Ασφαλής Ασφάλιση: Ατζέντα G700

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αδικία σε βάρος της νέας γενιάς από την άρνηση της Κυβέρνησης, των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των συνδικάτων να προωθήσουν μια ουσιαστική και σε βάθος μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού μας συστήματος.

Δεν υπάρχει μεγαλύτερο έγκλημα σε βάρος της νέας γενιάς από τη διαχρονική και κατά συρροή καταλήστευση των χρημάτων των ασφαλιστικών ταμείων από την ίδια τη διοίκησή τους εν γνώσει της εκάστοτε Κυβέρνησης και εν αγνοία των ασφαλισμένων.

Οι νέοι έχοντας μόλις μπει στην αγορά εργασίας καλούνται να πληρώσουν τα σπασμένα ενός προβληματικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, είτε καταβάλλοντας υψηλότερες εισφορές είτε αποδεχόμενοι για τον εαυτό τους χειρότερους ασφαλιστικούς όρους σε σχέση με τους γονείς τους.

Το παιχνίδι που παίζεται στις πλάτες των νέων εδώ και αρκετά χρόνια δε μπορεί να συνεχιστεί στο διηνεκές. Απαιτούμε επιτέλους δικαιοσύνη και ουσιαστική αλληλεγγύη εκ μέρους της γενιάς των μεσηλίκων που σήμερα συγκροτεί την πολιτική, οικονομική και συνδικαλιστική ελίτ της χώρας.

Τους καλούμε όλους να αναλογιστούν το εξής απλό: πόσο θ’ αντέξει να πληρώνει τα σπασμένα μια γενιά η οποία φθίνει αριθμητικά ενώ ταυτόχρονα υποαπασχολείται συστηματικά;

Είναι κατά την άποψή μας επιτακτική ανάγκη να προβούμε επιτέλους σε μια ουσιαστική και σε βάθος μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού μας συστήματος με πυξίδα την κοινή λογική.

Ποια είναι αυτή η μεταρρύθμιση και τι περιλαμβάνει;

1. Ένα ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ταμείο για όλους τους Έλληνες

Προτείνουμε τη σταδιακή συγχώνευση όλων των ταμείων κοινωνικών ασφαλίσεων σε ένα συνταξιοδοτικό ταμείο για όλους τους Έλληνες, με ενιαία νομοθεσία, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι όλοι οι ασφαλισμένοι θα έχουν τα ίδια ασφαλιστικά δικαιώματα και τις ίδιες ασφαλιστικές υποχρεώσεις.

Όλοι γνωρίζουμε, και το επιβεβαιώνουν και οι Εκθέσεις του ΟΟΣΑ και της ΕΕ, ότι το ελληνικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης εμπεριέχει τις περισσότερες και μεγαλύτερες ανισότητες τόσο μεταξύ των ταμείων per se όσο και μεταξύ των ασφαλισμένων.

Η πραγματικότητα αυτή αντανακλάται στις τεράστιες διαφορές που υπάρχουν μεταξύ κορυφαίων κοινωνικών ταμείων, όπως το ΙΚΑ, τα συνταξιοδοτικά ταμεία των ΔΕΚΟ, των Τραπεζών και του Δημοσίου, και οφείλεται στη διαχρονική συσσώρευση επιμέρους ρυθμίσεων καθώς και την ενσωμάτωση κανόνων ειδικής συνταξιοδοτικής μεταχείρισης για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων.

Η πρόταση για ένα συνταξιοδοτικό ταμείο για όλους τους Έλληνες, εκτός από δίκαιη, είναι και οικονομικά ορθολογική, διότι απορροφά το σύνολο των κοινωνικών πόρων που διαθέτουν τα ασφαλιστικά ταμεία και δημιουργεί έναν ενιαίο «εθνικό κουμπαρά» για τη χρηματοδοτική στήριξη των συντάξεων.

