Sunday, June 27, 2010

Τέσσερις Ερωτήσεις - Απάντησεις για ένα πρόβλημα με...μέλλον

Του Πλάτωνος Τήνιου*
Μεταρρύθμιση, 2-6-2010

Το ασφαλιστικό, είναι ίσως το παλιότερο από τα άλυτα ζητήματα στις αποσκευές που μια γενιά αφήνει στην επόμενη. Ισχυρές συντεχνίες, η ΓΣΕΕ, ο ΣΕΒ, οι γιατροί και οι δικηγόροι, αντέδρασαν σφόδρα όταν ο Παναγής Βουρλούμης, συνεργάτης του Βενιζέλου, κατέθεσε νόμο που τους ενσωμάτωνε στο ΙΚΑ.

Αποτέλεσμα: μέσα σε τρία χρόνια, δύο κεντροαριστερές κυβερνήσεις έπεσαν, για να συμβιβαστεί τελικά η Δεξιά και να υλοποιήσει μια ιδέα στην οποία η ίδια δεν πίστευε. Χρόνια μετά, και πάνω από την υπογραφή «Παπαντωνίου» και «Πανάρετος», βρίσκουμε τη διατύπωση: «υπάρχει πλήρης ανισότητα προστασίας, ώστε η συνταγματική αρχή περί ισότητας των πολιτών να έχει τελείως λησμονηθεί».

Και παρακάτω, «υπάρχει ανάγκη συστήματος που να συνδυάζει το αναγκαίο με το εφικτό και απαλλαγμένο από την απαράδεκτη εντύπωση ότι σκοπός του είναι να εξασφαλίζει προνόμια σε βάρος των πολλών, θα χρησιμοποιήσει τα υπάρχοντα μέσα για την αντιμετώπιση της ανάγκης»… «Χρειάζεται μελέτη μη πιεζόμενη από σπουδή και θόρυβο, πρόγραμμα ενέργειας μακράς πνοής. Προ παντός, χρειάζεται εξασφάλιση υπερκομματικού χαρακτήρα».

Παναγής Βουρλούμης, Υπουργός Ε. Βενιζέλου, παππούς του Διοικητή του ΟΤΕ, εισήγαγε τον πρώτο νόμο περί ΙΚΑ το 1929 .

Ευαγγελία Παπαντωνίου, οικονομολόγος, στέλεχος του ΙΚΑ, μετέπειτα Υποδιοικήτρια στην κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, μητέρα του Γιάννου Παπαντωνίου, υπέγραψε έκθεση το 1958 που κυκλοφόρησε από το Υπουργείο Συντονισμού, που χαρακτήριζε τότε την αναμόρφωση του ασφαλιστικού που περιμένουμε ακόμη, «εξαιρετικά επείγουσα».

Η αλληλεγγύη των γενεών στην Ελλάδα, εφαρμόζεται όταν μέλη των ιδίων οικογενειών μεταφέρουν το πρόβλημα από παππού σε εγγονό και από μητέρα σε γιό, χωρίς να λύνεται τίποτε.

Άρα, απλά πράγματα: Τέσσερα ερωτήματα απαιτούν απάντηση, με λίγα λόγια και χωρίς υπεκφυγές:

1. Τι είναι το ασφαλιστικό;

2. Αν και πώς λύνεται;

3. Πώς δεν λύνεται;

4. Τι πρέπει να κάνουμε;


1. Τι είναι το ασφαλιστικό;

Το ασφαλιστικό που τώρα αντιμετωπίζουμε, αποτελείται από τρία διακριτά τμήματα. Η αναβλητικότητα σε οτιδήποτε «μυρίζει συντάξεις», είχε σαν αποτέλεσμα να συσσωρευτούν και τα τρία, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να επιλυθούν όλα μαζί τώρα:

α. Το παρελθόν. Ένα πρόβλημα ισονομίας και ίσης αντιμετώπισης μεταξύ κλάδων και ομάδων στην κοινωνία. Από τότε που νομοθετήθηκε το ΙΚΑ, το 1934, μάταια προσπαθεί η Ελληνική κοινωνία να κατοχυρώσει ίσους και δίκαιους κανόνες.

β. Το μέλλον. Η γήρανση του πληθυσμού και οι μικρές οικογένειες, θέτουν περιορισμούς στο μέλλον, αφού λιγότεροι εργαζόμενοι θα πρέπει να στηρίζουν περισσότερους συνταξιούχους. Αυτό το ασφαλιστικό, επιδεινώνεται γρήγορα μετά το 2015 και γίνεται δραματικό το 2030.

γ. Η συγκυρία. Η συνταξιοδότηση φαντάζει ασφαλές αγκυροβόλιο σε συνθήκες κρίσης, ενώ η εξοικονόμηση ασφαλιστικών εισφορών είναι η φτηνότερη πηγή κεφαλαίων. Το ασφαλιστικό σύστημα εκπέμπει το μήνυμα στην κοινωνία ότι τη λύση για το προσωπικό πρόβλημα του καθενός, την έχει το Κράτος, μέσω του ασφαλιστικού συστήματος.

Τα τρία ασφαλιστικά συμπλέκονται, η δε κυβέρνηση επικαλείται το τρίτο για να διευκολύνει την ανάληψη κάποιων μέτρων για τα άλλα δύο. Ποιών μέτρων, όμως;

2. Πώς και γιατί δεν λύνεται το ασφαλιστικό.

Η έλλειψη συζήτησης για το ασφαλιστικό, σημαίνει ότι η «εργαλειοθήκη λύσεων» δεν έχει ανανεωθεί. Στη φαρέτρα των μεταρρυθμίσεων -στην καλύτερη περίπτωση- υπάρχουν μόνο λύσεις αναπαλαίωσης ή αναστύλωσης του παλαιού συστήματος. Δεν υπάρχει παρά ελάχιστος προβληματισμός για το πώς θα αντιμετωπιστούν τα προβλήματα του δικού μας αιώνα και όχι αυτού των πατεράδων μας.

