Το κόστος των μεταρρυθμίσεων στις υπερχρεωμένες χώρες της ΕΕ οφείλουν να το πληρώσουν εν μέρει και οι επιπόλαιοι δανειστές τους!

Tου Ζακ Ντελπλά*
Le Monde
Μετάφραση από την ομάδα του PPOL

Αντριάν Ντε Τρικορνό (Adrien De Tricornot, ADT): Πόσο ρεαλιστική είναι η αναδιαπραγμάτευση ή η αναδιάρθρωση του χρέους των πιο αδύναμων κρατών-μελών της ευρωζώνης (της Ελλάδας, αλλά και της Ισπανίας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας);

Ζακ Ντελπλά (Jacques Delpla, JD): Η αναδιάρθρωση του χρέους είναι απολύτως ρεαλιστική, απλά εξακολουθεί να θεωρείται ταμπού. «Τα αναπτυγμένα κράτη δεν χρεοκοπούν!» μας λένε. Πράγματι, από το 1945 και μετά τα πλούσια κράτη έπαψαν να χρεοκοπούν, αλλά αυτό συνέβη χάρη στον πληθωρισμό και τις υποτιμήσεις, που μείωναν τεχνητά το ύψος χρεών, που αλλιώς δεν θα ήταν δυνατό να αποπληρωθούν.

Όπως όμως μας θύμισαν οι οικονομολόγοι Κένεθ Ρόγκοφ (Kenneth Rogoff) και Κάρμεν Ράινχαρτ (Carmen Reinhart), την εποχή του «κανόνα του χρυσού», όταν δηλαδή η υποτίμηση ήταν αδύνατη, οι χρεοκοπίες και αναδιαπραγματεύσεις των δημοσίων χρεών ήταν ο κανόνας, η τυπική μέθοδος ρύθμισης του υπερδανεισμού, όπως κατά κόρον αποδείχτηκε τη δεκαετία του '30.

Από μια άποψη, η ευρωζώνη σήμερα έχει αναλογίες με τον κανόνα του χρυσού: καθώς η Γερμανία δεν επιτρέπει την ανάφλεξη του πληθωρισμού, και καλά κάνει, η αναδιάρθρωση των χρεών των υπερχρεωμένων κρατών ξαναμπαίνει στην ημερήσια διάταξη. Αντί να βάλει το μέσο Ευρωπαίο πολίτη να πληρώσει αυτά τα χρέη, μέσω του πληθωρισμού, η Γερμανία επιθυμεί να αναλάβουν το κόστος των υπέρμετρα ριψοκίνδυνων επενδύσεών τους οι ίδιοι οι δανειστές! Έχει -και πάλι- δίκιο!

ADT: Αλλά τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης και του «διεθνούς νομισματικού ταμείου» (ΔΝΤ), που εντάχθηκαν στο μηχανισμό στήριξης των υπερχρεωμένων κρατών, δεν κινδυνεύουν τελικά «να πληρώσουν τη νύφη» μιας τέτοιας αναδιάρθρωσης του χρέους;

JD: Καθόλου. Το διεθνές δίκαιο προφυλάσσει απολύτως τα κράτη που δανείζουν, όταν πια δεν το κάνουν οι αγορές. Αλλιώς κανένας δε θα έμπαινε σε αυτήν την περιπέτεια. Τα δάνεια του ΔΝΤ ξεπληρώνονται σε κάθε περίπτωση. Αλλά και όσοι δανείζουν σε ένα κράτος που βρίσκεται σε δυσκολία, μετά από το ΔΝΤ, επίσης είναι απολύτως προστατευμένοι: τα δάνειά τους ξεπληρώνονται σε κάθε περίπτωση κατά προτεραιότητα, πριν δηλαδή αρχίσει η αποπληρωμή των δανείων που εκκρεμούσαν πριν την έλευση του ΔΝΤ. Στην περίπτωση της Ελλάδας, τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) συνεισέφεραν στο «μηχανισμό στήριξης» μετά το ΔΝΤ, οπότε τα λεφτά τους είναι εγγυημένα.

Αυτοί που θα χάσουν σε περίπτωση αναδιάρθρωσης είναι όσοι δάνεισαν τα υπερχρεωμένα κράτη πριν από την έλευση του ΔΝΤ: αυτοί θα πάρουν τα λεφτά τους με καθυστέρηση, και πιθανότατα με απώλειες στα δανεισμένα κεφάλαιά τους.

