Η εργασία στον ελληνικό ιδιωτικό τομέα

Σήμερα η Ελλάδα έχει ανάγκη από 600-700 χιλιάδες περίπου θέσεις εργασίας για να απασχοληθούν οι άνεργοι , αλλά και όσοι έχουν αποθαρρυνθεί και πλέον δεν αναζητούν εργασία επειδή δεν πιστεύουν ότι η προσπάθειά τους θα έχει κάποιο θετικό αποτέλεσμα.

Επιπρόσθετα , και εξίσου σημαντικά, ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων απασχολείται σε δουλειές χαμηλής ποιότητας στον ιδιωτικό τομέα , και ως εκ τούτου εκφράζει ένα χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης τόσο για τις συνθήκες εργασίας όσο κυρίως για τις οικονομικές απολαβές του.

Για τους λόγους αυτούς, και δεδομένου ότι το Δημόσιο μόνον οριακά πλέον μπορεί να επεκταθεί, υπάρχει μια ευρεία κοινωνική συναίνεση για περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της ελληνικής οικονομίας.

Ωστόσο ο ελληνικός ιδιωτικός τομέας χαρακτηρίζεται από τα εξής δομικά προβλήματα:

Κυριαρχία της πολύ μικρής επιχείρησης.
Η νάνο-επιχείρηση στηρίζεται είτε στην απασχόληση μελών της οικογένειας είτε σε μια πληθώρα μορφών άτυπων μορφών εργασίας. Το 96% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα απασχολούν μέχρι 4 άτομα, το 2% μέχρι 10 άτομα, και το υπόλοιπο 2% απασχολούν πάνω από 10 άτομα. Παράλληλα στις επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι 10 άτομα, το 98% των επιχειρήσεων της χώρας απασχολείται το 63% των εργαζομένων της χώρας. Στις επιχειρήσεις με πάνω από 50 άτομα προσωπικό απασχολείται το 11% των εργαζομένων της χώρας .

Χαμηλής ποιότητας θέσεις εργασίας.
Η κυριαρχία των μικρών επιχειρήσεων στο ελληνικό επιχειρηματικό τοπίο αντανακλά μια επιχειρηματικότητα ανάγκης, η οποία πραγματοποιείται για αμιγώς βιοποριστικούς λόγους , επειδή δεν υπάρχει άλλη δουλειά , και η οποία δημιουργεί κατά κύριο λόγο θέσεις εργασίας παραδοσιακού τύπου και χαμηλής εξειδίκευσης.

Ανεξέλεγκτη αγορά εργασίας.
Ταυτόχρονα η κυριαρχία των μικρών επιχειρηματικών μεγεθών συναρτάται άμεσα με ψηλά επίπεδα αποφυγής της φορολογίας , των υποχρεώσεων του εργατικού δικαίου και του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης από πλευράς επιχειρήσεων: η εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή και φοροδιαφυγή σε συνδυασμό με την εκτεταμένη αδήλωτη εργασία συνιστούν διαχρονικές παθογένειες και φαινόμενα της ελληνικής αγοράς εργασίας στην όξυνση των οποίων ,πολλές φορές, συμβάλουν και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Είναι ενδεικτικό του επιπέδου εισφοροδιαφυγής στη χώρα το γεγονός ότι το 48% των εργαζομένων έχουν ασφαλιστικό βίο κάτω από 20 έτη .

Παράλληλα η ελληνική αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο παθητικής (μη θεσμικής) ευελιξίας. Χαρακτηριστικά αξίζει εδώ να αναφερθεί το κόλπο της παροχής υπηρεσιών με ΤΕΒΕ αντί για ΙΚΑ , αλλά και τα εξαιρετικά υψηλά ποσοστά μαύρης εργασίας, με άμεσο στόχο την αποφυγή του γραφειοκρατικού και ασφαλιστικού βάρους που συνεπάγεται η μισθωτή εργασία και η σχέση με το ΙΚΑ .

