μισθό των 900 ευρώ. Η ιδέα της αγοράς διαμερίσματος είναι μακριά. Η προοπτική ο Felipe να μείνει με τους γονείς τους, με τους οποίους τα πηγαίνει αρκετά καλά και οι οποίοι δεν θέλουν να φύγει από το σπίτι, δεν τον συγκινεί αλλά του φαίνεται αναπόφευκτη.

Ο Felipe είναι ο χαρακτηριστικός νέος της «Γενιάς Net» ή «Γενιάς Υ» η οποία περιλαμβάνει όσους έχουν γεννηθεί τη δεκαετία του ‘80 μέχρι και τις αρχές του ‘90. Εννέα εκατομμύρια άτομα (25% του πληθυσμού της Ισπανίας), οι οποίοι μπήκαν στην αγορά εργασίας τα τελευταία 7-8 χρόνια. Είναι το πάθος και η καθημερινή ενασχόληση κοινωνιολόγων, δημοσιογράφων, ερευνητών και καθηγητών στις σχολές διοίκησης επιχειρήσεων. Όλοι εκτιμούν ότι είναι οι πιο καλά προετοιμασμένοι μελλοντικοί επαγγελματίες. Τους έχει δοθεί τεράστια προσοχή από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου έζησαν κάποια χρόνια της ζωής τους, και αποτελούν αντικείμενο μελέτης σε όλα τα πανεπιστήμια. Και όχι μόνο αυτό. Τους αποκαλούν Millenials ή Guay (από την προφορά του βρετανικού γράμματος “Y”) και έχουν την τιμή να αποτελούν αντικείμενο μελέτης για τις συμβουλευτικές εταιρίες εκείνες οι οποίες ειδικεύονται στο να εξηγούν στους πελάτες τους πώς να ενσωματώσουν τους νέους με τους ανταγωνιστές τους της «Γενιάς X» (η γενιά των γιάπηδων) και της Γενιάς των Baby Boomers που ετοιμάζονται να συνταξιοδοτηθούν. Απ’ ότι φαίνεται δεν είναι εύκολη η συμβίωση μεταξύ όλων αυτών.

1. Η πιο καταρτισμένη γενιά

Μια πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών της Βαλένθια (IVIE) αναφέρει ότι στην Ισπανία μόλις το 28% των νέων σε ηλικία που μπορούν να εργαστούν, είναι απόφοιτοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, περίπου 40% διαθέτει κάποιο τίτλο σπουδών (Bachillerato ή BUP) και γύρω στο 23% κατέχει ανώτερους τίτλους (πτυχίο, μεταπτυχιακό, διδακτορικό). Καθόλου άσχημα σε σχέση με την κατάσταση που επικρατεί παγκοσμίως. Τα στοιχεία της Eurostat αναφέρουν ότι στην Ισπανία υπάρχουν 1,8 εκατ. νέοι με τίτλο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όταν στη Γερμανία, με το διπλάσιο πληθυσμό, υπάρχουν 2,3 εκατ. και στη Μεγάλη Βρετανία 2,3 εκατ. απόφοιτοι.

Επίσης, σε αντίθεση με αυτό που λέγεται, υπάρχουν πολλοί απόφοιτοι τεχνικών σπουδών. Το ποσοστό των σπουδαστών σε σχολές μηχανικών και άλλων τεχνικών ειδικοτήτων είναι 17,6%. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό είναι 15,7%. Το ποσοστό των σπουδαστών στους τομείς των θετικών επιστημών και πληροφορικής είναι 12,2%, στη Γερμανία 15% και στη Μεγάλη Βρετανία 14%. Επίσης σύμφωνα με το IVIE, οι μεγάλες σχολές διοίκησης επιχειρήσεως της Ισπανίας, όπως το IESE, το Instituto de Empresa και το Esade (business schools), κατέχουν υψηλές θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη. Και αυτό σε μια χώρα που είναι από τις πρώτες στην Ευρώπη σε ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου, 30%, σε αντίθεση με 14% στη Γερμανία και 13% στη Γαλλία.

Η εξοικείωση των νέων της Γενιάς Net με τις νέες τεχνολογίες –υπολογιστές, κονσόλες, διαδίκτυο- είναι στο ίδιο επίπεδο με την υπόλοιπη Ευρώπη. Το 63% των νέων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης συνδέονται συχνά στο διαδίκτυο, ποσοστό που φτάνει στο 89% στους νέους σε σχολές μέσου επιπέδου και 95% σε αυτούς που ακολουθούν ανώτερες σπουδές. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Τηλεπικοινωνιών (στοιχεία 2007) το 58% των νοικοκυριών στην Ισπανία διαθέτει υπολογιστή, το 51% ψηφιακή φωτογραφική μηχανή και το 28% βίντεο-κονσόλα. Ποσοστά πολύ κοντά στα ευρωπαϊκά.
Η όλο και καλύτερη ακαδημαϊκή μόρφωση των νέων κάτω των 29 ετών, η καλύτερη χρήση των αγγλικών και τέλεια προσαρμοσμένη στις νέες τεχνολογίες αντίληψή τους, θα έπρεπε να τους απογειώσει και να είναι σε θέση να επιτύχουν ό,τι και οι συνάδελφοι τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ιαπωνία, την Κορέα. Αναμφίβολα, δεν το έχουν επιτύχει.

2. Αξιοποιούνται ανεπαρκώς

Αν επισκεφθεί κανείς ένα φόρουμ εργασίας όπως το ‘trabajobasura’ θα καταλάβει την πραγματικότητα: νέοι που κακοπληρώνονται. Μία έρευνα της συμβουλευτικής εταιρίας Sales Hunter, η οποία ανέδειξε ότι οι νέοι με σπουδές στις τηλεπικοινωνίες ξεκινούν την καριέρα τους με μέσο ετήσιο μισθό 30.000 ευρώ, προκάλεσε στα φόρουμ οξείες αντιδράσεις: «Εδώ και 12 χρόνια εργάζομαι στον τομέα των τηλεπικοινωνιών και σε καμία περίπτωση δεν έχω συναντήσει τους μισθούς που αναφέρει η έρευνα».

Η πραγματικότητα είναι πράγματι διαφορετική. Στην Ισπανία υπάρχουν περίπου 11 εκατ. μισθωτοί με ακαθάριστο ετήσιο μισθό 13.400 ευρώ. Οι περισσότεροι νέοι κάτω των 29 ετών ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Σε μερικούς τομείς η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη. Για παράδειγμα στις εταιρείες που κάνουν outsourcing απόφοιτους πληροφορικής σε μεγάλες εταιρείες συχνά πληρώνονται με μισθούς των 600 ευρώ.

Όλα αυτά εξηγούν, γιατί οι Ισπανοί βλέπουν με επιφύλαξη στοιχεία σχετικά με τις διαπραγματευτικές ικανότητες των νέων της Γενιάς Net τα οποία τους εμφανίζουν να είναι σε θέση να απαιτούν από τους προϊσταμένους τους πιο ευέλικτες συνθήκες, συνδιαλλαγή, γρήγορη προαγωγή, κίνητρα και ιδανικούς μισθούς. Πολύ απλά αυτά δεν συμβαίνουν στην Ισπανία. Ούτε όταν η οικονομία διένυε καλύτερες μέρες. Αντιθέτως πολλοί ισχυρίζονται ότι η απουσία μιας ευρείας κριτικής προς τις μεγάλες επιχειρήσεις, ειδικά στον τομέα των νέων τεχνολογιών, σε συνδυασμό με την παγιωμένη ιεραρχική οργανωτική δομή τους, μειώνουν τις πιθανότητες για ομαλή επαγγελματική ενσωμάτωση και άνοδο της νέας γενιάς.

Ανασφάλεια

Στην Ισπανία, η ανεργία των νέων μεταξύ 20 και 24 ετών έφτασε το τέλος του 2008 στο 24,8%. Αν και το ποσοστό αυτό είναι πιο χαμηλό για τους απόφοιτους πανεπιστημίου, το συνολικό κυμαίνεται σύμφωνα με το OCDE στο 14%. Και δεν είναι μόνο αυτό. Σύμφωνα με έρευνα του IVIE, το 79,4% της πρώτης απασχόλησης των νέων είναι με συμβόλαιο εργασίας, ενώ το 18,2% είναι χωρίς συμβόλαιο. Μια κατάσταση που επικρατεί και στις άλλες ηλικίες. Παρ’όλο που το ποσοστό προσωρινής εργασίας στην Ισπανία είναι 32% (το υψηλότερο στην Ευρώπη), στην περίπτωση των νέων ηλικίας 20-24 φτάνει το 55% και στις ηλικίες 25 με 29, το 45%.

Αυτή η κατάσταση ανασφάλειας είναι και η βασική εξήγηση γιατί οι νέοι της Γενιάς Net παραμένουν στο σπίτι των γονιών τους, σε μεγαλύτερες ηλικίες από αυτές της Γενιάς Χ. Παρ’ όλο που μεταξύ των ετών 2000 και 2008 το ποσοστό των νέων 29 ετών που ζούσαν με τους γονείς τους μειώθηκε από το 49% στο 34,4%, είναι δυσανάλογο με τα αντίστοιχα ποσοστά στη βόρεια Ευρώπη, με 20% και 25%. Και το ποσοστό αυτό φτάνει το 43% στην ηλικία των 27 ετών και το 59% στην ηλικία των 24 ετών.