Αυτός είναι ο λόγος που αντιτίθεμαι στο να «αγοράζει» παλιό ελληνικό (ή πορτογαλικό) χρέος η «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ), όπως δυστυχώς το κάνει από τις 10 Μαΐου. Σε περίπτωση αναδιάρθρωσης του χρέους των κρατών αυτών, η ΕΚΤ θα χάσει λεφτά, και θα αναγκασθεί να ζητήσει ενίσχυση από τα κράτη-μέλη, πράγμα που θα υπονομεύσει την ανεξαρτησία της. Ο πρόεδρος της «μπούντεσμπανκ» αντιτάχθηκε σε αυτή την απόφαση της ΕΚΤ, και πολύ σωστά, για άλλη μια φορά! Το κόστος της αναδιάρθρωσης των δημοσίων χρεών των υπερχρεωμένων κρατών πρέπει να το καταβάλουν οι δανειστές τους, που υπήρξαν υπέρμετρα ριψοκίνδυνοι, όχι η ΕΚΤ!

ADT: Είναι δυνατό να γίνει αναδιάρθρωση του χρέους των κρατών αυτών, χωρίς ταυτόχρονα να αποβληθούν από την ευρωζώνη;

JD: Όχι μόνο μπορεί να γίνει, αλλά και πρέπει να γίνει έτσι. Ζητάμε σήμερα από τα εξασθενημένα κράτη-μέλη, σε συνθήκες κρίσης, να προχωρήσουν σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις, αποπληρώνοντας ταυτόχρονα τα υπέρογκα χρέη τους. Χωρίς αναδιάρθρωση του χρέους τους, τους ζητάμε πάρα πολλά.

Η λύση που προτείνω είναι να ζητηθεί από τα υπερχρεωμένα κράτη να ολοκληρώσουν όλες τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις τους, παραμένοντας στην ευρωζώνη. Σε αντάλλαγμα, η αποπληρωμή του χρέους τους θα αναβληθεί για μια δεκαετία! Τα κράτη αυτά θα έχουν δέκα χρόνια να ολοκληρώσουν τις μεταρρυθμίσεις τους, με αξιόπιστο τρόπο, που θα ελέγχεται από την ΕΕ. Όσο για το σημερινό τους χρέος, θα ανταλλαχθεί εθελούσια με νέα χρεόγραφα, που θα τα αποκαλέσω «μπλε» και «κόκκινα».

Το «μπλε» χρέος θα αποπληρωθεί κατά προτεραιότητα, και θα έχει ύψος το πολύ ίσο με το 60% του ΑΕΠ των ενδιαφερομένων κρατών. Το υπόλοιπο του χρέους θα είναι «κόκκινο» και θα αποπληρωθεί μετά το «μπλε». Η ΕΕ (πάει να πει η Γερμανία και η Γαλλία) θα εγγυηθεί την αποπληρωμή του «μπλε» χρέους, σε μια περίοδο δέκα ετών. Όσο για το «κόκκινο» χρέος, που επίσης θα έχει χρόνο αποπληρωμής δέκα ετών, ίσως και να μην αποπληρωθεί, εφόσον οι μεταρρυθμίσεις δεν καταφέρουν να αποκαταστήσουν τη δανειακή αξιοπιστία της χώρας –οπότε η ενδιαφερόμενη χώρα θα χρεοκοπήσει.

Συμπερασματικά, σε αντάλλαγμα με την υλοποίηση σοβαρών και αξιόπιστων μεταρρυθμίσεων, προτείνω να δώσουμε στα υπερχρεωμένα κράτη δεκαετή περίοδο «χάριτος», που θα τους έδινε απαραίτητο «οξυγόνο» εν μέσω κρίσης και επώδυνων μεταρρυθμίσεων. Οι χρηματαγορές από τη μεριά τους θα συνεισέφεραν εν μέρει στο κόστος των απαιτούμενων αλλαγών των χωρών αυτών, πράγμα που το θεωρώ απολύτως δίκαιο και αποτελεσματικό.

*Ο Jacques Delpla είναι Γάλλος οικονομολόγος, πρώην σύμβουλος του Νικολά Σαρκοζύ.