Χαμηλές αμοιβές.
Πρέπει να σημειωθεί ότι μεταξύ 1995 και 2002 , οι αυξήσεις των μισθών στην Ελλάδα ήταν σημαντικές , πραγματικές και υψηλότερες από ό,τι στις άλλες χώρες μέλη της ΕΕ. Αυτό αντανακλά τη σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας ανά εργαζόμενο, περίπου 4,5% από το 1994 ως το 2004, ένας από τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης στο δυτικό κόσμο μαζί με τη Σουηδία, την Ιρλανδία και τη Φιλανδία , και μεγαλύτερος απ’ αυτόν των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της αντίστοιχης περιόδου.

Ωστόσο αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η Ελλάδα παραμένει μία χώρα με χαμηλές αμοιβές. 1,8 εκ εργαζόμενοι αμοίβονται με λιγότερο από 1000 ευρώ, το 25% των εργαζομένων λαμβάνουν το βασικό μισθό (668 ευρώ), ενώ οι μέσοι μισθοί στη χώρα μας είναι οι χαμηλότεροι στην ΕΕ-15 , αντανακλώντας ουσιαστικά την χαμηλή πραγματική ανά ώρα παραγωγικότητα της εργασίας . Διευκρινίζουμε σ' αυτό το σημείο ότι η «πραγματική» παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα το 2004 ανέρχονταν μόλις στο 67,9% , δηλαδή στα 2/3, του μέσου όρου της ΕΕ-15. Ωστόσο σε όρους αγοραστικής δύναμης η Ελλάδα το 2004 βρίσκονταν στο 81,7% του μέσου κοινοτικού όρου . Που οφείλεται αυτό;

Πολυαπασχόληση.
Η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων, σε σχέση πάντα με την πραγματική ανά ώρα παραγωγικότητα της εργασίας, δεν αντανακλά το πραγματικό επίπεδο των μισθών οι οποίοι είναι πράγματι χαμηλοί . Αντανακλά την πραγματικότητα των πολλών πηγών εισοδήματος που διαθέτει το μέσο ελληνικό νοικοκυριό.

Υπολογίζεται ότι το εισόδημα του μέσου ελληνικού νοικοκυριού από μισθούς αναλογεί μόλις στο 40% του συνολικού του εισοδήματος . Το υπόλοιπο καλύπτεται κατά 22,4% από αυτοαπασχόληση, 13,4% από αγροτικές εργασίες , 3,9% από εκμετάλλευση περιουσιακών στοιχείων , 16,6% από συντάξεις , μόλις 0,4% από κοινωνικές μεταβιβάσεις και 3,4% από λοιπές πηγές. Ουσιαστικά τα μέλη του ελληνικού νοικοκυριού ασχολούνται σε μία και δύο δουλειές και καταπιάνονται με διάφορες εργασίες που τους προσδίδουν επιπλέον χρηματικούς πόρους.

Υπερεργασία.
Ο συνδυασμός υψηλής παραγωγικότητας ανά εργαζόμενο και χαμηλής παραγωγικότητας ανά ώρα εργασίας σημαίνει επίσης ότι ο μέσος Έλληνας εργαζόμενος δουλεύει πολύ περισσότερο. Πράγματι, υπολογίζεται ότι ο μέσος εργάσιμος χρόνος στον ιδιωτικό τομέα στη χώρα μας είναι υψηλότερος κατά 25%-35% σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης και κατά 10%-20% σε σχέση με τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου και την Ιρλανδία.

Υψηλή ανεργία.
Τέλος , και όχι λιγότερο σημαντικά, η ανεργία στη χώρα διατηρείται διαχρονικά σ΄ ένα επίπεδο ισορροπίας γύρω στο 9%, ενώ το συνολικό επίπεδο απασχόλησης αυξάνεται με πολύ αργό ρυθμό. Σήμερα βρίσκεται γύρω στο 60% έχοντας χάσει τον πρώτο στόχο της Λισσαβώνας για συνολικό επίπεδο απασχόλησης 65% μέχρι το 2005 , και μάλλον δεν θα πραγματοποιήσει ούτε και τον τελικό στόχο για απασχόληση του 70% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού μέχρι το 2010.

Τι μπορεί να γίνει; .....

Η συνέχεια στο επόμενο post.