Βουλή…καλλιγραφία

Για άλλη μια φορά με αφορμή και το σκάνδαλο «Βατο-Πελέκη» επιβεβαιώνεται το αλάνθαστο «αν θες να κουκουλώσεις μια υπόθεση στην Ελλάδα…φτιάξε μια επιτροπή». Κατά προτίμηση εξεταστική . Η ιλαροτραγωδία που διαδραματίζεται αυτές τις μέρες στη Βουλή με φόντο το Βατοπέδι, σε βάρος της πιεστικής οικονομικής πραγματικότητας, με πρωταγωνιστές από οργισμένα ράσα μέχρι νονούς της νύχτας και κάπου στη μέση μερικούς άβουλους βουλευτές, μας γεμίζει οργή και απογοήτευση. Επιπλέον δεν αισθανόμαστε καθόλου σίγουροι για την απόδοση πολιτικών και ποινικών ευθυνών. Εκ των πραγμάτων αναλογιζόμαστε τα τεράστια ελλείμματα που παρουσιάζει διαχρονικά το νομοθετικό σώμα και κατ΄ επέκταση η κουτσή δημοκρατία μας. Αξίζει να σταθούμε στα σημαντικότερα εξ αυτών.

Η υποβάθμιση του Κοινοβουλίου έναντι της εκτελεστικής εξουσίας είναι μια πραγματικότητα στο σημερινό πολιτικό σύστημα και πηγάζει από πλήθος κανόνων δικαίου, κατοχυρωμένων τόσο στο Σύνταγμα όσο και στους νόμους. Κυρίως, όμως, είναι αποτέλεσμα της κοινοβουλευτικής πρακτικής που εφαρμόζεται στη χώρα μας.

Κατ’ αρχήν, σύμφωνα με το Σύνταγμα, η Κυβέρνηση καθορίζει και κατευθύνει τη γενική πολιτική της χώρας. Επιπλέον, σε αυτήν ανήκει η νομοθετική πρωτοβουλία. Είναι γνωστό ότι στη Βουλή φτάνουν πολλά σχέδια νόμου, αλλά ελάχιστες προτάσεις νόμου. Ενδεικτικά, από το 1975 έως σήμερα έχουν ψηφιστεί και έχουν γίνει νόμοι του κράτους δύο μόνο προτάσεις νόμου. Παράλληλα, παρατηρείται μια πληθωρική νομοπαραγωγή, η οποία υποβαθμίζει το ρόλο της Βουλής. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ίδια περίοδο έχουν ψηφιστεί 3500 τυπικοί νόμοι.

Επιπροσθέτως, είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει ουσιαστικός διάλογος μεταξύ βουλευτών. Το πολιτικό σύστημα της χώρας μας πάσχει από εσωκομματική δημοκρατία, γεγονός το οποίο είναι πηγή πολλών «δεινών», καθώς οι βουλευτές προτιμούν να επιδεικνύουν κομματική πειθαρχία και να ακολουθούν την κομματική «γραμμή», φοβούμενοι για το πολιτικό τους μέλλον.

Επιπλέον, είναι χαρακτηριστικό ότι το πολιτικό μας σύστημα πάσχει από έλλειψη ουσιαστικού κοινοβουλευτικού ελέγχου. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν τον κοινοβουλευτικό έλεγχο μέχρι το 2000, μόνο 1,5% των αναφορών, 3,5% των ερωτήσεων 23% των επερωτήσεων φτάνουν να συζητηθούν στη Βουλή. Εξαιτίας της έλλειψης ουσιαστικής εσωκομματικής δημοκρατίας, οι κυβερνητικοί βουλευτές διστάζουν να ασκήσουν κοινοβουλευτικό έλεγχο στην Κυβέρνηση.