Σαν αποτέλεσμα, λύσεις «από μέσα από το σύστημα», αποτελούν μερεμέτια που ίσως διορθώνουν ορισμένα κακώς κείμενα, αλλά δεν αρκούν για να αναστρέψουν τον γρήγορο κατήφορο ανυποληψίας στον οποίο βρίσκεται σήμερα το σύστημα. Αυτές οι «παραμετρικές» λύσεις που κρατούν την παλιά φιλοσοφία και προσπαθούν να την ανανεώσουν, έχουν το «πλεονέκτημα» (;) ότι διατηρούν τις παλαιές, γνωστές δομές. Όμως:

• Αν έπρεπε να λυθεί το πρόβλημα καθ’ ολοκληρία, οι απαιτούμενες αλλαγές θα ήταν τόσο μεγάλες, ώστε το σύστημα δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει καθόλου. Ως αποτέλεσμα, προκρίνονται συστηματικά οι τμηματικές «μεταρρυθμίσεις με δόσεις», οι οποίες όμως δεν πείθουν γιατί -όσοι ξέρουν- βλέπουν ήδη το αδιέξοδο.

• Οι δομές του παλαιού συστήματος είναι προσαρμοσμένες σε συνθήκες όπου ο εργαζόμενος- οικογενειάρχης δούλευε όλη του την ζωή στην ίδια δουλειά, ενώ η γυναίκα του έμενε στο σπίτι με τα παιδιά ως «επιμελητεία». Το σύστημα δεν προσφέρει βοήθεια στις αλλαγές εργασίας, ούτε στην εργαζόμενη γυναίκα, ενώ προσφέρει επίπλαστη ασφάλεια μόνο έξω από την απασχόληση.

• Οι λύσεις-μερεμέτια με τους ακροβατισμούς, τους συμβιβασμούς, τις μεταβατικές περιόδους και την παντελή έλλειψη πεποίθησης ότι το προτεινόμενο είναι προτιμότερο από το προς εγκατάλειψη, περιπλέκουν το σύστημα και πολλαπλασιάζουν τις αδικίες. Το καθιστούν, τέλος, ακόμη πιο απεχθές στους νέους ασφαλισμένους.

Από το 1990, όταν νομοθετήθηκε η «πρώτη δόση» του νόμου Σουφλιά (Ν.1902/90), αναζητείται η δεύτερη δόση που να εγκαινιάζει το νέο σύστημα. Σύμφωνα με τον Τ. Γιαννίτση (Το ασφαλιστικό ως ορφανό πολιτικής, εκδόσεις Πόλις 2007), η αποτυχημένη απόπειρα του 2001 ήταν η τελευταία ευκαιρία παραμετρικών αλλαγών – δηλαδή διατήρησης της παλαιάς δομής του ασφαλιστικού. Η αποτυχία του 2008, απέδειξε ότι είχε δίκιο. Το 2010;

3. Πώς λύνεται το ασφαλιστικό;

Κατ’ αρχάς, όχι με ασφαλιστικά νομοσχέδια. Τουλάχιστον όχι αποκλειστικά.

Αν συγκρίνουμε την Ελλάδα με άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα γήρανσης του πληθυσμού, όπως η Γερμανία, η Ελλάδα έχει μια σειρά από κρίσιμα πλεονεκτήματα:

α. Ένα τεράστιο αναξιοποίητο απόθεμα εργασίας, κυρίως γυναικών. Έχουμε έτσι οργανώσει τη ζωή μας, που οι Ελληνίδες απασχολούνται λιγότερο. Αν, ως δια μαγείας, άρχιζαν να εργάζονται όσο οι Δανέζες, αυτό θα ισοδυναμούσε με πρόσθεση 950 χιλιάδων ασφαλισμένων (δηλαδή ίσοι με τα 2/3 του ΙΚΑ, ή όσο περίπου όλοι οι μετανάστες).

Ο τελικός κριτής δεν είναι οι ειδικοί που διαπληκτίζονται στα τηλεοπτικά παράθυρα, ούτε και οι χιλιάδες διαδηλωτές. Είναι ο μέσος ασφαλισμένος που καλείται να δεχτεί ή να απορρίψει τις ρυθμίσεις στην εφαρμογή τους.

β. Μεγάλα περιθώρια ανακατανομής δαπανών. Στο ασφαλιστικό, η σταδιακή περικοπή προνομίων προωθεί την οικονομική αποτελεσματικότητα ταυτόχρονα με την κοινωνική δικαιοσύνη. Η κρατική συνδρομή είναι κατά πολύ μεγαλύτερη σε έναν υπάλληλο της Τραπέζης της Ελλάδος, ή κάποιας ΔΕΚΟ, από ότι στο ΕΚΑΣ του χαμηλοσυνταξιούχου. Ένα νέο σύστημα, που επιτρέπει την αφαίρεση δημόσιων πόρων από τους πλούσιους για να τους κατευθύνει στους φτωχούς, εξοικονομεί δαπάνες και προωθεί τη δικαιοσύνη.

γ. Ασυμμετρίες του παρελθόντος επιτρέπουν την ανακατανομή εισφορών. Οι εισφορές είναι υψηλές εκεί που πρέπει να είναι χαμηλές (εξαγωγές, παραγωγικοί κλάδοι) και χαμηλές εκεί όπου πρέπει να είναι υψηλές (Δημόσιο, Ελεύθεροι επαγγελματίες). Ταυτόχρονα, επιβάλλουν τεράστιο κόστος συμμόρφωσης στις επιχειρήσεις και στρεβλώνουν τις συναλλαγές.

Τα πλεονεκτήματα αυτά διευκολύνουν την αντιμετώπιση του ασφαλιστικού, αλλά δεν προσφέρουν τη λύση του. Το ασφαλιστικό θα λυθεί μόνο αν δουλεύουν όλοι περισσότερο και με μεγαλύτερη παραγωγικότητα. Συστήματα συντάξεων που αντιμετωπίζουν όλους ως οιονεί δημόσιους υπαλλήλους, κάνουν το αντίθετο από αυτό που χρειάζεται. Απαιτούνται συστήματα συντάξεων, όπως αυτό που υιοθετήθηκε στην Ιταλία, στη Σουηδία, στην Πολωνία και αλλού, που δεν κρύβουν τις πραγματικές κοινωνικές επιλογές από τον εργαζόμενο, αλλά του θέτουν το πραγματικό δίλημμα: Αν θέλει υψηλότερη σύνταξη, πρέπει να δουλέψει περισσότερο.

