Φορολογικό Σύστημα. «Επισκευή και πέταμα»

Παρακολουθούμε αυτές τις μέρες να διεξάγεται σε οξείς τόνους ένας φοροπόλεμος ανάμεσα σε Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ. Από τη μία πλευρά είναι η μάχη κατά της φοροδιαφυγής που κήρυξε από το βήμα της ΔΕΘ ο Πρωθυπουργός. Από την άλλη έχουμε τη δέσμευση του ΠΑΣΟΚ για ένα δικαιότερο και πιο αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα.

Στην περίπτωση της ΝΔ περισσεύει η υποκρισία. Παρά την κατάρρευση των εσόδων του κράτους λόγω των δικών της συνειδητών επιλογών και λανθασμένων χειρισμών στο φορολογικό, η κυβέρνηση Καραμανλή συνεχίζει στο ίδιο μοτίβο που ξεκίνησε το 2004. Από τη μία διατηρεί ανέπαφους τους χαμηλούς συντελεστές για τα εταιρικά κέρδη, τα εισοδήματα από κεφάλαιο και τη μεγάλη ακίνητη περιουσία. Από την άλλη συνεχίζει να επιβαρύνει τα μεσαία στρώματα με πάσης φύσεως τακτικές και έκτακτες εισφορές. Μοναδικές σοβαρές προτάσεις που όμως έπρεπε να είχαν γίνει ήδη από χτες, είναι η προτεινόμενη κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης, η ηλεκτρονική διασύνδεση εφορίας, ταμειακών μηχανών και επιχειρήσεων και η υποχρεωτική ηλεκτρονική υποβολή δηλώσεων για τις επιχειρήσεις.

Στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ, αποσιωπάται το γεγονός ότι για να πραγματοποιηθεί το όραμα για μια πιο δίκαιη και αποτελεσματική φορολογία, το ελληνικό φορολογικό σύστημα χρειάζεται συνολική «επισκευή και πέταμα». Η G700 συμφωνεί με α) την καθιέρωση ενιαίας προοδευτικής και τιμαριθμοποιημένης φορολογικής κλίμακας εισοδήματος με μικρότερο φορολογικού συντελεστή γύρω στο 15% για τα μικρά εισοδήματα, β) την κατάργηση του ΕΤΑΚ, γ) την επαναφορά του Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας, και δ) τη φορολόγηση της κληρονομιάς μεγάλου πλούτου.

Θεωρούμε ωστόσο ότι ένα δικαιότερο και πιο αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα δεν μπορεί να υπάρξει όταν:

1. το κράτος διαχρονικά δεν φορολογεί τα κέρδη του κεφαλαίου από χρηματιστηριακές συναλλαγές, επιτρέποντας κατ’ αυτόν τον τρόπο να λειτουργεί σε πλήρη έκταση μια τεράστια παραοικονομία δισεκατομμυρίων δίπλα στην πραγματική οικονομία. Ακόμα και στις καπιταλιστικές ΗΠΑ και τη Βρετανία επιβάλλεται capital gains tax της (CGT) τάξης του 15% και 18% αντίστοιχα στα ετήσια κέρδη επί των συναλλαγών στο χρηματιστήριο. Επί Clinton το CGT υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες πηγές εσόδων του προϋπολογισμού. Ο Ομπάμα σήμερα ζητάει την επιστροφή του CGT στο επίπεδο προ του 2003, δηλαδή στο 20%. Στην Ελλάδα αντίθετα, μια εταιρία ή ένας ιδιώτης μπορεί να κερδίζει εκατομμύρια από τις συναλλαγές του στο ΧΑΑ ετησίως, χωρίς να πληρώνει φόρο ούτε ένα ευρώ. Μόνο το ράλι που έκαναν οι ελληνικές τράπεζες τα τελευταία χρόνια, αν λάβει κανείς υπόψη, αντιλαμβάνεται ότι μιλάμε για χασούρα πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων για το δημόσιο.

2. η υπόσχεση για κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης ορισμένων επαγγελμάτων κάθε φορά ψιθυρίζεται και στη συνέχεια, έπειτα και από τις ανάλογες πιέσεις των ειδικών ομάδων, παραπέμπεται στις καλένδες.

3. και η κουτσή Μαρία διαθέτει πλέον εταιρία offshore. Με Head Quarters στην Αθήνα, γραμμή παραγωγής στην ανατολική Ευρώπη και εταιρία holding στην Κύπρο, τον Άγιο Βενέδικτο ή τα νησιά Κέιμαν, η οποία δηλώνει ό,τι θέλει σαν ετήσιο εισόδημα φοροδιαφεύγοντας κανονικά και με το νόμο. Κατά την εκτίμησή του κ. Παναγιώτη Δουβή, πρώην διευθυντή Οικονομικών Ερευνών του ΣΔΟΕ και συγγραφέα του βιβλίου «Οffshore δραστηριότητες», αυτές που δραστηριοποιούνται στα χρηματιστηριακά και στις επενδύσεις υπερβαίνουν τις 10.000. Δεν είναι να απορεί κανείς που τα βόρεια και νότια προάστια της Αθήνας έχουν γεμίσει με σπίτια που ανήκουν σε τέτοιες εταιρίες, ενώ και τα "φακελάκια" πλέον σύμφωνα με την Έκθεση του Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης ξεπλένονται μέσα από τέτοιες εταιρίες. Δύο τα ερωτήματα. Πως θα ελεγχθούν οι υπεράκτιες ετιαρίες; Θα υπάρξει επιστροφή στο καθεστώς του 2003 που κατήργησε ο κ. Αλογοσκούφης; Η Ελλάδα πολιτικά έχει το θάρρος και τη βούληση να πιέσει τουλάχιστον την Κύπρο να συνεργαστεί;