Παράλληλα, στη χώρα μας, η συντριπτική πλειοψηφία των διατελούντων Υπουργών ήταν παράλληλα βουλευτές του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Ήταν δηλαδή παράλληλα ελέγχοντες και ελεγχόμενοι, ανήκαν τόσο στη νομοθετική όσο και στην εκτελεστική εξουσία. Είναι φανερό ότι το γεγονός αυτό υποβαθμίζει το ρόλο τους ως βουλευτών που υπηρετούν το Κοινοβούλιο, θέτοντας παράλληλα και ένα σοβαρό ερώτημα αναφορικά με το συνταγματικά κατοχυρωμένο διαχωρισμό των εξουσιών.

Ο ρόλος του Αντιπροσωπευτικού μας Οργάνου υποβαθμίζεται και από το γεγονός ότι η παρουσία των βουλευτών στο Κοινοβούλιο είναι από «αραιή» εώς ανύπαρκτη. Είναι συχνό το φαινόμενο να βλέπουμε άδεια τα έδρανα της Βουλής. Επιπροσθέτως, ιδιαίτερα στις μέρες μας, ο θεσμός της «ώρας του Πρωθυπουργού» ενεργοποιείται σπάνια, καθώς είναι ελάχιστες οι φορές που ο Πρωθυπουργός παρευρίσκεται στη Βουλή για να απαντήσει σε ερωτήσεις των βουλευτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια της πρώτης τριετίας της διακυβέρνησης του Κ. Καραμανλή(μέχρι 20 Μαΐου 2007), ο Πρωθυπουργός παρευρέθη μόνο δύο φορές στη Βουλή για να απαντήσει σε ερωτήσεις, έναντι 51 παρουσιών σε τέσσερα χρόνια (περίοδος 1996 – 2000) που είχε ο προκάτοχός του, Κ. Σημίτης!!

Επιπλέον, είναι σύνηθες οι Κυβερνήσεις να καταθέτουν νομοσχέδια, τα οποία τροφοδοτούν κοινωνική αναταραχή και έχουν ευρείες κοινωνικές επιπτώσεις (βλ. χαριστικές ρυθμίσεις για φορολογικά και ασφαλιστικά χρέη), στο τμήμα διακοπής εργασιών της Βουλής, με την ελπίδα ότι η «χαλαρότητα» ενημέρωσης και αντίδρασης κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών και τα «μπάνια του λαού» θα περιορίσουν σημαντικά τις αντιδράσεις. Ως αποτέλεσμα, όμως, υποβαθμίζετα η νομοπαραγωγική διαδικασία του Κοινοβουλίου.

Απέναντι σε ένα Κοινοβούλιο με φανερά υποβαθμισμένο ρόλο, έχουμε μια κυρίαρχη Κυβέρνηση, η οποία, σύμφωνα με το Σύνταγμα, καθορίζει και κατευθύνει τη γενική πολιτική της χώρας, έχει το προνόμιο της νομοθετικής πρωτοβουλίας για έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου, ενώ μπορεί να διαλύσει πρόωρα τη Βουλή.

Παράλληλα, η πρωθυπουργοκεντρική οργάνωση του πολιτικού μας συστήματος επιτάσσει έναν Πρωθυπουργό, ο οποίος είναι primus solus και όχι primus inter pares, καθώς είναι κυρίαρχος στην Κυβέρνηση έχοντας το απόλυτο προνόμιο της επιλογής προσώπων.

Δεδομένης, επομένως, της ανισόρροπης κατάστασης του πολιτικού και πολιτειακού μας συστήματος, και εφόσον πραγματικά επιθυμούμε οι όποιες κοινοβουλευτικές επιτροπές να αποτελέσουν πεδία ανάδειξης της αλήθειας και της διαφάνειας, το Κοινοβούλιο θα πρέπει να αποτελέσει θεσμικό αντίβαρο στην εκτελεστική εξουσία και στην πρωθυπουργοκεντρική οργάνωση του Κράτους (κατά το «checks and balances»). Με αυτόν τον τρόπο θα εκφραστεί πιο αυθεντικά η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Όμως γι’ αυτά θα επανέλθουμε με συγκεκριμένες προτάσεις για την ουσιαστική ενίσχυση του κοινοβουλίου.