4. Πώς δεν λύνεται το ασφαλιστικό; Τι πρέπει να κάνουμε;

Στο 2010, το ασφαλιστικό σύστημα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η απραξία δύο δεκαετιών και η δημοσιονομική αποχαύνωση μετά το 2004, είχαν το ίδιο αποτέλεσμα όπως και το 1990-92: Μπροστά στην αδήριτη ανάγκη να περιοριστούν τα ελλείμματα του Δημοσίου, η μόνη εφικτή λύση (ελλείψει διαρθρωτικών μέτρων) ήταν οι περικοπές συντάξεων των ήδη συνταξιούχων. Το 1990-92, η μείωση ήταν μεγαλύτερη, περί το 25%. Σήμερα, το ίδιο δίλημμα οδηγεί σε μικρότερη μείωση (10-15% ), αν και όχι λιγότερο άδικη.

Άρα, κατά τη στιγμή που οι συντάξεις είναι από τα μεγαλύτερα κονδύλια δαπανών, κάποια άμεσα μέτρα με δημοσιονομικό αντίκρισμα είναι σίγουρα αναπόφευκτα. Με το σκεπτικό αυτό, η Κυβέρνηση προσπαθεί να δικαιολογήσει το σύνολο των προτάσεων του νομοσχεδίου. Αξιοποιεί δηλαδή τη συγκυρία για να «περάσει» το σύνολο των 60+ σελίδων του νομοσχεδίου.

Είναι όμως έτσι;

• Αν η κομμωτική αποχαρακτηριστεί από Βαρύ Επάγγελμα, ένας νέος 20χρονος κομμωτής που αρχίζει την εργασία μετά τον Ιούλιο του 2011, θα είναι ο πρώτος που θα υποστεί την οδυνηρή περικοπή. Θα το καταλάβει το 2038…

• Οι εργαζόμενοι που άρχισαν να εργάζονται πριν από το 1992, δεν θα δουν να αλλάζει σχεδόν τίποτε στα όρια ηλικίας τους, αλλά ούτε και στο ύψος της σύνταξης.

• Αντίθετα, η προσαρμογή αρχίζει να φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού μόνο μετά το 2030. Την πληρώνουν δηλαδή οι 30ρηδες και κάτω.

• Αναζητείται ακόμη η λογική, βάσει της οποίας, οι αμειβόμενοι με €4000 τον μήνα, χαίρουν διπλάσιας γενναιοδωρίας από αυτούς που εισπράττουν κάτω των €1000. (Ποσοστό αναπλήρωσης, δηλαδή ύψος σύνταξης σε σχέση με αποδοχές, 70% αντί 30%).

Το νομοσχέδιο δεν συνοδεύεται από κανενός είδους υπολογισμό ή ποσοτική επεξεργασία. (Αντίθετα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επισημαίνει ότι δεν πρέπει να υιοθετηθεί, αν δεν προηγηθεί μελέτη.) Άρα, το πιο πιθανό είναι η δημοσιονομική επίπτωση των περικοπών συντάξεων να εξαντληθεί γύρω στο 2015, όταν θα αρχίζει η ανάκαμψη. Όμως τότε, θα έχουμε και τη δημογραφική επιδείνωση. Η επάνοδος, λοιπόν, των ασφαλιστικών ελλειμμάτων, θα συμπέσει με την ανάκαμψη – και πιθανόν να τη ναρκοθετήσει.

Ο τελικός κριτής του ασφαλιστικού, δεν είναι οι ειδικοί που διαπληκτίζονται στα τηλεοπτικά παράθυρα, ούτε και οι δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές που με βεβαιότητα κατακλύζουν τους δρόμους και τις πλατείες της χώρας. Για το Ν.2084/92 και οι δύο κατηγορίες ήταν απολύτως απορριπτικές. Όμως, εκείνος ο νόμος, στέριωσε και σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς. Ο τελικός κριτής των νόμων, είναι ο μέσος ασφαλισμένος, ο οποίος καλείται να δεχτεί ή να απορρίψει τις ρυθμίσεις στην εφαρμογή τους.

Πώς θα σκεφτεί, λοιπόν, ο μέσος ασφαλισμένος;

Για εκείνον, η ασφάλισή του -το δικαίωμα στην σύνταξη- είναι μαζί με το σπίτι του, το μεγαλύτερο περιουσιακό του στοιχείο. Αν η ασφάλισή του ήταν ένα τεσσάρι σπίτι καθόλα νόμιμο, η Κυβέρνηση έρχεται και του λέει ότι για το γενικό καλό, θα του γκρεμίσει ένα από τα τέσσερα δωμάτια. Και μάλιστα χωρίς αντάλλαγμα.

Θα συναινέσει στην κατεδάφιση; Μάλλον όχι.

Εκτός και αν η Κυβέρνηση φέρει γνωματεύσεις έγκυρων μηχανικών ότι, για να μην γκρεμίσει όλο το σπίτι, απαιτείται να αφαιρεθεί ένα δωμάτιο. Θα δεχτεί, αν η Κυβέρνηση τον πείσει ότι η επιλογή που αντιμετωπίζει είναι η εξής: Από τη μια πλευρά ένα πολυτελές και ευρύχωρο ερείπιο, που ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταρρεύσει, απειλώντας τον ίδιο και τους γείτονές του. Από την άλλη πλευρά, ένα μικρότερο σπίτι, αλλά με γερά θεμέλια, που μπορεί να αντέξει σε σεισμούς και σε πλημμύρες. (Και πιθανώς στο μέλλον να αντέξει ίσως και κάποιο «πανωσήκωμα»).

Τότε ο ασφαλισμένος θα συναινέσει στις αλλαγές, ακόμη και αν δεν το παραδεχτεί αμέσως.

Τι να κάνουμε; Να πειστούμε για να πείσουμε.

*Ο Πλάτων Τήνιος είναι Οικονομολόγος, επίκουρος καθηγητής στο Πάνεπιστήμιο Πειραιά. Το άρθρο του δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό Μεταρρύθμιση.

17 comments:

  1. Ο κ. Τήνιος έχει σπουδάσει 100% στο εξωτερικό και εργάζεται ως μόνιμος δημόσιος υπάλληλος (ΔΕΠ) στο Πανεπιστήμιο Πειραιά:

    http://www.unipi.gr/faculty/dep.php?dep=ptinios

    Επομένως, δεν μπορεί αν δίνει συμβουλές για τη μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου που εργάζεται χωρίς καμία προστασία στον ιδιωτικό τομέα και να τους ζητά να συναινέσουν.

