Η G700, οι μεταρρυθμίσεις, το ΔΝΤ και η αναδιάρθρωση του χρέους

Έχει περάσει ήδη ένα εξάμηνο από το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης χρέους, τον Οκτώβριο του 2009, και είναι τώρα μια καλή ευκαιρία για να τοποθετηθούμε συνολικά πάνω στα τρία μεγάλα ζητήματα που απασχολούν τη δημόσια συζήτηση: τις διαρθρωτικές αλλαγές και την ανάπτυξη, την προσφυγή στο μηχανισμό στήριξης ΕΕ-ΔΝΤ-ΕΚΤ και την προοπτική αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.

Καταρχάς, θεωρούμε ότι αυτό που βιώνει σήμερα η Ελλάδα είναι η παταγώδης εξάντληση του μεταπολιτευτικού προτύπου ανάπτυξης: με το πελατειακό κράτος, τον παρεοκρατικό καπιταλισμό, το διαγενεακά άδικο ασφαλιστικό σύστημα, την αντινεανική αγορά εργασίας, τη μικρή και μεγάλη διαφθορά, τους προσοδοθήρες, τα ελλείμματα και τα χρέη ενός αντιπαραγωγικού δημόσιου τομέα, την υπερκατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων μέσα από τη διατήρηση ενός τεράστιου εξεωτερικού χρέους, το οικολογικό έλλειμμα.

Ως εκ τούτου, η σημερινή κρίση χρέους και η όξυνσή της οφείλεται σε διαχρονικά δομικά προβλήματα, τα οποία επειδή ακριβώς δεν αντιμετωπίστηκαν έγκαιρα, οδήγησαν σε κατάρρευση τα δημόσια οικονομικά. Έτσι, μπορεί η οικονομική κρίση στις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη να οφείλεται στην κατάρρευση του άπληστου και ανεξέλεγκτου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, η ελληνική κρίση ωστόσο οφείλεται στα δικά μας εσωτερικά και ιδιαίτερα συσσωρευμένα προβλήματα, μικρό τμήμα των οποίων είναι η τοκογλυφική λειτουργία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων εσωτερικού και εξωτερικού.

Εκλαμβάνοντας λοιπόν το ελληνικό πρόβλημα, ως προϊόν δομικών εσωτερικών αδυναμιών, λέμε ήδη εδώ και τριάμισι χρόνια ότι απαιτούνται τομές και ανατροπές με όχημα τη διαγενεακή δικαιοσύνη και την κοινωνική δικαιοσύνη. Για να αρθεί η διαγενενακή και κοινωνική αδικία και να καταφέρουμε να αποκτήσουμε βιώσιμη ανάπτυξη. Όπου διαγενεακά άδικο θεωρούμε το να ευνοείται σκανδαλωδώς η γενιά της ακρίδας (Πολυτεχνείου), η οποία συσσώρευσε προνόμια πολύ πέρα από τις δυνατότητές της, και να αδικούνται οι ηλικιωμένοι, οι νέοι και οι μελλοντικές γενιές που καλούνται σήμερα να πληρώσουν τα σπασμένα. Όπου κοινωνικά άδικο θεωρούμε ο εργαζόμενος ανεξαρτήτου ηλικίας, φύλου, ή σχέσης εργασίας (μισθωτός-ελεύθερος επαγγελματίας, επιχειρηματίας) να μην λαμβάνει το μέρισμα της παραγωγικότητάς του και κάποιοι άλλοι αργόμισθοι του δημοσίου, πιράνχας της αγοράς, ραντιέριδες, κρατικοδίαιτοι «εθνικοί προμηθευτές» και οι πολιτικοί που τους στηρίζουν να πλουτίζουν αμειβόμενοι πολύ πέρα από τις δυνατότητές τους.

