Η γενιά των 700 ευρώ συναντάει τους 50και. Γραπτή Δήλωση για το Διαγενεακό Ζήτημα

Γραπτή Δήλωση των οργανώσεων «Γενιά των 700 ευρώ - G700» και «50και Ελλάς» για την 1η Ευρωπαϊκή Ημέρα Διαγενεακής Αλληλεγγύης*

Η δημογραφική πρόκληση, σε συνδυασμό με το οικολογικό έλλειμμα και την απουσία επαρκών θέσεων εργασίας για τη νέα γενιά αποτελούν μερικές από τις κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ευρωπαϊκές κοινωνίες.

• Καθώς οι Ευρωπαϊκές χώρες γερνούν με γρήγορους ρυθμούς, τα ισχύοντα κοινωνικά και ασφαλιστικά συστήματα τίθενται υπό αφόρητη οικονομική πίεση με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες και υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει για συντάξεις και κοινωνική προστασία.

• Με τη διεύρυνση του οικολογικού ελλείμματος, το δικαίωμα των παιδιών και των μελλοντικών γενεών να ζήσουν ως ενήλικες σε ένα ισόρροπο φυσικό και δομημένο περιβάλλον τίθεται υπό αμφισβήτηση.

• Όσο οι νέοι δεν έχουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας, διατρέχοντας το σοβαρό κίνδυνο να μετατραπούν σε μια γενιά κοινωνικής στασιμότητας και καθόδου, αναπτύσσουν εχθρότητα έναντι της ΕΕ και βλέπουν με καχυποψία το ρόλο των προηγούμενων γενεών στην αγορά εργασίας, τροφοδοτώντας έτσι την κοινωνική προκατάληψη σχετικά με την απασχολησιμότητα και την παραγωγικότητα των εργαζόμενων μεγαλύτερης ηλικίας.

• Συγχρόνως η απουσία πληροφόρησης των μεγαλύτερων ηλικιακά ομάδων ως προς τα αίτια της δημογραφικής γήρανσης αλλά και τις συνέπειες αυτής στα ασφαλιστικά και κοινωνικά συστήματα δημιουργεί καχυποψία απέναντι στους πολιτικούς της ΕΕ και στα προτεινόμενα μέτρα αντιμετώπισης (π.χ. αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, μείωση/σταθεροποίηση των συντάξεων κλπ) μιας και έρχεται σε σύγκρουση με τον προσωπικό προγραμματισμό ζωής.

Δυστυχώς, σε όλα αυτά τα μέτωπα η Ελλάδα δίνει ανόρεχτες μάχες οπισθοφυλακής, με αποτέλεσμα να αναδεικνύεται σε «αρνητικό πρωταγωνιστή» της Ε.Ε. σε όλους τους αντίστοιχους τομείς. Η χώρα μας «διακρίνεται» μεταξύ των ευρωπαίων εταίρων της για:

• έναν από τους υψηλότερους λόγους ηλικιωμένων προς νέους: 114 ηλικιωμένοι αντιστοιχούν σε 100 νέους.

• έναν από τους μεγαλύτερους λόγους εξαρτώμενων ατόμων ηλικίας άνω των 64 ετών: 28% σήμερα, με πρόβλεψη να πλησιάσει το 30% μέχρι το 2010

• μια από τις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη στον αριθμό παχύσαρκων ατόμων (57,1%) (όλων των ηλικιών) και στην κατανάλωση φαρμάκων, η οποία αυξάνεται ασταμάτητα τα τελευταία χρόνια. Μόνο το 3% περίπου των κονδυλίων για την υγεία προορίζονται για την πρόληψη και την προαγωγή της υγείας, ενώ το υπόλοιπο 97% για θεραπεία και νοσηλεία. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η αύξηση του προσδόκιμου ζωής σήμερα έχει δύο προεκτάσεις. Από τη μία τα πρόσθετα χρόνια ζωής στην ζωή των ατόμων, από την άλλη μια μεγαλύτερη περίοδο ζωής (8,9 χρόνια για τις γυναίκες, 6,5 χρόνια για τους άνδρες) με πιθανές γεροντικές ασθένειες. Γι’αυτό το λόγο η πρόληψη και προστασία της υγείας σε συνδυασμό με την υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου διαβίωσης από μικρή ηλικία και κατά τη διάρκεια της ζωής του κάθε ατόμου, είναι πολύ μεγάλης σημασίας και απαιτούν συγκεκριμένες πολιτικές.

• ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 55-64, μόλις 39,5% και το υψηλότερο ποσοστό ελεύθερων επαγγελματιών σε αυτήν την ηλικία 42% (τα οποία βασίζονται κατά μεγάλο ποσοστό στην απουσία κατάρτισης των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων καθώς και την αδυναμία πολλών να βρούν κάποια θέση εργασίας σε αυτή την ηλικία). Το χαμηλό επίπεδο απασχόλησης στην ηλικία των 50και οφείλεται σε μια σειρά από λόγους. Πρώτον, το υπάρχον συνταξιοδοτικό σύστημα ωθεί εργαζόμενους να αποχωρήσουν νωρίτερα από την εργασία. Δεύτερον, οι ίδιοι οι εργοδότες θεωρούν ασύμφορη μισθολογικά τη διατήρηση θέσεων εργασίας για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Τρίτον, πολλοί εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν από νωρίς προβλήματα υγείας. Τέταρτον, αρκετοί επιδιώκουν να συνεχίζουν να εργάζονται στη μαύρη εργασία έχοντας εξασφαλίσει την κρατική σύνταξη.

• ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας νέων ηλικίας 19-24, 25%. Η παρουσία ενός ικανού αριθμού εργατών γνώσης σε μια οικονομία με στενή παραγωγική βάση και μια αγορά εργασίας που χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη επιχειρηματικότητα ανάγκης στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και ένα δημόσιο τομέα που έχει εξαντλήσει τα όριά του, σε συνδυασμό με το έλλειμμα τεχνικών δεξιοτήτων αλλά και τη συνεχιζόμενη απουσία έστω και στοιχειώδους κατάρτισης σε ένα μεγάλο κομμάτι του νεανικού πληθυσμού, σημαίνει επαγγελματικό αδιέξοδο και εργασιακή επισφάλεια για μια μεγάλη μερίδα νέων.

• το πανευρωπαϊκό ρεκόρ εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα: για κάθε μονάδα ΑΕΠ η Ελλάδα παράγει 41% περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με την ΕΕ-15, με τον κάθε Έλληνα να παράγει σχεδόν 12,4 τόνους κάθε χρόνο, δηλαδή 12% περισσοτέρους από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Χώρια το γεγονός ότι έχουμε τη μεγαλύτερη εξάρτηση από πετρέλαιο σε όλη την Ευρώπη των 25.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, ο αλτρουισμός και η αλληλεγγύη των γενεών, όπως αυτές πρέπει να αποτυπώνονται σε κρίσιμα δημόσια ζητήματα όπως το ασφαλιστικό, το δημοσιονομικό, το οικολογικό και το εργασιακό, τίθενται σήμερα σε ευθεία αμφισβήτηση, θέτοντας σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή.

Γιατί ένας πενηντάρης να θελήσει να μείνει στην εργασία, όταν στη χώρο δουλειάς αντιμετωπίζει την προκατάληψη ενώ ταυτόχρονα διαθέτει τη θεσμική δυνατότητα να βγει πρόωρα στη σύνταξη;

Γιατί ένας νέος να ενδιαφερθεί για έναν μεγαλύτερο σε ηλικία συμπολίτη, όταν είναι μακροχρόνια άνεργος ή εργασιακά επισφαλής για πολλά χρόνια;

Γιατί να μη συνεχίσουμε την εύκολη, αλλά περιβαλλοντικά καταστροφική, οικονομική ανάπτυξη;

Γιατί να μη συνεχίσουμε την πολιτική υπερχρέωσης, διαβιώνοντας καλά στο παρόν και στέλνοντας το λογαριασμό στο μέλλον;

Τα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν διαφορετικές πτυχές του διαγενεακού ζητήματος. Του πως διευθετούμε δίκαια και αλληλέγγυα τις σχέσεις ανάμεσα στις γενιές που σήμερα βρίσκονται εν ζωή, αλλά και ανάμεσα στους σημερινούς και τους μελλοντικούς πολίτες. Πώς αποκτούμε βιώσιμες στο χρόνο πολιτικές.

Υπό το πρίσμα των νέων προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, είναι επιτακτική η ανάγκη να δράσουμε άμεσα, με σκοπό να ενδυναμώσουμε την αλληλεγγύη και τη συνεργασία ανάμεσα στις γενιές, να απορρίψουμε τις διακρίσεις βάσει ηλικίας και να προωθήσουμε διαγενεακά δίκαιες και γι’ αυτό βιώσιμες στο χρόνο πολιτικές. Η δημογραφική πραγματικότητα θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ευκαιρία, η οποία χρειάζεται μια νέα εκτίμηση και προσαρμογή αρκετών οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών μέσα στην κοινωνία και όχι σαν πρόβλημα, το οποίο φέρει αποκλειστικά αρνητικές συνέπειες σε όλους.