    Στο κομμάτι που περιγράφει το πως λύνεται το ασφαλιστικό, δεν βλέπω να λέει πουθενά το βασικό λόγο που οδηγηθήκαμε εδώ. Και δεν είναι φυσικά ούτε η γήρανση του πληθυσμού (ισχύει για όλη την Ευρώπη), ούτε το ελάχιστο ποσοστό συνταξιούχων που παίρνει πάνω από 2500 ευρώ σύνταξη.

    Για παράδειγμα, δεν βλέπω να λέει ότι ο Βουρλούμης, που κατηγορείται ήδη για κακουργήματα και παρόλα αυτά παραμένει κανονικά στη θέση του στον ΟΤΕ, με τις εθελούσιες χρέωσε τα ασφαλιστικά ταμεία μόνος του με μια υπογραφή 2 δις ευρώ.

    Άρα, όταν ανοίγεις τον κουμπαρά και τον βρίσκεις άδειο, δεν ψάχνεις για δανεικά για να τον ξαναγεμίσεις. Πρώτα από όλα, ψάχνεις την τρύπα στον κουμπαρά ή τον ελαφροχέρη που τον άδειασε στα κρυφά.

    ReplyDelete
  2. Επίσης, αναφορικά με το άρθρο:

    "...Το ασφαλιστικό θα λυθεί μόνο αν δουλεύουν όλοι περισσότερο και με μεγαλύτερη παραγωγικότητα..."

    Ασφαλώς επιλέγει να αγνοήσει ότι σύμφωνα με επίσημες μελέτες στην ΕΕ οι Έλληνες έχουν την υψηλότερη παραγωγικότητα και τις (αναλογικά) χαμηλότερες αμοιβές. Φυσικά υπάρχει η λύση της δουλείας και το να σκοτώνουμε τους συνταξιούχους, αλλά θέλω να πιστεύω ότι ως κοινωνία δεν θέλουμε να φτάσουμε εκεί.

    "...Αν, ως δια μαγείας, άρχιζαν να εργάζονται όσο οι Δανέζες, αυτό θα ισοδυναμούσε με πρόσθεση 950 χιλιάδων ασφαλισμένων...
    ...Οι εισφορές είναι...χαμηλές εκεί όπου πρέπει να είναι υψηλές (Δημόσιο, Ελεύθεροι επαγγελματίες)..."


    Προφανώς το ότι εργάζεται και ο ίδιος στο Δημόσιο δικαιολογεί την πλήρη άγνοιά του για τις ασφαλιστικές εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών.

    Οι νέοι επαγγελματίες εξακολουθούν να πληρώνουν στον ΟΑΕΕ τα διπλάσια από ότι ένα μέλος ΔΕΠ στο δικό του, να μην χρεώνει στο βιβλιάριο υγείας του ούτε ασπιρίνη και παρόλα αυτά να ακούει το Λοβέρδο να σκούζει ότι "...δεν υπάρχει σάλιο" και ότι δεν υπάρχουν ποσά για διασφάλιση συντάξεων ΟΑΕΕ πάνω από 4-6 μήνες.

    Εκτός αν εννοεί όλες οι μητέρες να γίνουν εργαζόμενες, ασφαλισμένες στον ΟΑΕΕ, κατά προτίμηση με μόνο 10-15 χρόνια ασφάλιση ώστε τελικά να μην πάρουν ούτε ευρώ σύνταξη.

    "...Θα συναινέσει στην κατεδάφιση; Μάλλον όχι...
    ...Τότε ο ασφαλισμένος θα συναινέσει στις αλλαγές, ακόμη και αν δεν το παραδεχτεί αμέσως..."


    Όπως έχουμε πει πολλές φορές, το ψευτοδίλημμα "...είτε κόβουμε λίγο και επιβιώνουμε, είτε δεν κόβουμε και καταστρεφόμαστε..." θυμίζει έντονα τις λογικές(;) τύπου Μπους-Τσένι-Ράμσφελντ που έχουν οδηγήσει τις ΗΠΑ σε δύο 10ετείς παράλληλους πολέμους.

    Στο παράδειγμα που χρησιμοποιεί, το "τέταρτο δωμάτιο" δεν ξεφύτρωσε ξαφνικά στο σπίτι, ούτε η οικοδομή έγινε ξαφνικά επισφαλής χωρίς λόγο. Πριν συμβουλευτούμε το "σοφό μηχανικό" για να μας πείσει πως το δωμάτιο θέλει γκρέμισμα, πρέπει πρώτα να ψάξουμε αν ο παράνομος γείτονας σκάβει τα θεμέλια του δικού μας σπιτιού για να φτιάξει το δικό του, σε άλλη γειτονιά.

    Όπως τα περισσότερα "οικονομικά" άρθρα συναίνεσης στις εφημερίδες αυτό τον καιρό, ελάχιστα ενδιαφέρον και καταφανέστατα ανεπαρκές σε επιστημονικό (και λογικό) επίπεδο.

    ReplyDelete
  3. Τα συνταξιοδοτικά και γενικά ασφαλιστικά προγράμματα είναι καινούργιο φρούτο (σχετικά). Κανείς δεν περίμενε, όταν καθιερώθηκαν, ότι οι συνταξιούχοι θα ζούσαν 10-15 χρόνια παραπάνω απ' ότι ζούσαν παλιά.

    Ούτε περίμενε κανείς ότι ο σημερινός πληθυσμός θα ήταν τόσο άρρωστος σε σχέση με το παρελθόν. Το τι χάπια καταναλώνουμε... είναι άνευ προηγουμένου. Συνταγογραφούμενα φάρμακα ακόμα και για ήπια ξηροφθαλμία (κανείς δεν λέει "μην βλέπεις τόσο πολύ τηλεόραση" - απλά λέει "πάρε αυτό το χάπι").

    Γενικά, το κόστος της ασφάλισης έχει αυξηθεί κατά 300% για όλους τους υποχονδριακούς πληθυσμούς της δύσης. "Μην περπατάς, πάρε αυτό το χάπι".

    Και όλοι θέλουν κάτι παραπάνω.

    Και στο τέλος όλοι παίρνουν κάτι λιγότερο.