Η πρόταση για ένα συνταξιοδοτικό ταμείο για όλους τους Έλληνες, αν και αρχικά φαντάζει ριζοσπαστική και ανέφικτη, παρόλα αυτά διαθέτει κοινό έδαφος τόσο με τη λογική του νόμου Ρέππα, σύμφωνα με τον οποίο ενθαρρύνεται η συγχώνευση ομοειδών ασφαλιστικών φορέων, όσο και με την ιδέα που διέρρευσε πρόσφατα από πλευράς Κυβέρνησης για κοινή διοίκηση σε όλα τα ταμεία.

2. ΕΛΕΥΘΕΡΗ έξοδος από την εργασία με ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΟΥΣ όρους.

Είναι ευρέως γνωστό, αν και όχι ευρέως αποδεκτό, ότι η αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης έχει οριακή επίδραση ως προς την επίλυση του ασφαλιστικού προβλήματος. Συνεπώς δεν αποτελεί λύση.

Αυτό δεν αποτελεί δική μας αυθαίρετη διαπίστωση. Το λένε δύο εκ διαμέτρου αντίθετοι στις απόψεις και το μέγεθος τους οργανισμοί, όπως χαρακτηριστικά είναι ο ΟΟΣΑ από τη μία και η ΓΣΕΕ με την ΠΟ.ΠΟ.Κ.Π. από την άλλη.

Κατά την άποψή μας, άποψη την οποία διατυπώνουν τόσο τα συνδικάτα όσο και οι εγχώριοι ασφαλιστικοί οργανισμοί, στην Ελλάδα σήμερα δεν υπάρχει πρόβλημα χαμηλού ορίου συνταξιοδότησης, αλλά χαμηλού χρόνου ασφάλισης.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΠΟ.ΠΟ.Κ.Π. το 48% όσων συνταξιοδοτήθηκαν το 2003 έχουν ασφαλιστικό χρόνο μικρότερο από 20 έτη. Ταυτόχρονα συνεχίζει να αυξάνεται ο αριθμός των συνταξιοδοτήσεων με μειωμένη σύνταξη, με αποτέλεσμα την περαιτέρω επιδείνωση της σχέσης ασφαλισμένων – συνταξιούχων. Για το 2005 ο αριθμός αυτής της κατηγορίας των συνταξιοδοτηθέντων από κάθε Ταμείο φαίνεται να αυξάνεται σημαντικά σε σχέση με το 2004. Μάλιστα σε ορισμένα Ταμεία του ευρύτερου Δημόσιου τομέα φθάνει και το 70%.

Είναι η τρίτη φορά που ζούμε αυτό το φαινόμενο μέσα στα τελευταία 15 χρόνια. Οι δυο προηγούμενοι περίοδοι με μεγάλη αύξηση του αριθμού συνταξιοδοτήσεων ήταν μεταξύ 1990-1992 και 1997-1998.

Παράλληλα πρέπει να επισημανθεί ότι εάν οι συντάξεις όσων φεύγουν νωρίς είχαν υπολογιστεί με ανταποδοτικό τρόπο ή με όρους κεφαλαιοποίησης, θα έπρεπε το ποσό της σύνταξης να είναι στο 60% περίπου των σημερινών καταβαλλόμενων συντάξεων.

Η άποψή μας είναι σαφής.

Όταν καυτηριάζουμε τη γενιά των μεσηλίκων, και λέμε ότι είναι άδικη ως προς τη διαχείριση του ασφαλιστικού απέναντι στις επόμενες γενιές, καυτηριάζουμε ακριβώς αυτό το φαινόμενο της αποσύνδεσης του εργασιακού βίου από τον ασφαλιστικό βίο, αποσύνδεση η οποία συμβαίνει είτε μέσω της εκτεταμένης εισφοροδιαφυγής είτε μέσω της μαύρης εργασίας.

Ταυτόχρονα καυτηριάζουμε τη συμπεριφορά πολλών συμπολιτών μας οι οποίοι παρά το γεγονός ότι διαθέτουν μικρό χρόνο ασφάλισης, επειδή για χρόνια δούλευαν μαύροι ή δεν πλήρωναν εισφορές, σήμερα θέλουν και απαιτούν να λάβουν δυσανάλογα μεγάλη σύνταξη από το κοινωνικό σύνολο: από το 60% που θα τους αναλογούσε με βάση τις εισφορές που έχουν καταβάλει θέλουν τώρα να αμείβονται με το 80%.