Το χειρότερο είναι η επιδείνωση της οικονομίας. Αν η κατάσταση αυτή δημιουργεί έντονη ανησυχία στους νέους, η επερχόμενη κρίση θα χειροτερέψει την κατάσταση και τις προοπτικές για το μέλλον των «Net», οι οποίοι μπήκαν στην αγορά εργασίας φιλοδοξώντας να θριαμβεύσουν. Η μόνη διέξοδος για τους καλύτερα καταρτισμένους και αυτούς που γνωρίζουν ξένες γλώσσες είναι να αναζητήσουν εργασία σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που έκαναν χιλιάδες νέοι από την Γαλλία στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 και στις αρχές αυτής της δεκαετίας, αναζητώντας εργασία κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία.
Έχουμε λοιπόν να κάνουμε με μία νέα χαμένη γενιά;

Παιδιά του διαδικτύου και της παγκοσμιοποίησης.

Μια πρόσφατη μελέτη του IESE με τίτλο «Κίνητρα και Αξίες της Γενιάς Y», αναφέρει ότι οι Guay αντιπροσωπεύουν μια πρωτόγνωρη επανάσταση, εντελώς διαφορετική από αυτή των Baby Boomers, που σήμερα βρίσκονται στα 55 τους, ή της Γενιάς Χ από την οποία τους χωρίζουν 20 χρόνια.

Πρόκειται για Ισπανούς νέους που μεγάλωσαν σε συνθήκες δημοκρατίας και οι οποίοι δεν γνώρισαν ποτέ κανένα άλλο πολίτευμα, με αποτέλεσμα οι ιστορίες μετάβασης στη σύγχρονη πραγματικότητα να τους φαίνονται εξαιρετικά μακρινές. Έζησαν σε μια κοινωνία αφθονίας και έχουν απλώς «ακούσει» περί πραγματικής οικονομικής δυσανεξίας.

Καθώς οι γονείς τους δούλευαν πολλές ώρες, έμαθαν να περνούν το χρόνο μόνοι τους. Τον γέμισαν έτσι με πολύ τηλεόραση, υπολογιστές και βιντεοπαιχνίδια. Έμαθαν να τα βγάζουν πέρα μόνοι τους κάτι που ίσως και να τους βγει σε καλό.

Είναι ωστόσο υπερκαταναλωτικά «τε-chno φρικιά». Έζησαν όλες τις φάσεις της πληροφορικής τεχνολογίας: διαδίκτυο, downloads,chat, SMS. Τα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα τύπου facebook, οι υπολογιστές, οι κονσόλες, τα βιντεοπαιχνίδια, το Nintendo και τα κινητά είναι η δεύτερή τους φύση. Δεν έχουν κανένα πρόβλημα με την τεχνολογία. Σχεδόν οι μισοί περνούν τουλάχιστον 20 ώρες την εβδομάδα στο διαδίκτυο. Τέτοια είναι η συμβίωση τους με τα νέα μέσα μαζικής επικοινωνίας που δεν μπορούν να καταλάβουν πως η προηγούμενη γενιά μπόρεσε να ζήσει μόνο με δύο τηλεοπτικά κανάλια και ενσύρματα τηλέφωνα.

Η ικανότητα τους στις κονσόλες και στην αποστολή μηνυμάτων, η υπερέκθεσή τους στην τηλεόραση και στα βιντεοπαιχνίδια, διαμόρφωσαν μία ιδιαίτερη ψυχολογία. Δεν τους αρέσει το διάβασμα καθώς τα βιβλία χρειάζονται χρόνο, ενώ αυτοί είναι συνηθισμένοι να λαμβάνουν πληροφορίες πολύ γρήγορα. Δεν έχουν μεγάλη υπομονή. Γνωρίζουν ότι οι πληροφορίες και τα νέα αλλάζουν πολύ γρήγορα. Βαριούνται εύκολα και χρειάζονται συνεχώς νέες εμπειρίες.

Δεν γνωρίζουν τίποτα άλλο εκτός από την παγκοσμιοποίηση. Έχουν ταξιδέψει πολύ, για διακοπές ή για σπουδές. Είναι η γενιά των ταξιδιών χαμηλού κόστους και των κρατήσεων εισιτηρίων μέσω διαδικτύου, χρησιμοποιούν αγγλικά στο διαδίκτυο, μπαίνουν σε chat ή σε φόρουμ ανά τον κόσμο.