    Επειδή:

    α) Το νέο μοντέλο στηρίζεται στη φιλοσοφία της καλής συνταξιοδότησης και όχι στη φιλοσοφία της καλής δημιουργικής ζωής. Κανένας δεν εργάζεται για να παράγει και να ζει καλά - εργαζόμαστε για να "συνταξιοδοτηθούμε", δηλαδή για να είμαστε γέροι.
    Συνεπώς, σκεφτόμαστε σαν γέροι για όλη μας τη ζωή.

    β) Το νέο μοντέλο που μας πουλήσανε στηρίζεται στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και όχι στην Ιεράρχηση των αναγκών που διασφαλίζει καλύτερη ισορροπία. Έτσι, ενώ η 1η ανάγκη είναι η διατήρηση της υγείας, αυτή αγνοείται και η πρώτη ανάγκη είναι πλέον η "θεραπεία της πάθησης". Ενώ η 1η ανάγκη, ας πούμε, για την Αθήνα, θα ήταν η εύρυθμη λειτουργία της πόλης και η διατήρηση ή και βελτίωση του κοινωνικού ιστού, έχει τώρα πια μετατραπεί σε "διαχείριση των παράνομων μεταναστών".

    Αντί να προστατεύσετε την πόλη, τρέχετε τώρα να διορθώσετε τα αδιόρθωτα.

    "Οι νέοι επαγγελματίες εξακολουθούν να πληρώνουν στον ΟΑΕΕ τα διπλάσια από ότι ένα μέλος ΔΕΠ στο δικό του, να μην χρεώνει στο βιβλιάριο υγείας του ούτε ασπιρίνη και παρόλα αυτά να ακούει το Λοβέρδο να σκούζει ότι "...δεν υπάρχει σάλιο""

    Βεβαίως, διότι οι κοινωνίες στη Δύση διευθύνονται τώρα από τη γενιά των πρώην χίπιδων και ψευτοροκάδων - μια γενιά που δεν κατάλαβε ποτέ της τίποτα και πίστεψε ότι όλα τα παραμύθια είναι πραγματικότητα. Έχεις ας πούμε ένα μεθυσμένο ταλαντούχο Αμερικανάκι να κάθεται να σκούζει για τις γκόμενές του (Τζιμ Μόρισον) και οι επαρχιώτες στην Ελλάδα λένε "περνάει κοινωνικό μήνυμα".

    Και θεώρησαν ότι "σοσιαλισμός" είναι η φροντίδα των τεμπέληδων σε βάρος των εργαζομένων, κάτι που αποτελεί όχι κοινωνική θεωρία, αλλά αποθημένο κατά των γονέων τους που απαίτησαν κάποτε απ' αυτούς να καθαρίσουν το δωμάτιό τους (πω πω αμαρτία!).

    Γιατί αρνούμαστε να εφαρμόσουμε τη λογική και τη δικαιοσύνη; Γιατί είναι πρόβλημα ανατροφής πάνω απ' όλα.

    Άκους εκεί "βουλή των εφήβων" :-) :-) :-)
    Αντί να στείλουν τους νέους (που έχουν τη σωματική δύναμη και αντοχή) να φυτέψουν κάνα δέντρο ή να βοηθήσουν τους ηλικιωμένους, τους εκπαιδεύουν να τεμπελιάζουν και να ανταλάσσουν αμπελοφιλοσοφίες στη Βουλή και να νομίζουν ότι όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να τους πληρώνουν για να μην κάνουν τίποτα!

    Και εξακολουθούν οι περισσότεροι στη Δύση να πιστεύουν ότι αυτό το μοντέλο θα εξακολουθεί να λειτουργεί!

    Ακόμα και την μαζική έξοδο των επιχειρήσεων προς την Κίνα την αγνόησαν - κανείς δεν ρώτησε "γιατί φεύγουν για την Κίνα" - απλά "κατηγόρησαν". Διότι κανείς δεν ρωτάει και κανείς δεν λυνει προβλήματα στη Δύση πλέον. Το μόνο που ξέρουν να κάνουν είναι να "κατηγορούν" τους άλλους για τα προβλήματα που δημιουργούν οι ίδιοι.

    Με δυο λόγια, δεν είναι χρήσιμοι πλέον. Το αντίθετο της λέξης "χρήσιμος" το ξέρετε: Άχρηστος.

    ReplyDelete
  4. lefteris θετεις σοβαρα ερωτηματα που σχετιζονται με το δυτικο πολιτισμο.
    Ομως για τη φυγη στην Κινα ευθυνονται κυριως οι κυβερνησεις των δυτικων κρατων που επετρεψαν στο κεφαλαιο να κανει οτι θελει και να μη λογαριαζει κανενα.
    Η Κινα και η Ινδια δε θα προοδευσουν πολιτισμικα ποτε γιατι
    δεν υπαρχει ο σεβασμος των δικαιωματων του ανθρωπου.
    Τις δυο αυτες χωρες τις συγκρινω
    με τις ορδες των Μογγολων του Ταμερλανου.
    Εμποριο ανθρωπων,οργανων,παιδικη εργασια, αρρωστιες,παλιανθρωπια
    δουλεμποροι και γενικα οι ανθρωποι βρισκονται καπου στο Μαισαιωνα πολιτισμικα.
    Στην Ινδια που τοσο θαυμαζουν καποιοι υπαρχουν πολλα εκατομμυρια
    νταλιτ οι οποιοι ειναι καταραμενοι απο την ημερα που γεννηθηκαν να ειναι φτωχοι επειδη ετσι λεει η θρησκεια τους.
    Τα δυτικα κρατη για να εχουν μελλον θα πρεπει να επαναπατρισουν τις επιχειρησεις τους ,και να δημιουργησουν κλειστη οικονομικη ζωνη οπου θα υπαρχει σεβασμος και δημοκρατια.
    Ειναι απαραδεκτο καποιοι να γλειφουν την σοσιαλκαπιταλιστικη Κινα η οποια δεν εχει δημοκρατια
    και κατηγορειται για τα ανθρωπινα δικαιωματα.
    Οι δημοκρατικες δυναμεις θα πρεπει να ξυπνησουν οπως εγινε στο Β ΠΠ

    ReplyDelete
  5. Ευστράτιε

    Δεν μπορούν οι κυβερνήσεις να επιβάλουν στον κόσμο τι θα κάνει με τις ιδέες του και τα μέσα παραγωγής που δημιουργούν. Αυτό είναι "Σοβιετική" νοοτροπία.