Προτείνουμε συνεπώς να ταυτιστεί ο ασφαλιστικός βίος με τον εργασιακό βίο του κάθε εργαζόμενου γεγονός το οποίο προϋποθέτει πολιτικές πάταξης της εκτεταμένης διαφυγής εισφορών, που την περίπτωση του ΙΚΑ φτάνει το 12% των ετήσιων καταβαλλόμενων εισφορών, και αποδόμηση της βιομηχανίας των μειωμένων συντάξεων.

Επιπρόσθετα κι εδώ βρίσκεται όλο το ζουμί προτείνουμε να θεσπιστεί η δυνατότητα ελεύθερης εξόδου από την εργασία με πλήρως ανταποδοτικές συντάξεις. Φεύγεις νωρίς; Παίρνεις αυτά που σου αναλογούν. Μένεις; Πριμοδοτείσαι γι’ αυτό.

Τι θα γίνει όμως με όσους για λόγους οικονομικής ή βιολογικής αδυναμίας δεν κατάφεραν να ενταχθούν στον βασικό κορμό του συνταξιοδοτικού συστήματος;

3. ΑΠΟΣΥΝΔΕΣΗ της Πολιτικής Πρόνοιας από την Κοινωνική Ασφάλιση

Η κάλυψη των αναγκών ευαίσθητων ομάδων του πληθυσμού όπως είναι οι ομογενείς, οι επαναπατρισθέντες, οι άνεργοι, οι χαμηλοσυνταξιούχοι κοκ, είναι μια υποχρέωση της Πολιτείας, η οποία σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό μεταφέρθηκε στα Ταμεία, χωρίς την ανάλογη χρηματοδότηση από την πλευρά του κράτους.

Εάν επιχειρήσουμε μια ανάλυση των στοιχείων του Κοινωνικού και του Κρατικού Προϋπολογισμού θα διαπιστώσουμε ότι το ασφαλιστικό μας σύστημα επιβαρύνεται σημαντικά με παροχές καθαρά προνοιακού χαρακτήρα. Τέτοιες παροχές είναι οι βασικές συντάξεις του Ο.Γ.Α., το προνοιακό μέρος των κατώτατων ορίων συντάξεων και πολλά επιδόματα, τα οποία δεν είναι ανταποδοτικές παροχές ασφάλισης.

Ο συνυπολογισμός στις δαπάνες της Κοινωνικής Ασφάλισης των δαπανών προνοιακού χαρακτήρα, οι οποίες στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης χρηματοδοτούνται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, δημιουργεί παράλληλα μια πλασματική εικόνα για τις συνολικές δαπάνες του συστήματος προς τα Ταμεία, αλλά και για την επιβάρυνση του Κράτους. Από το ύψος των 9-10 περίπου δις ευρώ με τα οποία επιχορηγούνται τα Ταμεία τα μισά και παραπάνω αντιστοιχούν σε παροχές προνοιακού χαρακτήρα.

ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ κατά την άποψή μας ο σαφής ουσιαστικός και λογιστικός διαχωρισμός Προνοιακών και Ασφαλιστικών παροχών προκειμένου να μην υπάρχει η μεγάλη αυτή σύγχυση με τις υποχρεώσεις του Κράτους, αλλά και τις δημοσιονομικές επιβαρύνσεις για το Ασφαλιστικό.

4. ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗ του τομέα της Υγείας

Στα πλαίσια της παραπάνω λογικής, δηλαδή του διαχωρισμού Προνοιακών και Ασφαλιστικών δαπανών, θεωρούμε ότι πρέπει να πάμε κι ένα βήμα παραπέρα.

Πρέπει να διαχωριστεί η ασφάλιση υγείας από την ασφάλιση γήρατος. Η διαχείριση των δαπανών υγείας στα πλαίσια του κλάδου υγείας των κοινωνικών ταμείων δεν επαρκεί.