4. το ίδιο το κράτος προσφέρει τη θεσμική βάση για την εκτεταμένη φοροδιαφυγή. Πρώτον, μέσα από τη δυνατότητα κλεισίματος της χρήσης. Σε περίπτωση ελέγχου ο επιχειρηματίας ή ελεύθερος επαγγελματίας έχει το δικαίωμα να παραιτηθεί ρητά από το δικαίωμα δικαστικής αμφισβήτησης του αποτελέσματος του ελέγχου και να προχωρήσει δια της διαδικασίας διοικητικής επίλυσης της διαφοράς του με την εφορία. Λαμβάνει έτσι αυτοματοποιημένες μειώσεις φόρου και απαλλαγή από οποιαδήποτε ποινική ευθύνη. Δεύτερον, η πρακτική των αναδρομικών χαριστικών ρυθμίσεων επιτείνει τη φοροαποφυγή. Κάθε τρεις και λίγο το κράτος θεσμοθετεί μεγάλες εκπτώσεις φόρου μαζί με τη δυνατότητα κλεισίματος της χρήσης, με αντάλλαγμα την καταβολή ενός εφάπαξ ποσού από πλευράς επιχειρηματία. Έτσι ο τάδε μεγαλοεκδότης γλιτώνει φόρους και δίνα μεγαλοεργολάβος δεν πληρώνει εισφορές. Θα καταλάβουμε επιτέλους ότι δίκαιο φορολογικό σύστημα σημαίνει όχι χάρες.

5. στο Υπουργείο Οικονομίας βρίσκεται εγκατεστημένη στην καρδιά ακριβώς του συστήματος μια βαριά βιομηχανία παραγωγής νομοθετημάτων, γνωμοδοτήσεων και διαταγμάτων, η οποία δημιουργεί πολυνομία με αποτέλεσμα να δημιουργείται αβεβαιότητα και να ενθαρρύνεται η παρανομία, η φοροδιαφυγή και εν τέλει η συναλλαγή. Εκτός και αν το κράτος επιδιώκει συνειδητά το γραφειοκρατικό κεϋνσιανισμό, να ταΐζει δηλαδή εκτός από τους ΔΥ, πλειάδα παρελκόμενων επαγγελμάτων που δημιουργούνται γύρω από τη γραφειοκρατία και την πολυνομία όπως λογιστές, εκδότες, φωτοτυπάδες, καθηγητές ειδικών σεμιναρίων και τα συναφή δεν εξηγείται γιατί το φορολογικό σύστημα δεν απλοποιείται, δεν κωδικοποιείται και δεν παγιώνεται.

6. το κράτος διαχρονικά αδιαφορεί να εισπράξει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές, οι οποίες σημειωτέον έφτασαν τα 35 δις ευρώ το 2008 από 11,2 δις το 2003. Γιατί στοιβάζονται οι οφειλές; Γιατί δε γίνεται επιτέλους αξιολόγηση και ταξινόμησή τους με στατιστική ανάλυση και στη συνέχεια κατηγοριοποίηση ως προς την ικανότητα εξόφλησης; Να εισπραχθούν τουλάχιστον αυτά τα οποία είναι δυνατόν να εισπραχθούν.

7. οι φορολογικοί έλεγχοι γίνονται αυθαίρετα σύμφωνα με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος που είχε το περασμένο βράδυ ο ελεγκτής και με κριτήρια αρκετά υποκειμενικά έως πλήρως ελαστικά. Ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός και η υλοποίηση των ελέγχων πρέπει να γίνονται δειγματοληπτικά με βάση τα αποτελέσματα ανάλυσης κινδύνου η οποία με τη χρήση στατιστικών δεδομένων και ανάλυσης θα ομαδοποιεί τους κλάδους και θα προσδιορίζει τις περιοχές και τις δραστηριότητες που έχουν αυξημένη πιθανότητα παραοικονομίας και φοροδιαφυγής.

Οι τελευταίες τρεις παρεμβάσεις αφορούν σε μέτρα εσωτερικής αναδιάρθρωσης και αλλαγής του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών και είναι καίριας σημασίας για την επιτυχία οποιουδήποτε φορολογικού συστήματος. Είναι βέβαια και οι πιο δύσκολες και δυσνόητες να συμβούν διότι πρώτον, πλήττουν άμεσα τα συμφέροντα γύρω από τη γραφειοκρατία του ΥΠΟΙΟ, δεύτερον, οι υπουργοί συνήθως αδιαφορούν για οτιδήποτε δεν έχει να κάνει με την επικοινωνιακή μάχη των φορολογικών συντελεστών – εμείς λέμε 35% εσείς 25% κοκ-, και τρίτον, οι φορολογούμενοι, ειδικά οι ελεύθεροι επαγγελματίες και επιχειρηματίες μπορεί να γκρινιάζουν, αλλά τελικά αποδεικνύεται ότι τους συμφέρει φορολογικά η συναλλαγή, δεδομένου ότι κλείνουν εκ των υστέρων τις υποθέσεις τους με χαμηλότερο κόστος. Κάπως έτσι καταλήγουμε να έχουμε τα χαμηλότερα έσοδα από φόρους στην ΟΝΕ: 32% του ΑΕΠ σε σύγκριση με το 40%. Κάπως έτσι το μέσο ποσοστό φορολογικής παραβατικότητας βρίσκεται εκτοξευμένο στο 40%. Λίγο ψηλότερα από το μέγεθος της παραοικονομίας. «Επισκευή και πέταμα» λοιπόν. Ο τολμών νικά.