Ως εκ τούτου, και έχοντας υπόψη τη δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Κάρολου Παπούλια το Δεκέμβριο του 2008, ότι «η διαγενεακή δικαιοσύνη αποτελεί βασική συνιστώσα της κοινωνικής δικαιοσύνης», καλούμε την ελληνική πολιτεία:

1. Να κατοχυρώσει την αρχή της διαγενεακής δικαιοσύνης στο Ελληνικό Σύνταγμα

2. Να επενδύσει στην πρόληψη και στην προαγωγή της υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής των πολιτών.

3. Να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική «Ενεργούς Γήρανσης» με στόχο την αύξηση της απασχόλησης, της Δια Βίου Μάθησης αλλά και του εθελοντισμού των ατόμων ηλικίας άνω των 50. Η έμφαση πρέπει να δοθεί στην άρση των θεσμικών ρυθμίσεων, των εργοδοτικών εμποδίων και των κοινωνικών αντιλήψεων και προκαταλήψεων που οδηγούν τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας σε έξοδο από την εργασία περιορίζοντας την απασχόληση τους. Επίσης στην ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης και Δια Βίου Μάθησης γενικά, μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων αλλά και την στήριξη των ηλικιωμένων ατόμων και του δυναμικού γνώσης και εμπειρίας τους για την προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο με τη δημιουργία δομών για την ανάπτυξη του εθελοντισμού στις μεγαλύτερες ηλικίες.

4. Να προωθήσει μια στοχευμένη πολιτική ενσωμάτωσης των νέων σε βασικούς κοινωνικούς και οικονομικούς θεσμούς, ειδικά την αγορά εργασίας. Η έμφαση πρέπει να δοθεί στη δημιουργία ενός «Συμβολαίου Αυτονόμησης» των νέων, με στόχο την αύξηση της απασχόλησης των εργαζόμενων ηλικίας 19 έως 34 και την ανεξαρτητοποίησή τους από το πατρικό σπίτι.

5. Να δημιουργήσει μια ουσιαστική κοινωνική και οικογενειακή πολιτική, που να στηρίζει την δημιουργία οικογένειας στους νεότερους, και να δώσει τη δυνατότητα εργασίας και απασχόλησης των γυναικών με στόχο την αύξηση του εργατικού δυναμικού δημιουργώντας όμως δομές τέτοιες που να επιτρέπουν παράλληλα την δημιουργία οικογένειας (μερική απασχόληση, δωρεάν κέντρα φροντίδας παιδιών, κλπ).

6. Να δημιουργήσει έναν Συνήγορο των Γενεών με αντικείμενο τη διαρκή και συστηματική γνωμοδότηση σχετικά με τις περιβαλλοντικές και δημοσιονομικές επιπτώσεις των επιλογών της σημερινής κοινωνίας και των αποφάσεων των πολιτικών στους μελλοντικούς πολίτες.

Ταυτόχρονα, έχοντας υπόψη τη δήλωση της UNESCO (1997) σχετικά με τις ευθύνες των σημερινών έναντι των μελλοντικών γενεών, και αναγνωρίζοντας ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να εκπροσωπηθούν αποτελεσματικά τα δικαιώματα και συμφέροντα των μελλοντικών γενεών, ζητάμε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της ΕΕ να διερευνήσουν τις πιθανότητες σύστασης μίας θεσμικής εκπροσώπησης για τις μελλοντικές γενεές στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα συμπεριλαμβάνει:

α) την ενσωμάτωση της προστασίας των συμφερόντων των επόμενων γενεών στις
αρμοδιότητες του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή,

β) την ανάθεση των αρμοδιοτήτων για τη διασφάλιση του σεβασμού των συμφερόντων των μελλοντικών γενεών σε έναν από τους Επιτρόπους (Απασχόλησης και Περιβάλλοντος),

γ) την ενσωμάτωση της διασφάλισης του σεβασμού των συμφερόντων των μελλοντικών γενεών στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων·

Τέλος καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ζητήσει από όλα τα θεσμικά όργανα και οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμπεριλάβουν σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων τους την αρχή της διαγενεακής αλληλεγγύης και συνεργασίας και τα συμφέροντα των μελλοντικών γενεών.


*Την Τρίτη 28 Απριλίου, ώρα 13:00, θα διεξαχθεί κοινή συνέντευξη Τύπου των οργανώσεων G700 και 50και Ελλάς στο πνευματικό κέντρο του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 40), στο αμφιθέατρο Αντώνης Τρίτσης. Σχετικά με την 1η Ευρωπαϊκή Ημέρα Διαγενεακής Αλληλεγγύης.