Η χρηματοδότηση της υγείας από την Κοινωνική Ασφάλιση (Ταμεία) είναι:

• Αναποτελεσματική με χαμηλή ανταπόδοση
• Άνιση – επιβαρύνει την εργασία χωρίς όφελος
• Κακή για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας – αυξάνει το κόστος της εργασίας

Τα Ταμεία Υγείας είναι παρωχημένα απομεινάρια μίας κοινωνίας και οικονομίας που δεν υπάρχει πια.

Ταυτόχρονα αδυνατούν να ελέγξουν τις δαπάνες της υγείας οι οποίες αυξήθηκαν κατά 78,5% από το 2000 στο 2005. Σημειωτέον η αύξηση των κατώτατων ορίων συντάξεων ήταν μόλις 21,5%.

Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν; Τι σημαίνει αποσύνδεση στην περίπτωση της υγείας;

Ως προς το σκέλος των ταμείων και του ασφαλιστικού, το οποίο συζητάμε, σημαίνει

• σταδιακή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών που αναλογούν στην περίθαλψη και ανάληψη της κάλυψης από το δημόσιο μέσω του κρατικού προϋπολογισμού.
• Ενσωμάτωση των νοσηλευτικών και νοσοκομειακών υποδομών των Ταμείων στο ΕΣΥ.

Η άποψή μας είναι σαφής. Η δημόσια υγεία πρέπει να «δημοσιοποιηθεί» πλήρως γεγονός το οποίο συνεπάγεται ότι χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό και εγγυάται ότι οι πολίτες καλύπτονται ισότιμα με βάση τη λογική ότι είναι άνθρωποι οι οποίοι κατοικούν στην Ελλάδα και όχι στη βάση του ασφαλιστικού ταμείου στο οποίο ανήκουν.

5. ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ – όχι κυβερνητικά παιχνίδια με το σύστημα ασφάλισης

Κατά το παρελθόν τα ασφαλιστικά ταμεία χρησιμοποιήθηκαν από την εκάστοτε Κυβέρνηση ως προέκταση του κρατικού κουμπαρά. Ουσιαστικά λειτούργησαν ως εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης του ελληνικού μεταπολιτευτικού αναπτυξιακού μοντέλου και ως πηγές άντλησης χρήματος για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους.

Τα Ταμεία και το ασφαλιστικό σύστημα γενικότερα κλήθηκαν σε μια σειρά από περιπτώσεις να πληρώσουν

• προγράμματα «εξυγίανσης» των ΔΕΚΟ και των τραπεζών,
• την διεύρυνση της απασχόλησης σε άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω
• την πριμοδότηση με πλασματικά χρόνια για διάφορες ομάδες, όπως στρατιωτικούς, αστυνομικούς κ.λ.π. προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν σε ηλικίες 45 ή 50 ετών.

Το ίδιο γίνεται με τις εισφοροαπαλλαγές και τις διάφορες αναδρομικές εκπτώσεις που αποφασίζονται κεντρικά σε σχέση με υποχρεώσεις πολλών ομάδων επιχειρήσεων.

Πρόσφατα, αγοράζοντας με μαζικό τρόπο «δομημένα ομόλογα», τα χρήματα των ταμείων χρησιμοποιήθηκαν με διπλό σκοπό: πρώτον ως πηγές χρηματοδότησης του δημοσίου χρέους και δεύτερον ως μέσα νομότυπου πλουτισμού διάφορων παραγόντων της αγοράς και του κράτους.

Σήμερα όλοι οι Έλληνες είναι παρόντες, φυσικά ή νοητά, στη μεγάλη κοινωνική διαμαρτυρία για το σκάνδαλο των ομολόγων. Είμαστε κι εμείς εκεί. Το σύνθημα που κυριαρχεί είναι «φέρτε πίσω τα λεφτά μας». Αυτό όμως δεν αρκεί. Σήμερα με δεδομένες τις έντονες εσωτερικές ανισότητες του ασφαλιστικού συστήματος, και τις πιέσεις που τίθενται λόγω της όξυνσης του δημογραφικού προβλήματος, τίθεται επιτακτικά η ανάγκη για μια ουσιαστική ασφαλιστική μεταρρύθμιση προς όφελος της νέας γενιάς. Ασφαλιστική μεταρρύθμιση τώρα. Σιγουριά για το μέλλον!