Blogs: Ανοίγουν δρόμο στην κοινωνία των πολιτών

Όλο και πιο συχνά, ένας αυξανόμενος αριθμός κοινωνικών αναλυτών και επιστημόνων εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την καχεξία της ελληνικής κοινωνίας των πολιτών.

Η εμπειρία δείχνει ότι , αν και δεν υπάρχουν σημαντικά θεσμικά εμπόδια στην διεύρυνση του ρόλου της και την ακόλουθη ενδυνάμωσή της , παρόλα αυτά αδυνατεί να πλεύσει με ασφάλεια ανάμεσα στις συμπληγάδες των παραδοσιακών κομμάτων, του κράτους, και της αγοράς. Ως αποτέλεσμα η πρωτοβουλία των πολιτών, η ανεξάρτητη πολιτική και κοινωνική δράση, πνίγεται σ’ ένα πέλαγος φαβοριτισμού, πελατειακών νοοτροπιών και διαπλεκόμενων συμφερόντων , εάν δεν συνθλίβεται πλήρως από τις δυνάμεις της αδράνειας και της μεροληψίας που πλέον έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στους μεγάλους συλλογικούς θεσμούς.

Όμως η ανάγκη για μια ενεργή κοινωνία των πολιτών, ικανή να προωθεί ευρύτερα κοινωνικά συμφέροντα, και να ελέγχει την εξουσία του κράτους, των κομμάτων και της αγοράς, παραμένει επιτακτική.

Το ερώτημα εδώ είναι εάν το διαδίκτυο και συγκεκριμένα το διαδραστικότερο κομμάτι του , τα blogs, μπορεί να δώσει λύση εκεί που οι παραδοσιακές προσεγγίσεις στέφονται από περιορισμένη επιτυχία;

Η απάντηση της G700 είναι εμφατικά ναι. Άλλωστε αυτό δείχνει και η τρίμηνη πλέον ενασχόλησή μας με το πιεστικό κοινωνικό ζήτημα της γενιάς των 700 ευρώ, ένα ζήτημα που αγγίζει τη συντριπτική πλειοψηφία των νέων και νέων εργαζόμενων και το οποίο μέχρι πολύ πρόσφατα παρέμενε στο περιθώριο του δημόσιου διαλόγου.

Το διαδίκτυο, και ειδικότερα το διαδραστικό του κομμάτι ήτοι τα blogs και σε μικρότερο βαθμό τα forums, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η τεχνολογία έχει επιτρέψει σε ανθρώπους με διαφορετικό διανοητικό , κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο, καθώς και διαφορετικά συμφέροντα, να συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική διαδικασία, να εντοπίζουν σημεία σύγκλισης και να οικοδομούν κοινότητες συμφερόντων και ομάδες δράσης με σκοπό την ικανοποίηση συλλογικών στόχων .

Κλειδί της επιτυχίας είναι η δημιουργία μιας “δια-δικτυωμένης δημόσιας σφαίρας” (networked public sphere) , η οποία διευκολύνει τα άτομα να επικοινωνήσουν και να συνεργάζονται μεταξύ τους, να παράγουν πολιτισμικά και πολιτικά αγαθά με έναν ριζικά αποκεντρωμένο τρόπο, και να επικοινωνούν το περιεχόμενο της πνευματικής τους εργασίας στιγμιαία, 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, 7 μέρες τη βδομάδα, 365 μέρες το χρόνο, σε ένα μαζικό κοινό.

Χωρίς μεσάζοντες, χωρίς φίλτρα, χωρίς αρχισυντάκτες και άνωθεν προσδιορισμένες γραμμές, χωρίς σημεία ελέγχου, κοκαλωμένες ιεραρχίες και εξουσιαστικές δομές. Όποιος το επιθυμεί μπορεί να ξεκινήσει ένα blog μέσα σε δεκαπέντε λεπτά , όπως κάναμε κι εμείς , ανοίγοντας ένα δωρεάν λογαριασμό στο blogger.com. Το μόνο που χρειάζεται είναι να είναι στοιχειωδώς εγγράμματος και να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Σε κάθε περίπτωση τα blogs είναι κάτι παραπάνω από ένας εύκολος και φτηνός τρόπος δημοσίευσης προσωπικών ή συλλογικών απόψεων. Είναι πρωτίστως ένα εργαλείο που ενδυναμώνει την κοινωνία των πολιτών και θέτει στο τραπέζι της πολιτικής συζήτησης μια ατζέντα για αλλαγές. Οι κομματικές και επιχειρηματικές ελίτ χάνουν ένα μικρό μέρος της εξουσίας που διαθέτουν να διαμορφώνουν την ημερήσια διάταξη της δημόσιας συζήτησης, ενώ τα παραδοσιακά media χάνουν το αποκλειστικό προνόμιο στην ενημέρωση.

Φανταστείτε ότι στις ΗΠΑ το blogs MyDD και DailyKos έχουν περισσότερους αναγνώστες απ’ ότι μαζί οι τέσσερις μεγάλες κεντροαριστερές εφημερίδες , American Prospect, The Nation, The New Republic, και The Washington Monthly.

Βέβαια εκ πρώτης όψεως οι bloggers δεν αποτελούν το πρότυπο πολίτη που φαντάζονται ότι θα μπορούσε να υπάρξει οι ανά τον κόσμο φιλόσοφοι και πολιτικοί επιστήμονες. Οι bloggers μιλάνε όλοι μαζί, είναι άτακτοι, βρίζουν, ειρωνεύονται. Όταν η συζήτηση ανάβει δεν μοιάζει σε τίποτα με το επιτηδευμένο ύφος των καφέ “philo” του Παρισιού , τις σπουδαιοφανείς πολιτικές ομιλίες καθέδρας ή τα εξεζητημένα οξφορδιανά debates.

Το πρόβλημα όμως δεν βρίσκεται στους bloggers , αλλά στην εικόνα που έχουμε σχηματίσει στο μυαλό μας για την ιδανική πολιτική και το πρότυπο του πολιτικά και κοινωνικά ενεργού κοινού. Η πολιτική δεν είναι μια ουδέτερη διαδικασία κατά την οποία κάποιες ελίτ αναζητάνε μια επιφανειακή συναίνεση πίσω από κλειστές πόρτες. Αντιθέτως η πολιτική είναι σύγκρουση και αγωνιστικός πλουραλισμός ενώ ο πολιτικός διάλογος παραδοσιακά βρίθει από αψιθυμία, οξυθυμία, εριστικότητα, και οργίλη διάθεση.

Τελικά αν κάτι πρέπει να προσέξουμε στα blogs αυτό δεν είναι η σκληρή γλώσσα και τα βιτριολικά σχόλια των συμμετεχόντων, αλλά το ενδεχόμενο να καταστούν χώροι απλής εκτόνωσης της κοινωνικής δυσφορίας, κάτι σαν καφενεία όπου όλοι τα λένε μεταξύ τους, όλα τίθενται υπό συζήτηση, όμως τίποτα δεν αποφασίζεται και η ανάπτυξη επιχειρημάτων θεωρείται αυτοσκοπός.

Το παρόν άρθρο της G700 , αναρτήθηκε με αφορμή ένα διπλό γεγονός : α) το Συνέδριο Blogs, Internet: Η κοινωνία των πολιτών εν όψει των επόμενων εκλογών, το οποίο λαμβάνει χώρα σήμερα, Πέμπτη 21 Ιουνίου 2007, υπό την αιγίδα της Ειδικής Γραμματείας Ψηφιακού Σχεδιασμού, β) τη συνέχεια της δίκης του blogme.