Με τι θα μοιάζει η 'πράσινη' οικονομία

Του Joe Klein*

What a New Energy Economy Might Look Like
18-11-2008
© Time Magazine
Μετάφραση PPOL

Αν εξαιρέσει κανείς το βουητό του υδραυλικού ανελκυστήρα που συνεχίζει να ανεβάζει τις προσδοκίες, η πρώτη εβδομάδα της μετάβασης στην εποχή Ομπάμα (Obama) ήταν πολύ ήσυχη.

Πράγματι, οι σημαντικές ειδήσεις δεν προήρθαν από το Σικάγο ή την Ουάσινγκτον, αλλά από το Ντιτρόιτ και το Πεκίνο.

Στο Ντιτρόιτ, η «τζένεραλ μότορς» -η εκπληκτικά χρεοκοπημένη αυτοκινητοβιομηχανία- εκλιπαρεί να τη σώσει το κράτος για να μην «κατεβάσει ρολά» πράγμα που εγείρει ορισμένα ερωτήματα: αν δεν τα βγάζετε πέρα, γιατί να επενδύσουμε σε μια χρεοκοπούσα επιχείρηση και όχι στις τεχνολογίες του μέλλοντος;

Η απάντηση είναι προφανής: για να προστατεύσουμε θέσεις εργασίας. Αλλά πόσο καιρό θα μπορεί να γίνεται αυτό, αν η διαχείριση της επιχείρησης και οι προτεραιότητές της δεν αλλάξουν άρδην; Και πώς γίνεται η ομοσπονδιακή κυβέρνηση να ζητήσει ή να επιβλέπει κάτι τέτοιο;

Ακόμα πιο εντυπωσιακά ήταν τα νέα από την Κίνα, όπου η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως θα διαθέσει... 586 δις δολάρια (461 δις ευρώ) για να τονώσει την οικονομία. Το κινέζικο πακέτο είναι πελώριο και εντυπωσιακό και στέλνει ένα σαφές μήνυμα προς την νέα κυβέρνηση Ομπάμα.

Ισούται με το 18% του κινεζικού ΑΕΠ, το αμερικανικό του ισοδύναμο θα έπρεπε να φθάνει τα 2.4 τρις δολάρια (1.9 τρις ευρώ)! Φυσικά, η Κίνα αντιμετωπίζει μεγαλύτερες δυσκολίες απ' ότι εμείς. Το «δίκτυ κοινωνικής ασφάλειας» της είναι φτιαγμένο από... χαρτί. Θα χρειαστούν πελώρια ποσά προκειμένου να εγκαταστήσει ένα σύστημα υγείας ή ένα ασφαλιστικό σύστημα άξια αυτής της ονομασίας.

Αλλά ένα μεγάλο μέρος αυτών των 586 δις θα επενδυθεί στην προετοιμασία του επόμενου κινεζικού άλματος (στις μεταφορές, την εκπαίδευση, τις τηλεπικοινωνίες και την ενέργεια).
Και εκεί ακριβώς βρίσκεται και το μήνυμα: αν δε θέλουμε να μείνουμε πίσω, θα χρειαστεί να τους μιμηθούμε.

Ο Ομπάμα είχε πει πως πρώτη του προτεραιότητα είναι η δημιουργία μιας οικονομίας εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Το ερώτημα είναι: πόσο το εννοεί αυτό;
Εγείρονται πράγματι πολλά ερωτήματα:

Σε ποιο βαθμό το αναμενόμενο για τον Ιανουάριο «κινητήριο» οικονομικό του πρόγραμμα (stimulus plan) θα αφορά την άμεση ανακούφιση της μεσαίας τάξης και σε ποιο την επένδυση στο μέλλον;

Με τι θα μοιάζει ένα σχέδιο προώθησης των εναλλακτικών μορφών ενέργειας;

Για να βρω απαντήσεις, απευθύνθηκα στο «κέντρο για αμερικανική πρόοδο» (CAP), τη δεξαμενή σκέψης που διευθύνει ο Τζον Ποντέστα (John Podesta), ο προεκλογικός επιτελάρχης Ομπάμα, που έχει ήδη εκπονήσει ένα «κινητήριο» οικονομικό σχέδιο: «έχουμε ήδη εκπονήσει προγράμματα αξίας 50 δις, που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα», λέει ο Μπράκεν Χέντρικς (Bracken Hendricks) του CAP. «Το πακέτο θα δημιουργήσει 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε πολλούς κλάδους, από τη βιομηχανία έως τις νέες τεχνολογίες, σε όλες σχεδόν τις περιοχές της χώρας. Το κογκρέσο ενδιαφερόταν ζωηρά για παρόμοια προγράμματα, ακόμα και πριν μας πλήξει η κρίση».