    Εκείνο που μπορούν να κάνουν οι κυβερνήσεις, είναι να ΜΗΝ θεσπίζουν πλαίσια τα οποία επιβάλουν στον κάθε άνθρωπο να ταϊζει τους χαραμοφάιδες χωρίς αντάλλαγμα.


    Εσένα εάν σου λέγανε "να μείνεις Ελλάδα να παίρνεις καθαρά 500 ευρώ, ή να πας Γερμανία να παίρνεις καθαρά 1500 ευρώ αμέσως τώρα" τι θα διάλεγες; Και τι πιστεύεις ότι θα διάλεγαν πολλοί; Κι αν η κυβέρνηση "απαγόρευε την έξοδο από τη χώρα" για να σταματήσει τέτοιες καταστάσεις, πώς θα χαρακτήριζες την κυβέρνηση;

    ReplyDelete
  6. @lefteris:

    Αν θέλεις να δικαιολογείς την πολιτική τρομοκρατία και οικονομική χούντα του ΔΝΤ με αμπελοφιλοσοφίες του τύπου "τι είναι σοσιαλισμός", δικαίωμά σου. Έχεις μπλέξει τον Jim Morisson και την ψυχανάλυση με το κόστος περίθαλψης και το προσδόκιμο ζωής.

    Εκτιμώ ότι είτε δεν ζεις στην Ελλάδα, είτε δεν είσαι υπάλληλος, είτε έχεις περιουσία και δεν σε απασχολεί η συνταξιοδότηση ή η ασφάλιση υγείας. Μπορεί και να κάνω λάθος.

    Όποιος αντιμετωπίζει σοβαρά κοινωνικά θέματα απλώς ανεμίζοντας ένα μνημόνιο, όπως έκανε ο Λοβέρδος το Σάββατο στο MEGA (ζητώντας από πάνω και τα ρέστα από όσους πασόκους τώρα αντιδρούν), τότε δεν έχει την παραμικρή ιδέα τι σημαίνει να κυβερνάς μια χώρα. Δεν αρκεί να είσαι καλός μάνατζερ, επιβάλλεται να έχεις προτεραιότητες και κοινωνικές ευαισθησίες. Αλλιώς είσαι δεσμοφύλακας και διαχειριστής εσόδων-εξόδων.

    Και τέλος, στο ερώτημά σου αν κάποιος θα πήγαινε να δουλέψει στη Γερμανία (και όχι μόνο) για 1500 ευρώ, καλύτερα να σκεφτείς ότι κάποτε αυτό δεν ήταν δυνατό για καθαρά φυλετικούς λόγους. Υπάρχουν και πιο σημαντικές προτεραιότητες (συνοχής) από το μισθουλάκο του καθενός μέσα σε μια κοινωνία. Κανείς δεν πάει να δουλέψει για ένα φασιστικό ή ρατσιστικό καθεστώς, όσα χρήματα και να παίρνει (νομίζω;...)

    ReplyDelete
  7. This comment has been removed by a blog administrator.

    ReplyDelete
  8. Πάντως οι Κινέζοι συνεχίζουν ακάθεκοτι το σπάμινγκ ίσως γιατί ασχολούμαστε μαζί τους υπερβολικά...

    ReplyDelete
  9. Ο κ. Τήνιος έχει σπουδάσει 100% στο εξωτερικό και εργάζεται ως μόνιμος δημόσιος υπάλληλος (ΔΕΠ) στο Πανεπιστήμιο Πειραιά:

    Απαράδεκτο και εμπαθέστατο επίπεδο επιχειρηματολογίας Jaga.

    Επίσης δεν αναφέρεται στο σημερινό Βουρλούμη, αλλά στον Βουρλούμη του 1929 και τις ίδιες οικογένειες που καθορίζουν την εξέλιξη της ασφάλισης στη χώρα.

    Τέλος, η παρατήρησή του για τις γυναίκες είναι εξαιρετικά εύστοχη κατά την άποψή μας. Ουσιαστικά σου λέει ότι το ασφαλιστικό είναι ΚΑΙ θέμα ένταξης των γυναικών στην εργασία.

    ReplyDelete
  10. Όσο για το δημογραφικό πάρε ένα ταμείο, κοίτα τα οικονομικά του και δες πως εξλίσσονται στο χρόνο με βάση το καλό σενάριο: ότι κανείς δεν κλέβει, όλοι πληρώνουν εισφορές και έχουμε και ανάπτυξη. Και μετά δες αν υπάρχει πρόβλημα με το δημογραφικό ή όχι.

    ReplyDelete
  11. @g700:

    "...Απαράδεκτο και εμπαθέστατο επίπεδο επιχειρηματολογίας Jaga..."

    Ο καθένας κρίνεται από αυτά που λέει. Το σχόλιο το έκανα επίτηδες, για να δώσω στον συγγραφέα το άλλοθι της άγνοιας, καθώς όσοι βρίσκονται στα Πανεπιστήμια, το ξέρω αυτό από πρώτο χέρι, πάντα βγάζουν τη δική τους "κατηγορία" έξω από οποιοδήποτε πρόβλημα, κατεστημένο, μεταρρύθμιση.

    Ο κάθε κ. Τήνιος θα έπρεπε να κατακεραυνώνει πρώτα τους συναδέλφους του που βάζουν υποψήφιους διδάκτορες και μεταπτυχιακούς να εργάζονται κανονικότατα σε ερευνητικά προγράμματα, χωρίς καμία ασφάλιση εννοείται, και κάποιοι καθηγητές εισπράττουν ζεστό χρήμα από την ΕΕ που δεν φαίνεται πουθενά (ταξίδια, εξοπλισμό, παροχές). Εκτός αν δεν τα γνωρίζει όλα αυτά, οπότε ισχύει το άλλοθι που αναφέρω καλόπιστα.

    Επίσης, το άρθρο σαφώς και δεν αναφέρεται στο σημερινό Βουρλούμη, ΕΓΩ αναφέρομαι σε αυτό εδώ και καιρό, μέχρι να το ακούσω ή να το διαβάσω κάπου, στις αιτίες της χρεωκοπίας των ταμείων.