Καθώς δεν γνώρισαν τη μαζική ανεργία και τη φτώχια τρέφουν εξαιρετικά υψηλές προσδοκίες για τη ζωή τους και το μέλλον. Έζησαν σε μία συνεχή κατάσταση οικονομικής ευμάρειας. Οι γονείς τους δεν τους αρνήθηκαν τίποτα. Ή σχεδόν τίποτα. Αυτοί, σε αντίθεση με την προηγούμενη γενιά, έδωσαν μεγάλη σημασία (ακόμα και η εργατική τάξη) στην αξία της εκπαίδευσης, επενδύοντας εν τοις πράγμασι σε σχολές, ιδιαίτερα μαθήματα, διακοπές στη Μεγάλη Βρετανία, Πτυχία, MBA και ό,τι μπορεί να φέρει ο νους.

Τώρα, δεν είναι ιδιαίτερα διατεθειμένοι να κάνουν τις ίδιες θυσίες με τους γονείς τους, περνώντας το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στην εργασία τους. Είναι της λογικής του «δεν ζω για να εργάζομαι, αλλά εργάζομαι για να ζω». Αναζητούν το ευέλικτο ωράριο (flex time) και εκτιμούν τη συνδιαλλαγή και τη διαλακτικότητα.

Το μεγάλο ερώτημα των κοινωνιολόγων και των ερευνητών, ειδικά στην επιστήμη της διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, είναι τι μπορούν να αποφέρουν αυτοί οι νέοι στις επιχειρήσεις. Νέοι που σύμφωνα με τον ερευνητή Jeroen Boschma – συγγραφέα του βιβλίου Γενιά Einstein, αποτελούν την ‘πιο γρήγορη, έξυπνη και κοινωνική γενιά στην ιστορία’.

Η τεχνολογία είναι μία λύση. Αυτή η γενιά είναι η πρώτη που από την αρχή συμβίωσε με τις νέες πληροφοριακές τεχνολογίες. Ταυτόχρονα η διάθεσή τους να αφοσιωθούν απόλυτα σε κάτι που τους παρακινεί αποτελεί χρήσιμο κεφάλαιο για τη μελλοντική εξέλιξή τους. Παρόλο που κατηγορούνται ότι είναι λιγότερο ενεργοί από τους γονείς τους, ενίοτε δείχνοντας κάποια προδιάθεση για απραξία, είναι ικανοί να κινητοποιηθούν άμεσα και γρήγορα, εφόσον έχουν τα κατάλληλα κίνητρα.

Λέγεται ότι είναι πιο γρήγοροι από την προηγούμενη γενιά. Και εδώ πάλι ρόλο παίζει η τεχνολογία. Ένας ειδικός εξηγεί ότι ‘τα άτομα που παίζουν φανατικά βιντεοπαιχνίδια είναι ικανά να αναλύουν σύνθετες απεικονιστικές (visual) πληροφορίες πολύ πιο γρήγορα και ταυτόχρονα να κάνουν και άλλα πράγματα. Επίσης, εξαιτίας αυτού του τρόπου ζωής, έχουν περισσότερες ικανότητες να επιλύουν προβλήματα. Είναι επίσης πιο κοινωνικοί και ενεργούν καλύτερα σε ένα δημιουργικό περιβάλλον.

Επιδιώκουν την προαγωγή, όχι τόσο για λόγους απόκτησης εξουσίας, αλλά πρωτίστως σαν αναγνώριση της δουλειάς τους. Τους αρέσει να εργάζονται με στόχους. Θεωρούν ότι ο μισθός αντανακλά την προσωπική τους επιτυχία, τους δίνει ανεξαρτησία καθώς τους εξασφαλίζει το δικό τους χώρο.

Η ανοιχτή προσέγγιση στα πράγματα, η καλύτερη γνώση ξένων γλωσσών, η άνεσή τους με το εξωτερικό, η ανοχή στην πολυπολιτισμικότητα και τη διαφορετικότητα σε συνδυασμό με το νεαρό της ηλικίας, τους δίνει πλεονέκτημα σε εταιρείες οι οποίες ετοιμάζονται να επεκταθούν στο εξωτερικό και επιθυμούν να στείλουν εργαζόμενους εκεί.

Και ποιο είναι τότε το πρόβλημα;

Μα, η δυσκολία τους να ενταχθούν σε ένα σχετικά παραδοσιακό, δύσκπαμπτο και αυστηρά ιεραρχημένο εργασιακό περιβάλλον. Και ποιος ο λόγος γι’ αυτό; Οι γονείς τους υπήρξαν υπέρ το δέον ανεκτικοί. Καλλιέργησαν την κουλτούρα της επιτρεπτικότητας.