Το συγκεκριμένο πακέτο -που μπορεί με άνεση να φθάσει στα 100 δις δολάρια- θα έχει πέντε πυλώνες:

• Ένα «πράσινο» πρόγραμμα ενίσχυσης των αυτοκινητοβιομηχανιών, με αντάλλαγμα τη βελτίωση της εξοικονόμησης της κατανάλωσης των αυτοκινήτων κατά 4% το χρόνο και να επενδύσουν μαζικά σε νέες μπαταρίες και υβριδικούς κινητήρες.

• Ένα ταμείο πράσινων υποδομών για την ενεργειακή βελτίωση των υφιστάμενων κτιρίων και φοροαπαλλαγές στους ιδιοκτήτες ακινήτων να μετατρέψουν τα σπίτια τους σε βιοκλιματικά. Όπως λέει ο Χέντρικς, «αυτό θα συνέβαλε στην αναζωογόνηση της οικοδομικής βιομηχανίας».

• Φοροαπαλλαγές σε επιχειρήσεις που παράγουν αιολική και ηλιακή ενέργεια και εξαρτήματα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, όπως π.χ. νέα μονωτικά από φάιμπεργκλας. Σύμφωνα με τον Χέντρικς υπάρχουν επενδυτές έτοιμοι να κατασκευάσουν αιολικά πάρκα στις μεσοδυτικές πολιτείες και πάρκα φωτοβολταϊκών στις νοτιοδυτικές πολιτείες, εφόσον τους εγγυηθεί πως θα υπάρξει αγορά για τα προϊόντα αυτά, έστω κι αν μειωθεί η τιμή του πετρελαίου.
  

• Δημιουργία νέων «έξυπνων» δικτύων ηλεκτροδότησης ρεύματος, για τη διανομή της παραγόμενης γεωθερμίας και της ηλιακής και αιολικής ενέργειας σε κοινότητες της περιφέρειας και μεγάλα αστικά κέντρα. Ο Αλ Γκορ (Al Gore) εκτιμά πως αυτό μπορεί να στοιχίσει 400 δις δολάρια (315 δις ευρώ) σε μία δεκαετία, αλλά θεωρεί πως η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης θα αποσβέσει το κόστος αυτό σε... τρία χρόνια. Οι νέες «έξυπνες» τεχνολογίες θα μπορούσαν να μειώσουν την κατανάλωση ηλεκτρισμού σε όλες τις οικιακές συσκευές, από τα συστήματα κλιματισμού έως τα στεγνωτήρια ρούχων.
  

• Αύξηση των επενδύσεων σε μέσα μαζικής μετακίνησης. Ο Χέντρικς λέει πως το κογκρέσο έχει ήδη εγκρίνει 20-30 δις δολάρια για προγράμματα ενίσχυσης μέσων σταθερής τροχιάς και «πράσινα» λεωφορεία, που όμως η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν έχει ακόμα εκταμιεύσει.
  

Φυσικά είναι δύσκολο να φτιαχτούν ελκυστικά συνθήματα για καλώδια και μονωτικά από φάιμπεργκλας. Το «θα στείλουμε έναν άνθρωπο στο φεγγάρι» είναι μακράν ρομαντικότερο από το «θα τοποθετήσουμε ένα μαραφέτι στο υπόγειό σας που θα σας βοηθά να καταναλώνετε λιγότερο ηλεκτρικό».

Αλλά καταμεσής της κρίσης εμφανίζονται ήδη δημιουργικές δυνάμεις, ευεργετικές ταυτόχρονα για την εθνική μας ασφάλεια, την οικονομική ανάκαμψη και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, χώρια του ανέμου δημιουργικότητας και ανάπτυξης που θα πνεύσει στη χώρα από την απελευθέρωσή μας από τα ορυκτά καύσιμα.

Εκτός από το να στελεχώσει την κυβέρνησή του με τα σωστά άτομα, η σημαντικότερη δουλειά του Μπάρακ Ομπάμα τώρα είναι να βρει τις σωστές λέξεις και να εμπνεύσει την Αμερική να συστρατευτεί στην επόμενη εθνική μας προσπάθεια.

*O Joe Klein είναι αρθρογράφος του περιοδικού «Time»