Πολλές και καλές δουλειές: τι μπορεί να γίνει;

…το άρθρο αποτελεί συνέχεια από το προηγούμενο post.

Θέλουμε λοιπόν περισσότερες δουλειές και καλύτερες συνθήκες εργασίας . Τι μπορεί να γίνει;

Ισχυρή Ανάπτυξη.
Την περίοδο 2000-2005 , η μέση ετήσια αύξηση του πραγματικού ελληνικού ΑΕΠ κατά 4,4% , συνοδεύτηκε από μια μέση ετήσια αύξηση της συνολικής απασχόλησης κατά 0,9% (Europe Employment Report 2006, statistical annex). Σε απόλυτους όρους η απασχόληση στην Ελλάδα μεταξύ 2000 και 2005 αυξήθηκε κατά 290 χιλιάδες άτομα , πράγμα που σημαίνει ότι σε μέση ετήσια βάση η οικονομία δημιούργησε περίπου 59,5 χιλιάδες θέσεις εργασίας . Ceteris paribus, υπολογίζεται ότι με βάση τα παραπάνω στοιχεία για να αυξηθεί η απασχόληση κατά μία ποσοστιαία μονάδα, η Ελλάδα χρειάζεται ανάπτυξη της τάξης του 4,8% ανά έτος .

Αξίζει εδώ να επισημανθεί ότι οι ΕΕ-15 για να πετύχουν μια ανάλογη αύξηση της απασχόλησης χρειάζονται ανάπτυξη μόλις 1,9% ενώ οι ΕΕ-25 μόλις 2,5%. Συγκριτικά λοιπόν με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο , η ελληνική ανάπτυξη είναι ανάπτυξη χωρίς δουλειές (jobless development) . Κατά συνέπεια ναι μεν μια ισχυρή ανάπτυξη της τάξης του 5% είναι απολύτως αναγκαία , από μόνη της όμως δεν αρκεί για να δημιουργήσει περισσότερες , πόσο μάλλον και καλύτερες θέσεις εργασίας.

Αυτό το οποίο χρειάζεται είναι μια σειρά από δομικές αλλαγές οι οποίες θα οδηγήσουν σε μια σταδιακή αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας . Το λέμε και θα το επαναλαμβάνουμε συνέχεια . Το μεταπολιτευτικό μοντέλο ανάπτυξης και κοινωνικής προστασίας έχει εξαντλήσει τα όρια του . Καιρός ν’ αλλάξουμε πρότυπο!

Μείωση των ασφαλιστικών εισφορών.
Οι κοινωνικές εισφορές ενώ κατά το παρελθόν επιβλήθηκαν σε μια λογική αναδιανομής και χρηματοδοτικής στήριξης του ασφαλιστικού συστήματος, σήμερα βαραίνουν μισθωτούς και επιχειρήσεις . Η Ελλάδα έχει απαράδεκτα υψηλές εισφορές κοινωνικής ασφάλισης τόσο για τους εργαζόμενους όσο και τους εργοδότες. Συγκεκριμένα , οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζεται ότι αποτελούν το 34,4% του μέσου μισθολογικού κόστους , ενώ στις χώρες - μέλη του OOΣA οι ασφαλιστικές εισφορές αποτελούν κατά μέσο όρο το 24% και στην ΕΕ των «15» το 27,8% (βλ. Δυσανάλογα υψηλές οι ασφαλιστικές εισφορές στην Ελλάδα).

Τα αρνητικά αποτελέσματα των υψηλών εισφορών είναι γνωστά σε όλους μας : περιορισμένη προσφορά νέων θέσεων εργασίας και διαιώνιση της πρακτικής της μαύρης εργασίας. Η μείωσή τους εκτός από πάγια θέση των εργαζομένων αποτελεί και μονόδρομο για την εφαρμογή ενός αναπτυξιακού μοντέλου που θα εξασφαλίζει τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Αυτό όμως προϋποθέτει τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος (βλ. Aτζέντα G700: Ασφαλής Ασφάλισηκαι Analyze this μίστερ Αναλυτής!) κι εδώ ακριβώς αρχίζουν τα δύσκολα , με τα εργατικά συνδικάτα και τους λαϊκιστές πολιτικούς να σέρνουν πρώτοι το χορό της αντίδρασης.

Νέοι εργασιακοί θεσμοί.
Η εργατική και κοινωνική νομοθεσία στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη σχεδιάστηκε για να παρέχει προστασία κυρίως σε εργαζόμενους μισθωτούς οι οποίοι δούλευαν σε Μία συγκεκριμένη δουλειά για το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής τους . Με την εμφάνιση νέων «μη-κανονικών» μορφών εργασίας, το παραδοσιακό μοντέλο της μισθωτής εργασίας υποχωρεί ραγδαία . Ως αποτέλεσμα πολλοί είναι αυτοί οι οποίοι κάνουν λόγο για εκπνοή της μισθωτής εργασίας στον 21ο αιώνα.

