Ανεργία Rising

Για μία ακόμη φορά επιβεβαιώθηκε από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία που δημοσίευσε η ΕΣΥΕ ότι η ομάδα που πλήττεται περισσότερο από την ανεργία είναι οι νέοι. Στην ηλικιακή ομάδα 19-24 έφτασε στο 25%, το οποίο συνιστά αύξηση 2,5 ποσοστιαίων μονάδων μέσα σε ένα μόλις τρίμηνο.

Τι συμβαίνει; Η οικονομική κρίση είναι βέβαιο ότι μετακυλύεται στην πραγματική οικονομία ανισομερώς χτυπώντας κοινωνικές κατηγορίες στις οποίες υπήρχε ήδη πρόβλημα. Ωστόσο, δεν είναι η οικονομική κρίση που γέννησε τη διαγενεακή ανισότητα. Το προηγούμενο επίπεδο του 22,5% ήταν ήδη πολύ μεγάλο και είχε εμφανιστεί πολύ πριν την κρίση. Εάν εξετάσουμε, μάλιστα, διαχρονικά τα στοιχεία για την ανεργία των νέων, δεν έχει πέσει κάτω το κρίσιμο όριο του 20% τα τελευταία 25 τουλάχιστον χρόνια. Βασικός παράγοντας επισφάλειας, η υψηλή ανεργία των νέων έχει αποτελέσει διαχρονικά ένα από τα βασικά συστατικά χαρακτηριστικά του πρεκαριάτου σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Και το ερώτημα που τίθεται είναι τι κάνουμε; Στην Ευρώπη πολλά είναι τα προγράμματα, τα σχήματα και τα μοντέλα που έχουν επιχειρηθεί και εφαρμοστεί τα τελευταία χρόνια. Στην ημερίδα όπου συμμετείχαμε στις Βρυξέλλες πριν από δύο εβδομάδες, η εκπρόσωπος των εργοδοτών στην ΟΚΕ, κα. Πάρη, ισχυρίστηκε ότι το βασικό πρόβλημα είναι η ασυμφωνία δεξιοτήτων και προσφερόμενων θέσεων εργασίας. Ως ένα βαθμό δεν έχει άδικο, όμως μακάρι να ήταν τόσο απλό το θέμα.

Διαχρονικά κάποιες χώρες επιχείρησαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, δίνοντας βάση στην ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, χωρίς να τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα η ποιότητα των δημιουργούμενων θέσεων εργασίας. Έτσι όμως, αύξησαν μαζικά την επισφάλεια εντός της απασχόλησης για τις ευπαθείς ομάδες και ειδικά τις γυναίκες.

Άλλες πάλι, για παράδειγμα οι μεσογειακές, δεν έκαναν ως συνήθως τίποτα. Μάλλον, σχεδόν τίποτα, διότι επιχείρησαν αντιγράφοντας και με δυστοκία να εισάγουν κάποιους νέους εργασιακούς θεσμούς. Ουσιαστικά αποδέχτηκαν σιωπηρά το παραδοσιακό πρότυπο: ότι ο νέος πρέπει να μπει στη σειρά (επετήριδα, queuing up system) και να περιμένει μέχρι τα 30 φεύγα ή ακόμα και τα 40 για να μπει κι αυτός σε ένα καθεστώς προστατευμένης εργασίας, όπως αυτή των γονιών του.

Κάποιες τρίτες χώρες, κυρίως οι σκανδιναβικές, φρόντισαν να επενδύσουν στους εργάτες γνώσης και την υψηλή εξειδίκευση δημιουργώντας παραγωγικές οικονομίες με πλανητικό προσανατολισμό καθώς και ένα ισχυρό και αποδοτικό κράτος που στηρίζει τους εργαζόμενους και την επιχειρηματικότητα. Δημιουργώντας, δηλ., μία ανταγωνιστική οικονομία υπό καθεστώς flexicurity με ποιοτικές θέσεις εργασίας, ευελιξία, επιχειρηματικότητα, εργατικά δικαιώματα και υψηλή απασχόληση.

Δεν ισχυριζόμαστε ότι οι λύσεις είναι εύκολες και κυρίως ότι μπορεί να είναι εισαγόμενες. Είναι ο συνηθισμένος τρόπος για τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου που κρύβουν τα προβλήματα κάτω από το χαλί. Τη ίδια στιγμή είναι η σίγουρη συνταγή για την οικονομική αποτυχία και τη θεσμική ανομία. Ωστόσο, το μάθημα από τη συγκριτική ευρωπαϊκή εμπειρία ως προς την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων είναι κατά την άποψή μας πολύ απλό. Επίσης πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί. Πως αποκτάμε ένα ισχυρό κράτος (ποιοτικά συλλογικά αγαθά και αποτελεσματική διοίκηση) σε συνδυασμό με μια παραγωγική, καινοτομική ιδιωτική οικονομία, ικανή να δημιουργήσει πολλές και καλές θέσεις εργασίας; Μπορούμε ή είμαστε καταδικασμένοι απλώς να αναπαράγουμε το υπάρχον μεσογειακό μοντέλο σε ανακαινισμένες ή απλώς φτιασιδωμένες εκδοχές; Γιατί μέχρι στιγμής αυτό κάνουμε. Από το 1983, τελευταίο έτος για το οποίο βρήκαμε στοιχεία, η ανεργία των νέων ουδέποτε έπεσε κάτω του 22%.