    Τέλος, για τις γυναίκες, φυσικά υπάρχει πάντα η επιλογή της υποχρεωτικής ένταξης των γυναικών στο εργασιακό των 40+ χρόνων. Όπως υπάρχει πάντα η επιλογή της υποχρεωτικής τους στράτευσης, όπως οι άντρες. Το ζήτημα είναι, θέλουμε να κάνουμε κάτι τέτοιο; Μήπως αυτό δημιουργεί σοβαρότερα προβλήματα στην κοινωνία γενικότερα;

    Ξαναλέω ότι είναι τραγικό λάθος το εργασιακό και το ασφαλιστικό να αντιμετωπίζεται με καθαρά οικονομομετρικό τρόπο. Οι άνθρωποι που προτείνουν αυτά τα απαράδεκτα μέτρα είναι μάνατζερς που αλλάζουν δουλειά κάθε 3-5 χρόνια. Όταν κάνουν λάθος και μια εταιρία πέφτει έξω, απλώς κλείνει. Όταν πέφτει έξω μια χώρα, αυτή η επιλογή απλώς δεν υπάρχει. Έτοιμες συνταγές τύπου "contingency management" απλώς δεν εφαρμόζονται σε μια ολόκληρη χώρα.

    Για το παράδειγμα του μη-προβλήματος ως προς το δημογραφικό, έχω ήδη δύο παραδείγματα: ταμείο βουλευτών και ταμείο δημοσιογράφων. Υγιέστατα και (παραμένουν) αυτόνομα στο νέο νομοσχέδιο. Τυχαίο;...

    Τέλος από εμένα, για να μην μονοπολώ (όπως φαίνεται) τα σχόλια.

    ReplyDelete
  12. Τελικά, από το άρθρο, εγώ κατάλαβα ότι ό κύριος Τ. προτείνει τρεις λύσεις για το ασφαλιστικό:

    1) Αυξημένη (ως δια μαγείας) εργασία γυναικών
    2) Κατάργηση άδικων προνομίων
    3) Αυξημένη παραγωγικότητα (που υπονοεί(;) ότι θα οδηγήσει σε αυξημένες εισφορές)

    -Η ανακατανομή εισφορών δεν αλλάζει από μόνη της το διαθέσιμο κεφάλαιο.

    Μα, αυτά δεν απαιτούν τη διάλυση του παλαιού συστήματος και τη δημιουργία ενός νεου, που φαίνεται ότι ο κύριος Τ. υποστηρίζει.

    Μήπως δεν κατάλαβα καλά;

    ReplyDelete
  13. "«Αυτό είναι μια απόφαση, που έχει ληφθεί. Το πώς θα εξειδικευτεί είναι θέμα νομοτεχνικό», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ερωτηθείς εάν σχεδιάζει η κυβέρνηση να προχωρήσει σε πράξη νομοθετικού περιεχομένου για τριετές πάγωμα μισθών στον ιδιωτικό τομέα σε περίπτωση που δεν υπάρξει ανάλογη απόφαση στις διαπραγματεύσεις των κοινωνικών εταίρων."


    Τι ανοησία είναι πάλι αυτή;

    Από τα - πολλά - άλλα που μπορεί κανείς να πει για το συγκεκριμένο, το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό είναι ότι η κυβέρνησή σας σάς θεωρεί τριτοκοσμικούς.

    ReplyDelete
  14. Jaga,

    "Και δεν είναι φυσικά ούτε η γήρανση του πληθυσμού (ισχύει για όλη την Ευρώπη)"

    Και ποιός σου είπε οτι η υπόλοιπη Ευρώπη δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα με τα ασφαλιστικά τους συστήματα;

    Βασικά αν συνυπολογίσεις τα λεφτά που χρειάζονται τα Δυτικά κράτη για ασφάλιση (όλα unfunded liabilities), τότε όλη η Δύση έχει πρακτικά πτωχεύσει. Οι αριθμοί (με αύξηση του ΑΕΠ συνυπολογισμένη) βγάζουν κάτι εξωπραγματικές υποχρεώσεις, του στυλ 500% του ΑΕΠ.

    Είμαι πραγματικά περίεργος να δω πως θα το συμμαζέψουν όλο αυτό.

    'Οσο για την είσοδο της γυναίκας στην αγορά εργασίας, αναρωτιέμαι πόσο καιρό θα πάρει μέχρι να καταλάβουμε οτι αυτό ήταν που έφερε το δημογραφικό πρόβλημα στη Δύση.

    Χωρίς παρεξήγηση, καλή και άγια η πρόοδος και η ανεξαρτησία των γυναικών, αλλά οχτάωρα και για τους δύο και οικογένειες με 2-3 παιδιά δε συμβιβάζονται. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

    ReplyDelete
  15. "Εκτιμώ ότι είτε δεν ζεις στην Ελλάδα, είτε δεν είσαι υπάλληλος, είτε έχεις περιουσία και δεν σε απασχολεί η συνταξιοδότηση ή η ασφάλιση υγείας. Μπορεί και να κάνω λάθος."

    Έζησα και εργάστηκα στην Ελλάδα για 30 χρόνια, σε 4 διαφορετικούς τομείς.
    Περιουσία δεν έχω. Σαφώς και με απασχολούν αυτά που λες.

    "Δεν αρκεί να είσαι καλός μάνατζερ, επιβάλλεται να έχεις προτεραιότητες και κοινωνικές ευαισθησίες."

    Και ποιες είναι οι κοινωνικές ευαισθησίες; Να παίρνουν οι δημόσιοι υπάλληλοι διπλάσιο μισθό και διπλάσιες ασφαλιστικές παροχές από τους ιδιωτικούς υπαλλήλους; Γιατί δεν τα "μοιράζονται" στη μέση ας πούμε;
    Μπας και είναι "κοινωνικές ευαισθησίες" να χαραμίζονται χρήαμτα των φορολογούμενων δεξιά κι αριστερά για προεκλογικές "παροχές"; Συγγνώμη αλλά οι περισσότερες βόρειες χώρες της Ευρώπης έχουν περισσότερες κοινωνικές ευαισθησίες από την Ελλάδα.