Αν και εκ πρώτης όψεως τα σχόλια αυτού του είδους ακούγονται υπερβολικά , δεν απέχουν πολύ από την πραγματικότητα . Στην Ελλάδα άλλωστε , με το 40,8% των εργαζομένων να δηλώνουν αυτοαπασχολούμενοι (Employment in Europe 2006 , Statistical Annex) , δεν μπορούμε ουσιαστικά να μιλάμε για στιβαρό μοντέλο μισθωτής εργασίας , με εξαίρεση φυσικά την απασχόληση στο δημόσιο και ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις .

Όμως , ακόμα και η εργασιακή κατηγορία της αυτό-απασχόλησης σήμερα χάνει τη χρησιμότητά της μιας και δεν εξυπηρετεί επαρκώς την ανάγκη για προσαρμογή των εργασιακών σχέσεων στο σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον . Ένα μεγάλο ποσοστό των αυτό-απασχολούμενων δεν προκύπτει από μια συνειδητή ατομική εργασιακή επιλογή . Αντιθέτως οι γνωστοί σε όλους μας "μισθωτοί με το μπλοκάκι" , είναι αποτέλεσμα του «εκβιασμού» των μικρών κυρίως επιχειρήσεων , οι οποίες προσπαθούν να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους αποφεύγοντας τα εργατικά κόστη. Αυτό όμως οδηγεί σε εργαζόμενους με έλλειμμα στην ποιόητα ζωής και επιχειρήσεις με έλλειμμα στην ποιότητα των παραγώμενων προϊόντων και υπηρεσιών.

Η λύση εδώ δεν είναι ούτε η άνωθεν επιβολή του παραδοσιακού μοντέλου της μισθωτής εργασίας στη μικρή επιχείρηση , ούτε η διαιώνιση του «κόλπου» της αυτό-απασχόλησης . Κατά την άποψή μας έχουμε ανάγκη από νέους εργασιακούς θεσμούς που να συνδυάζουν τη λογική του ελεύθερου-ευέλικτου εργαζόμενου με την εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου κοινωνικής προστασίας . Αυτή η ενσυνείδητα ευέλικτη οικονομικά εξαρτημένη εργασία , που καλύπτει τη γκρίζα ζώνη μεταξύ παραδοσιακής αυτό-απασχόλησης και μισθωτής εργασίας , πρέπει να θεσμοθετηθεί και να διαχωριστεί από την παράνομη και σκόπιμη πρακτική του «μισθωτού με το μπλοκάκι» . Το θέμα είναι αναμφισβήτητα πολύπλοκο, έχει όμως τεθεί ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την Πράσινη Βίβλο της ΕΕ για τον εκσυγχρονισμό της εργατικής νομοθεσίας . Η Ελλάδα άραγε που στέκεται σε σχέση με τη συγκεκριμένη πρόταση;


Ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους .
Τέλος , και όχι λιγότερο σημαντικά , πρέπει να επισημανθεί το αυτονόητο . Χωρίς επαρκή και αποτελεσματική διοίκηση κανένα σύστημα δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει σωστά. Στην Ελλάδα η ανεπάρκεια και η αναποτελεσματικότητα των δημόσιων ελεγκτικών υπηρεσιών (Επιθεώρηση Εργασίας κοκ) είναι παροιμιώδης. Πολλές φορές φτάνει στα όρια ενός ξεδιάντροπου δημόσιου ρουσφετιού της εκάστοτε Κυβέρνησης προς τους δικούς της μικροεπιχειρηματίες .

Ως αποτέλεσμα θεωρείται πλεονέκτημα και συνιστά ορθολογική συμπεριφορά η αποφυγή των νόμιμων υποχρεώσεων των επιχειρήσεων που απορρέουν από το εργατικό δίκαιο, τη φορολογία και το ασφαλιστικό σύστημα. Ζητήματα όπως οι μισθοί , οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, οι περιορισμοί του χρόνου εργασίας κλπ δεν ρυθμίζονται σύμφωνα με τους νόμους και τις συλλογικές συμφωνίες αλλά σύμφωνα με άτυπες ή παράτυπες νόρμες .

Είναι λοιπόν καιρός να αναβαθμιστεί η Επιθεώρηση Εργασίας . Από μια απαρχαιωμένη γραφειοκρατική δομή που λειτουργεί μόνο μετά από συγκεκριμένη καταγγελία , να μετατραπεί σταδιακά σε ένα σύγχρονο ελεγκτικό σώμα με επαρκείς πόρους και αυτονομία πρωτοβουλίας και δράσης.


….οι προτάσεις συνεχίζονται στο επόμενο post : επιχειρηματικότητα υψηλών δυνατοτήτων , εργάτες της γνώσης , κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών .