Η δημοκρατία της τοπικής αυτοδιοίκησης – Κατάργηση των εκλεγμένων δημάρχων

Του Panagriotatou*

Έχει διαπιστωθεί και γραφεί πολλές φορές από τότε που ενέσκηψε ο Αρμαγεδδώνας του δημόσιου χρέους, ότι μία από τις μεγάλες τρύπες σπατάλης δημόσιου πλούτου είναι η τοπική αυτοδιοίκηση. Για την οποία έχει διαπιστωθεί επιπλέον πολλές φορές σε εκθέσεις του Συνηγόρου του Πολίτη ότι είναι φωλιά κακοδιαχείρισης και διαφθοράς. Με τη σπατάλη να συνδέεται στενά με τη διαφθορά.

Ο «Καλλικράτης» προσπάθησε να αντιμετωπίσει σε ένα επίπεδο τα προβλήματα αυτά καταργώντας τις νομαρχίες και θεσπίζοντας νέους και αυστηρότερους ελεγκτικούς μηχανισμούς για τη διαχείριση των δημόσιων πόρων από τους αυτοδιοικητικούς παράγοντες.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Η Ελλάδα δεν είναι μία χώρα με 30, 40 ή 80 εκατομμύρια κατοίκους. Δεν είναι ούτε Γαλλία, ούτε Πολωνία. Είναι μία μικρή χώρα των 11 εκατομμυρίων. Επιπλέον, δεν χαρακτηρίζεται από γλωσσικές ή πολιτισμικές διαιρέσεις ή ακόμη και διχασμούς όπως πχ η Ισπανία ή το Βέλγιο.

Αυτό που βέβαια τη χαρακτηρίζει και πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η διασπορά του πληθυσμού –όσου απομένει αν αφαιρέσει κανείς τα μητροπολιτικά συγκροτήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης- σε μία μεγάλη γεωγραφική επικράτεια. Πρέπει να λάβει κανείς υπόψη την απομόνωση των νησιών του Αιγαίου και των ορεινών περιοχών της ενδοχώρας, οι οποίες όμως έχουν ευνοηθεί από την ανάπτυξη των αυτοκινητοδρόμων την τελευταία δεκαετία.

Τι κάνουν λοιπόν οι δήμοι και οι νομαρχίες; Μήπως προστατεύουν το περιβάλλον για τους δημότες τους; Μπορεί κανείς να διαπιστώσει με τα μάτια του την περιβαλλοντική υποβάθμιση των νησιών του Αιγαίου όχι σε ορίζοντα δεκαετίας αλλά χρόνο με το χρόνο, με την «ισχυρή τοπική αυτοδιοίκηση» να έχει σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη εφαρμογής της νομοθεσίας και τους «ισχυρούς δημάρχους» υποτίθεται να λογοδοτούν άμεσα στους δημότες τους.

Γιατί λοιπόν η Ελλάδα πρέπει να έχει ισχυρή τοπική αυτοδιοίκηση; Από συνήθεια; Από πίστη σε ξεχασμένα δόγματα; Για λόγους αποκέντρωσης της δημοκρατίας; Μήπως τότε να εκλέγουμε και τους διοικητές των νοσοκομείων, των σχολείων, των αστυνομικών τμημάτων, του ΙΚΑ και ό,τι άλλο υπάρχει σε δημόσια αρχή;

Τι παραπάνω κάνει ο δήμαρχος από το διοικητή ενός νοσοκομείου; Το επιχείρημα της τοπικής ανάπτυξης είναι κάτι σαν τα καθρεφτάκια στους ιθαγενείς. Είναι ένα επιχείρημα που χρησιμοποιεί η κεντρική εξουσία για να ξεπλένει τη ντροπή της υπανάπτυξης της ελληνικής επαρχίας. Αφού δεν έχετε ανάπτυξη, μπορείτε να συζητάτε γι’ αυτή από το πρωί ως το βράδυ και να εκλέγετε δημάρχους, περιφερειάρχες και συμβούλους για να τη συζητάτε και μαζί τους. Για το αν έχουμε καλά σχολεία και καλούς δασκάλους, ελέγχουμε τον υπουργό παιδείας και όχι τον δήμαρχο.

Για το αν έχουν οι νέοι δουλειές, ελέγχουμε τον υπουργό οικονομίας και όχι τον δήμαρχο. Ο δήμαρχος πρέπει απλώς να καταφέρει κάποια στιγμή να μαζέψει τα σκουπίδια από την πόρτα μας και να καθαρίσει τα φρεάτια για να μην πνιγόμαστε στην πρώτη μπόρα. Αφού λοιπόν ο δήμαρχος δεν λογοδοτεί για θέματα που εντάσσονται στον στενό πυρήνα άσκησης της δημόσιας εξουσίας, δεν υπάρχει λόγος να εκλέγεται. Δεν υπάρχει λόγος να δημιουργούμε στρατιές αμοιβόμενων πολιτευτών.

Και στη θέση του, ας μπει μάνατζερ-διοικητής, γιατί κάποιος θα πρέπει να διευθύνει τη διοίκηση του δήμου. Ας επιλέγεται δημοκρατικά και από κοινού από το εκλεγμένο μέσω των τοπικών εκλογών δημοτικό συμβούλιο και το υπουργείο εσωτερικών. Ας δεσμεύεται από ποσοτικούς στόχους για την ανανέωση του συμβολαίου του.

Η πολιτική, δημοσιονομική, εκπαιδευτική, υγείας, δημόσιας ασφάλειας, αναπτυξιακή κτλ, αποφασίζεται σε κεντρικό επίπεδο και έτσι πρέπει. Σε μία μικρή χώρα όπως η Ελλάδα δεν έχουμε την πολυτέλεια να σπαταλάμε δημοσιονομικούς και ανθρώπινους πόρους.

Σε αυτό το επίπεδο χρειαζόμαστε τη δημοκρατία δυνατή, δηλαδή τον έλεγχο, τη λογοδοσία και την αντιστάθμιση των εξουσιών. Σε αυτό το επίπεδο κρίνεται το βάθος και η ποιότητα της δημοκρατίας μας. Συνηθίσαμε μάλλον όμως να ψηφίζουμε και ξεχάσαμε να κρίνουμε.

*Ο Panagriotatos είναι blogger και μέλος της G700.