Υπ’ αυτό το πρίσμα μερικές από τις αλλαγές που έχουμε υποστηρίξει κατά καιρούς και συνεχίζουμε να στηρίζουμε είναι:

• Η αλλαγή μοντέλου ασφάλισης. Να δημιουργήσουμε ένα Μεικτό Ασφαλιστικό σύστημα με έναν πυλώνα βασικής σύνταξης και έναν πυλώνα ανταποδοτικής σύνταξης, όπου ο υπολογισμός θα γίνεται είτε με αμιγώς κεφαλαιοποιητικά κριτήρια είτε με κάποιον νοητό κεφαλαιοποιητή. Το νέο ασφαλιστικό που έχει καταθέσει η κυβέρνηση κινείται δομικά προς αυτή την κατεύθυνση, ωστόσο εμπεριέχει μέσα τόσες πολλές εξαιρέσεις για τις ειδικές ομάδες που ουσιαστικά ακυρώνεται εν τη γενέσει του. Ταυτόχρονα, μπροστά σε μια ζοφερή ταμειακή πραγματικότητα, όπου δεν υπάρχει σάλιο προωθείται η εύκολη λύση: το οριζόντιο κόψιμο των συντάξεων όλων, γεγονός που αδικεί τους χαμηλοσυνταξιούχους, και ευνοεί τους χρυσούς αλεξιπτωτιστές.

• Η περικοπή στη σπατάλη του δημοσίου: αυτό σημαίνει πάταξη της διαφθοράς, μειώσεις σε ένα ευρύ φάσμα δαπανών από προμήθειες (και αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αυτές προωθούνται) μέχρι και μειώσεις σε μισθούς των Δημοσίων Υπαλλήλων, οι οποίοι πρέπει να φτάσουν στα όρια της πραγματικής τους παραγωγικότητας. Ταυτόχρονα, μιλάμε για δραστική αναδιοργάνωση του Δημόσιου Τομέα με βάση τις αρχές του new public management. Σήμερα οι ταμειακές περικοπές γίνονται και συμφωνούμε, η δομική αναδιάρθρωση του κεντρικού κράτους, όμως, πάει πολύ πιο αργά, παρότι ο Καλλικράτης αποτελεί μια επανάσταση για την Αυτοδιοίκηση.

• Η ενίσχυση των αμοιβών του ιδιωτικού τομέα σε αντιστοιχία με την αύξηση της παραγωγικότητας που υπήρξε μεγάλη από το 1996 και μετά (μέσος όρος 4% μέχρι το 2006). Δεν έγινε, δεν γίνεται και δυστυχώς είναι δύσκολο να γίνει σε συνθήκες ύφεσης.
  

• Η ενίσχυση του βασικού μισθού ένταξης στην εργασία για τους ανειδίκευτους και κρατικοποίησή του, στα πρότυπα του βρετανικού minimum wage. Σήμερα γίνεται το αντίθετο.

• Η ελάφρυνση των εισοδημάτων από εργασία, από φόρους και εισφορές. Σήμερα γίνεται το αντίθετο.

• Η άρση των θεσμικών αντικινήτρων στην αγορά εργασίας - flexicurity. Σήμερα το μόνο που συζητιέται είναι η διεύρυνση του ορίου στις απολύσεις και τίποτα άλλο.

• Η αξιοποίηση των νέων. Με ένα New Deal για τη νέα γενιά όπου θα εμπεριέχεται μια ανακατονομή ευκαιριών και πόρων υπέρ των νέων, συγκεκριμένα α) πριμ απασχόλησης, β) ενίσχυση της απόκτησης στέγης, γ) μείωση του ασφαλιστικού βάρους

• Το άνοιγμα των κλείστων επαγγελμάτων. Να σπάσουν τα καρτέλ των ειδικών επαγγελματικών ομάδων. Το άνοιγμα ξεκίνησε και όπου αυτό γίνεται σωστά πχ καμποτάζ το στηρίζουμε, όπου έχουμε ήξεις αφίξεις, πχ φορτηγατζίδες διαφωνούμε ριζικά

• Η αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος. Να φτιάξουμε ένα δίκαιο προοδευτικό φορολογικό σύστημα με διεύρυνση της φορολογητέας ύλης, εισοδηματικό προσδιορισμό φόρου για όλους και κατάργηση των εξαιρέσεων. Το νέο φορολογικό κινείται στη σωστή κατεύθυνση και το επικροτούμε, ωστόσο έχει αφήσει κι αυτό τα παραθυράκια του σε ό,τι αφορά τη φορολόγηση του χρηματηστηριακού κεφαλαίου (Capital Gains Tax). Ταυτόχρονα πρέπει να αλλάξει άρδην ο τρόπος οργάνωσης της φορολογικής διοίκησης

• Η διευκόλυνση της ανάπτυξης συγκεκριμένων τομέων και κλάδων πως: α) ο τουρισμός, β) η ναυτιλία και οι γύρω από τη ναυτιλία σχετικοί κλάδοι, γ) τα τρόφιμα, δ) η πράσινη οικονομία σε όλο το φάσμα της από ΑΠΕ μέχρι διαχείριση σκουπιδιών και αποβλήτων, ε) πώληση υπηρεσιών παιδείας στη ΝΑ Ευρώπη, στ) η πώληση υπηρεσιών υγείας προς όλη την Ευρώπη. Δυστυχώς στο κομμάτι της ανάπτυξης όχι μόνο δε γίνονται σημαντικά βήματα, αλλά φροντίζουμε με τη στάση μας να γινόμαστε αποκρουστικοί στις όποιες επενδυτικές απόπειρες.
  

