Η γενιά των 700 ευρώ και οι άλλες γενιές: ένα πρόβλημα διαγενεακής ανισότητας

Υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα μια μεγάλη ανεκπροσώπητη κοινωνική πλειοψηφία νέων ανθρώπων ηλικίας 19 έως 34, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια εξαιρετικά εχθρική αγορά εργασίας όπου, εάν δεν κυριαρχεί η ανεργία (22,5% για τους 19 ως 24 και 11% για τους 25 με 34), κυριαρχούν αντίστοιχα οι χαμηλές αμοιβές, η υπερεργασία, η πολυαπασχόληση και οι προσωρινές σχέσεις εργασίας. Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, πολλοί νέοι βλέπουν τα όνειρά τους να γκρεμίζονται και βιώνουν με δραματικό τρόπο την είσοδο στην εργασιακή ζωή. Είναι οι νέοι της γενιάς των 700 ευρώ.

Πρόσφατη έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (Π.Ι.) για την επαγγελματική ενσωμάτωση των αποφοίτων ΑΕΙ και ΤΕΙ επιβεβαιώνει ακριβώς αυτή την πραγματικότητα.

• δύο στους τρεις 25χρονους δηλώνουν ότι έχουν καθαρές μηνιαίες αποδοχές έως 750 ευρώ. Το 29% από 750 έως 1.000 ευρώ, ενώ το 16,5% ξεπερνά το όριο των 1.000 ευρώ.

• το 45,6% δηλώνουν προσωρινά απασχολούμενοι, δηλαδή υπό το καθεστώς του συμβασιούχου.

• ένας στους δύο ετερεοπασχολείται αναγκαστικά, δηλαδή δεν εργάζεται στο επάγγελμα που έχει επιλέξει στις σπουδές, με το 23,1% να έχει πετύχει τους στόχους του και το υπόλοιπο 19,9% να αισιοδοξεί ότι θα τα καταφέρει στο μέλλον.

Εάν στα παραπάνω στοιχεία για τις αμοιβές και την απασχόληση, υπολογιστούν και στη συνέχεια προσμετρηθούν δεδομένα όπως το ιδιωτικό χρέος που αναλογεί σε κάθε νέο εργαζόμενο ηλικίας μέχρι 34 ετών, το κόστος για αγορά πρώτης κατοικίας σε σχέση με το ετήσιο εισόδημα, το κατά κεφαλήν δημόσιο και ασφαλιστικό χρέος και το οικολογικό έλλειμμα εκφρασμένο σε δείκτες υποβαθμισμένου φυσικού και δομημένου περιβάλλον, οδηγούμαστε με στο συμπέρασμα ότι οι σημερινοί νέοι, παρά τα γιγάντια βήματα θεσμικής και οικονομικής προόδου που έκανε η Ελλάδα τα τελευταία 35 χρόνια, ξεκινάνε τον εργασιακό τους βίο σε δυσμενέστερη θέση απ’ ό,τι οι προηγούμενη γενιά των γονιών μας στην αρχή της μεταπολιτευτικής περιόδου.

Η νέα γενιά παρά την επίπλαστη ευημερία που τη χαρακτηρίζει αντιμετωπίζει πιο επώδυνα από κάθε προηγούμενη γενιά το φάσμα της διαγενεακής ανισότητας. Της υποθήκευσης δηλαδή κρίσιμων για το μέλλον μας αναπτυξιακών πόρων. Με άλλα λόγια είμαστε μια γενιά πλούσια σε προσόντα, αλλά φτωχή σε δυνατότητες, επιλογές και εργαλεία άσκησης μακροπρόθεσμης πολιτικής.

Ήδη γνωρίζουμε ότι σε κάθε Έλληνα πολίτη αναλογούν 24 χιλιάδες ευρώ δημόσιου χρέους και άλλα τόσα και περισσότερα ασφαλιστικού. Ήδη βιώνουμε την περιβαλλοντική αναισθησία σε όλο της το μεγαλείο: κατασπατάληση φυσικών πόρων, μεγαλύτερη εξάρτηση από πετρέλαιο και ορυκτά καύσιμα ανά κάτοικο στην Ευρώπη, το πιο ενεργοβόρο ενεργειακό μοντέλο, δάση που δεν έχουμε σταματήσει ούτε στιγμή να τα καίμε, ανεξέλεγκτες χωματερές. Ήδη ξέρουμε ότι οι παραδοσιακοί μηχανισμοί οικονομικής και κοινωνικής ανόδου που οδήγησαν στη μεταπολιτευτική οικονομική φουσκοθαλασσιά έχουν φρακάρει, καθιστώντας τη μαζική άνοδο μη δεδομένη.

Εάν το συνειδητοποιούσαμε κιόλας, τότε θα καταλαβαίναμε ότι η «γενιά των 700 ευρώ» δεν αποτελεί ένα συνηθισμένο κοινωνικό πρόβλημα που εξαντλείται στις χαμηλές αμοιβές και την αγορά εργασίας μπάχαλο. Παρότι αυτά είναι τα προβλήματα που γίνονται άμεσα αντιληπτά και πιεστικά για όσους νέους θέλουν πραγματικά να εργαστούν και δεν καταφεύγουν απλώς στη χλιδαεργία, είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στη διαρκή διεύρυνση της διαγενεακής ανισότητας στην Ελλάδα, την οποία προκαλούν οι επιλογές των παλιότερων γενεών στην οικονομία και το περιβάλλον, και οξύνουν σαρωτικοί ως προς τις συνέπειές τους παράγοντες όπως οι αλλαγές στη δημογραφία.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες όξυνσης της διαγενεακής ανισότητας, το εργασιακό μπάχαλο, το δημόσιο και ασφαλιστικό χρέος και το οικολογικό έλλειμμα είναι προβλήματα τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσουμε άμεσα, εάν θέλουμε να ξεφύγουμε από τη σημερινή δύσκολη κατάσταση και να πάψουμε να είμαστε γενιά των 700 ευρώ. Για να γίνουμε γενιά της χιλιετίας με θετικό πρόσημο απαιτείται να προωθήσουμε μια ατζέντα διαγενεακής δικαιοσύνης όπου θα συνδυάζονται ένα πακέτο αναδιανομής ευκαιριών και πόρων για τη νέα γενιά (new deal για νέους) με ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας.

Οι γενιές του 114 και του Πολυτεχνείου μπορεί να έδωσαν λύσεις σε όλα τα μεγάλα στρατηγικά θέματα που απασχολούσαν τους Έλληνες από τη σύσταση του ελληνικού εθνικού κράτους, δημοκρατία, ασφάλεια, οικονομική και νομισματική σταθερότητα, ευρωπαϊκός προσανατολισμός (εξελίξεις ανεκτίμητης αξίας), όμως, μην έχοντας δημιουργήσει μια ισχυρή και παραγωγική οικονομία κατέληξαν να ζουν καλά, καταναλώνοντας και στέλνοντας το λογαριασμό στο μέλλον.

Σήμερα, καλούμαστε να θέσουμε τις δικές μας άμεσες κοινωνικές προτεραιότητες και να αποκτήσουμε διακριτή ιστορική ταυτότητα κομίζοντας τη δική μας δέσμη ιδεών και προσώπων στα δημόσια πράγματα. Αρκεί να το επιλέξουμε.