Πειρατεία μεσαζόντων

Ψηφίστηκε χθες από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για επέκταση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας ως προς τα μουσικά κομμάτια από τα 50 στα 70 χρόνια.

Η επέκταση αφορά τόσο τα δικαιώματα των καλλιτεχνών όσο και της μουσικής βιομηχανίας, ενώ προβλέπει επιπλέον τη διάθεση στα ταμεία των καλλιτεχνών του 20% των ακαθάριστων εσόδων της βιομηχανίας, τα οποία θα προκύψουν από την επέκταση των δικαιωμάτων.

Ωστόσο, η πρόταση φαίνεται να ευνοεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τη βιομηχανία επιχειρώντας να βρει ηθικό έρεισμα στην μερική ενίσχυση των καλλιτεχνών. Οι τελευταίοι ευνοούνται σε κάποιο βαθμό από την επέκταση των δικών τους δικαιωμάτων. Πρέπει, όμως, να ληφθεί υπόψη ότι σχεδόν όλοι οι καλλιτέχνες –εκτός αυτών που έχουν «όνομα» και μπορούν να διαπραγματευτούν συμβόλαια με πληρωμές διαρκείας- υπογράφουν με τις εταιρείες συμβάσεις παραχώρησης του έργου τους με εφάπαξ αμοιβή. Συνεπώς, η επέκταση ως προς τους καλλιτέχνες αφορά κατά κύριο λόγο τις δευτερεύουσες αμοιβές που λαμβάνουν από τα ταμεία συλλογικής διαχείρισης των εσόδων που προέρχονται από την ραδιοτηλεοπτική εκμετάλλευση των έργων τους. Από την άλλη, ως προς το «δόλωμα» του 20% των εσόδων της βιομηχανίας, σειρά πανεπιστημιακών ιδρυμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως το Max Planck του Μονάχου και το ίδρυμα πνευματικών δικαιωμάτων του πανεπιστημίου Cambridge, υπολογίζουν ότι το όφελος για κάθε καλλιτέχνη θα φτάσει το πολύ στα 50 Ευρώ το χρόνο.

Αυτό, συνεπώς, που βλέπουμε είναι μία προσπάθεια να κλειδώσουν τα μουσικά κομμάτια για επιπλέον 20 χρόνια αποδίδοντας σχεδόν ολόκληρο το όφελος στη μουσική βιομηχανία χωρίς την πρόβλεψη δικλείδων ότι ένα κομμάτι τουλάχιστον από τα επιπλέον αυτά έσοδα θα επανεπενδύεται στη ανάδειξη των ταλέντων, στη μουσική και στον πολιτισμό.

Επιπλέον, μέσα στον επόμενο μήνα αναμένεται επανακατάθεση στη γαλλική εθνοσυνέλευση του νομοσχεδίου που απορρίφθηκε πριν δύο εβδομάδες, το οποίο προβλέπει σε περίπτωση παράνομου downloading από τους χρήστες, διακοπή της παροχής internet.

Βλέπουμε, δηλαδή, ότι απέναντι στο πρόβλημα της πειρατείας, αντιτάσσονται μέτρα ανισοβαρή και δυσανάλογα, τα οποία καταλήγουν στην προσβολή των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών. Η χρονική επέκταση της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων, στην πρώτη περίπτωση, καταλήγει σε προσπάθεια αναπλήρωσης των χαμένων εσόδων της μουσικής βιομηχανίας. Από την άλλη, η διακοπή της πρόσβασης στο internet βρίσκεται στον πυρήνα της συζήτησης κατά πόσο η πρόσβαση μπορεί να θεωρηθεί θεμελιώδες δικαίωμα (βλ. Έκθεση Λαμπρινίδη που πρόσφατα υπερψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).

Αναλογικό μέτρο θα ήταν να επανατοποθετηθεί η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων στη σωστή διάσταση. Στην προστασία του δημιουργού, δηλαδή, και όχι σε προσπάθεια διάσωσης μίας βιομηχανίας που τίθεται στο περιθώριο από την τεχνολογία στο μέτρο που κερδίζει πουλώντας το κεκτημένο της διανομής.

Τέλος, η διακοπή από το internet των χρηστών που κάνουν παράνομο downloading είναι προσβολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων των πολιτών. Διότι, τόσο ο δημόσιος διάλογος όσο και η διακίνηση των πληροφοριών στηρίζονται πια κυρίως στο –ελεύθερο για την ώρα- διαδίκτυο. Κάθε πρόβλημα έχει και την ανάλογη λύση και κάθε λύση πρέπει να ανταποκρίνεται στη διάσταση του προβλήματος. Για τη ώρα, βλέπουμε τις κυβερνήσεις να προσπαθούν, με πρόφαση την πειρατεία των πνευματικών δικαιωμάτων, να ευνοούν μία βιομηχανία μεσαζόντων επιβάλλοντας περιορισμούς στο δικαίωμα πρόσβασης στην ενημέρωση και την ανάπτυξη του πνεύματος. Και αυτό είναι μία οπισθοχώρηση για τη δημοκρατία.