Το μνημόνιο που υπογράψαμε με την ΕΕ και το ΔΝΤ εμπεριέχει αρκετά από τα παραπάνω και σ' αυτό το σημείο το επικροτούμε, σε πολλά άλλα όμως δε λέει τίποτα ή τα αγνοεί συνειδητά και είναι γι' αυτό καταστροφικό. Συνεπώς, το καλό με το μηχανισμό στήριξης και την εμπλοκή του ΔΝΤ είναι ότι επιτέλους αναγκαζόμαστε να κάνουμε διαρθρωτικές αλλαγές υπό την εποπτεία κάποιου που ξέρει και δεν πρόκεται να σ' αφήσει να κάνεις ακροβατισμούς τύπου Λοβέρδου.

Το κακό είναι ότι είμαστε σκληρά ενταγμένοι σε έναν ζουρλομανδύα που τον ενδιαφέρει πάνω απ' όλα η αποπληρωμή των χρεών των δανειστών και δεν έχει αναπτυξιακή κατεύθυνση. Όλα τα θεωρεί κόστος που πρέπει να περικοπεί. Εδώ λοιπόν θα περιμέναμε από την Κυβέρνηση να εξαντλήσει τον πολιτικό βολονταρισμό της και την όποια δημιουργικότητά της, αναπτύσσοντας τους κλάδους που αναφέρθηκαν παραπάνω με ίδια μέσα, αναζητώντας ενδεχομένως κεφάλαια και από εναλλακτικές πηγές. Γιατί αργήσαμε τόσο με την COSCO, γιατί ταλαιπωρούμε το ΖΕΝΙΘ, που είναι η πράσινη οικονομία

Τέλος, ακριβώς επειδή η ανάπτυξη ενδέχεται να σκοντάψει στο λάκκο της σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής, όταν έρθει η ώρα, όταν δηλαδή έχουμε ολοκληρώσει το μεγαλύτερο κομμάτι των διαρθρωτικών αλλαγών και το πρωτογενές έλλειμμα ισούται με το ποσό που πληρώνουμε κάθε χρόνο για τόκους, έτσι ώστε πιστολάροντας να είμαστε σε θέση να ισοσκελίσουμε το έλλειμμα, τότε θα πρέπει να δούμε σοβαρά το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Τότε θα είμαστε και ηθικά νομιμοποιημένοι να το κάνουμε, χωρίς κανείς να μπορεί να μας προσάψει την κατηγορία ότι η «Σεισάχθεια» που θα απαιτήσουμε είναι ακόμα ένα ελληνικό colpo grosso.

Τι μας προβληματίζει σ’ όλα αυτά; Εκτός από τη δική μας αντοχή και ανοχή στις αλλαγές, ο ρόλος της Ευρώπης. Δεν είναι μόνο ότι μια ενδεχόμενη αναδιάρθρωση του χρέους θα έχει το μέγιστο αποτέλεσμα αν γίνει συντεταγμένα και για τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ.

Είναι ότι εξαντλήθηκε η ΕΕ ως έχει, και ότι απαιτείται να γίνει το βήμα προς τη δημοσιονομική ένωση με παρουσία κοινοτικού προϋπολογισμού, που θα είναι σε θέση να κάνει σταθεροποίηση. Η κρίση, εκτιμήσαμε πριν από δύο χρόνια, θα πιέσει τα πράγματα προς τα εκεί. Και τα πίεσε. Τα τρία όχι του Μάαστριχτ α) όχι ελλείμματα, β) όχι διάσωση, γ) όχι νομισματοποίηση του χρέους κατέρρευσαν. Δημιουργήθηκε πακέτο στήριξης ως έπρεπε να είχε συμβεί από την αρχή. Πρέπει όμως να υπάρξει συνέχεια. Εκεί άλλωστε θα κριθεί το παιχνίδι για όλους.