    Και πώς στηρίζει κανείς τις κοινωνικές ευαισθησίες; Με το να δανείζεται υπέρογκα ποσά για τελείως ανόητες και άχρηστες παροχές, ξέροντας ότι όταν πρόκειται να πληρωθούν οι τόκοι των δανείων, θα σβήσουν ακόμα και οι αναγκαίες παροχές;

    Μπερδεύεις την ευαισθησία με την υπευθυνότητα. Περισσότερο ευαίσθητος είναι κάποιος όταν αντιμετωπίζει υπεύθυνα μια κατάσταση, παρά όταν λέει "θα δώσω μια παροχή σε μια κοινωνική ομάδα για σύνταξη στα 42". Ήμαρτον, συνέλθετε.

    "Υπάρχουν και πιο σημαντικές προτεραιότητες (συνοχής) από το μισθουλάκο του καθενός μέσα σε μια κοινωνία. Κανείς δεν πάει να δουλέψει για ένα φασιστικό ή ρατσιστικό καθεστώς, όσα χρήματα και να παίρνει (νομίζω;...)"

    Η Ελλάδα είναι κι αυτή ρατσιστική και φασιστική χώρα, εάν είναι η Γερμανία.

    Αλλά πέρα απ' αυτές τις παπαρδέλες "flash words" τύπου "ρατσισμός", "φασισμός" και άλλα - εγώ κοιτάω την πραγματικότητα. Τα flash words και τα διάφορα ταμπελάκια δεν με αγγίζουν...
    Κι όσον αφορά στο "μισθουλάκο", αυτά πες τα σ' αυτούς που ΔΕΝ έχουν άλλο πόρο εκτός από το μισθουλάκο και καλούνται τώρα να πληρώσουν κι από πάνω, επειδή οι "Σοσιαλιστικές και Κοινωνικά Ευαίσθητες" κυβερνήσεις της Ελλάδας κατασπατάλησαν τα κρατικά κεφάλαια που τους είχε εμπιστευτεί ο φορολογούμενος (σχέση εμπιστοσύνης δηλαδή, όχι βαλκανικές μαλακίες, ε;).

    Το ΔΝΤ δεν ήρθε μόνο του. Η Ελληνική σοσιαλιστική κυβέρνηση τους κάλεσε. Κι ακόμα τους φιλοξενεί. Οπότε αυτά τα περί "τρομοκρατία και οικονομική χούντα..." αποδεικνύουν ότι από τη μία τους καλείτε κι από την άλλη τους βρίζετε. Με δυο λόγια είστε παθολογικοί ψεύτες.

    Εάν θέλετε μπορείτε κάλιστα να διώξετε το ΔΝΤ (δεν είναι υποχρεωτικό) και να δηλώσετε παύση πληρωμών. Κανένα πρόβλημα. Απλά δεν θα σας δανείζει κανείς χρήματα (ίσως οι Κινέζοι, με τα σχετικά αντάλλάγματα). Έχετε και την επιλογή να ΜΗΝ ζητήσετε δανεικά (ούττε κι αυτό είναι υποχρεωτικό).

    Διαλέξτε. Αντί να παραπονιέστε στους άλλους και να βρίζετε τους δανειοδότες σας, διαλέξτε. Κάντε μια επιλογή και επωμισθείτε και τις συνέπειες, ως υπεύθυνοι άνθρωποι. Όχι να δανειζόμαστε, να μην έχουμε να πληρώσουμε τα δανεικά και μετά να βρίζουμε τους δανειστές και όσους προσπαθούν να προτείνουν λύσεις... (άλλος ένας λόγος που έφυγα από την Ελλάδα - μόλις πας να βοηθήσεις για προβλήματα που προκάλεσαν άλλοι, αρχίζουν και σε βρίζουν... για τα προβλήματα που προκάλεσαν οι άλλοι!!!).

    ReplyDelete
  16. Οι G700 με πρόλαβαν στο link (βλ. επόμενο άρθρο), ο κ. Krugman αν και φιλελεύθερος τα λέει όλα χαρτί και καλαμάρι:

    http://www.nytimes.com/2010/06/18/opinion/18krugman.html

    "...Many economists, myself included, regard this turn to austerity as a huge mistake...

    ...What’s the economic logic behind the government’s moves? The answer, as far as I can tell, is that there isn’t any...

    ...The key point is that while the advocates of austerity pose as hardheaded realists, doing what has to be done, they can’t and won’t justify their stance with actual numbers — because the numbers do not, in fact, support their position...

    ...feels more than a bit like arguing with U.S. Iraq hawks back in 2002: They know what they want to do, and every time you refute one argument, they just come up with another...

    ...They’re eager to slash benefits for those in need, but their concerns about red ink vanish when it comes to tax breaks for the wealthy..."


    Εξαιρετικά οξυδερκές άρθρο, από τα καλύτερα που έχω διαβάσει τους τελευταίους μήνες, από τα ελάχιστα που βλέπουν τα πράγματα ρεαλιστικά.

    Εγώ προσθέτω δύο μόνο νούμερα, από τις αναλογιστικές μελέτες:

    - Κέρδος από το χαράτσι σε όλο το ασφαλιστικό σύστημα: μόλις 0,7% του ΑΕΠ

    - Ποσοστό εισφοροδιαφυγής που αρκεί να καλύψει το σύνολο των ελλειμμάτων στα ασφαλιστικά ταμεία: 20% των βεβαιωμένων χρεών (εργοδότες, κράτος, ελεύθ.επαγγ.)

    Αυτά για να ξέρουμε για τι ακριβώς μιλάμε. Όπως λέει και ο Krugman, "...numbers don't lie..."

    ReplyDelete
  17. Όλα ξεκινάνε από το πόσο ανταγωνιστικό και καινοτόμο είναι το προϊόν που παράγει μια χώρα. Ανταγωνιστικότητα και καινοτομία σημαίνει υψηλό καπέλο στην τιμή. Άρα όταν γίνει σωστά μεταφράζεται σε αυξημένα έσοδα που οδηγούν σε εξυγίανση όλο το σύστημα μέσω φόρων κλπ κλπ κλπ.

    Είχα διαβάσει κάπου ότι δεν υπάρχει ακριβό προϊόν, παρά μόνο προϊόν που δεν το επιθυμεί ο δυνητικός πελάτης.

    Αυτά από εμένα. Όλα τα άλλα τα θεωρώ πολύ σωστά αλλά αν δεν παράξουμε θελκτικό προϊόν πάντα θα γυρνάμε στη λογική του κόψε ράψε.

    Τα φιλιά μου και την καλημέρα μου σε όλη τη ¨γενιά¨. Keep it up.

    ReplyDelete