Νέοι: Το Πρεκαριάτο της Ευρώπης

Της G700 για το επετειακό τεύχος του Hellenic Nexus*

Στην Ιταλία είναι γνωστή ως γενιά των 1000 ευρώ (generazione 1000 euros), στη Γαλλία ως generation precaire, στην Αγγλία ως γενιά ipod (insecure, pressurised, overtaxed and debt ridden), στη Γερμανία και την Αυστρία ως generation Praktikum. Στην Ισπανία αντίστοιχα τους αποκαλούνε mileuristas. Στη χώρα μας, τα τελευταία δύο χρόνια έγινε γνωστή ως “γενιά των 700 ευρώ”.

Είναι το «Πρεκαριάτο» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μια νέα «τάξη» μη προνομιούχων πολιτών, η οποία δεν προσδιορίζεται με βάση τις παλιές ταξικές διαχωριστικές γραμμές (προλεταριάτο), αλλά με ηλικιακά κριτήρια και όρους εργασιακής επισφάλειας. Είναι νέοι και νέες, ηλικίας 19 έως 34 ετών, οι οποίοι εάν κι εφόσον εργάζονται (17,4% είναι το ποσοστό ανεργίας των νέων στην ΕΕ), βρίσκονται αντιμέτωποι με μια εχθρική αγορά εργασίας, όπου κυριαρχούν οι χαμηλές αμοιβές, η υπερεργασία και η πολυαπασχόληση, η προσωρινότητα, οι μπλοκαρισμένοι μηχανισμοί κοινωνικής ανέλιξης και οικονομικής ανόδου, τα δυσθεώρητα ασφαλιστικά και φορολογικά βάρη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα:

* Δύο στους τρεις 25χρονους (64,4% το ακριβές ποσοστό) δηλώνουν ότι έχουν καθαρές μηνιαίες αποδοχές έως 750 ευρώ.
* Η ανεργία στις ηλικίες 15-24 βρίσκεται στο 22,3% και στους 25-34 στο 10,3% ενώ από το 1983 κα μετά ουδέποτε έπεσε κάτω του 22% και του 10% αντίστοιχα.
* Το 45,6% των νέων δηλώνουν προσωρινά απασχολούμενοι με έναν στους δύο 25χρονους να ετερεοπασχολείται αναγκαστικά δηλαδή να μην εργάζεται στο επάγγελμα που έχει επιλέξει.
* Το ποσοστό των ενοικιαζόμενων εργαζόμενων από 0,2% το 2005 έφτασε στο 2% το 2007. Υπολογίζεται ότι συνολικά στην Ελλάδα οι ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι ξεπερνούν τις 25.000.

Το πρόβλημα όμως των νέων, και κατ' επέκταση του Πρεκαριάτου, δεν περιορίζεται αποκλειστικά σε αμιγώς εργασιακά θέματα παρότι αυτά είναι τα πιο πιεστικά και άμεσα αντιληπτά. Στην έννοια «Πρεκαριάτο» συμπυκνώνεται ένα νέο είδος φτώχειας που αφορά σε μια σειρά από κρίσιμα για την μελλοντική προοπτική των νέων ζητήματα: ελλιπείς παραγωγικές δυνατότητες, έλλειμμα σε ποιοτικά συλλογικά αγαθά, οικολογικό έλλειμμα, υπερχρέωση των δημόσιων οικονομικών και του ασφαλιστικού είναι ορισμένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλές οικονομίες, ειδικά στις χώρες της Νότιας Ευρώπης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα κάθε νέος και μελλοντικός πολίτης της χώρας καλείται:

* Να επωμιστεί το κόστος του σημερινού ελλείμματος σε ποιοτικά συλλογικά αγαθά, ειδικά στην παιδεία,
* Να αποπληρώσει ως φορολογούμενος πολίτης ένα δημόσιο χρέος ίσο με ένα ΑΕΠ
* Να τροφοδοτήσει με πόρους ένα ασφαλιστικό σύστημα του οποίου το αναλογιστικό έλλειμμα ισοδυναμεί μακροπρόθεσμα μ' ένα ποσό ίσο με τρία ΑΕΠ
* Να επωμιστεί το κόστος της περιβαλλοντικής αναβάθμισης στις πόλεις και την ύπαιθρο, επειδή τα προηγούμενα 30 χρόνια η ανάπτυξη χαρακτηρίστηκε από πλήρη οικολογική αναισθησία.

Τα προβλήματα αυτά, σε συνδυασμό με το ζοφερό τοπίο της εργασίας, τροφοδοτούν την κοινωνική και διαγενεακή ανισότητα, οδηγώντας με αφανή και γι’ αυτό ύπουλο τρόπο σε μια άδικη κατανομή πόρων και βαρών, ανάμεσα στις γενιές. Έτσι συντελείται σταδιακά το πέρασμα από τη χρυσή γενιά των baby boomers, στην ελληνική περίπτωση της γενιάς του 114 και του Πολυτεχνείου, σε μια γενιά υποψήφιων baby losers.

Για να αποτραπεί αυτή η εξέλιξη, για να καταστεί η γενιά των 700 ευρώ γενιά της χιλιετίας, απαιτείται να έρθουμε σε ρήξη με το «σύστημα Ελλάδα» και ό,τι αυτό συνεπάγεται: τις εύκολες λύσεις, τον «ωχαδελφισμό», τη δημόσια υπερχρέωση και τα τεράστια ασφαλιστικά ελλείμματα, τις κοκαλωμένες ιεραρχίες και τις επετηρίδες στο δημόσιο πολιτικό και επιχειρηματικό βίο, το πλαδαρό και αναποτελεσματικό κράτος, την παρεοκρατική αγορά. Απαιτείται ένας νέος πατριωτισμός και νέες πρακτικές λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε: περιορισμό του δημόσιου χρέους, μετάβαση σε ένα μικτό ασφαλιστικό σύστημα, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, αντιμετώπιση του οικολογικού ελλείμματος και επένδυση σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, μια οικονομία υψηλής προστιθέμενης αξίας με όχημα την πράσινη ανάπτυξη και κοινωνική πρωτοπορία τους εργάτες γνώσης.

*Με αφορμή τα 5 χρόνια κυκλοφορίας του, το περιοδικό Hellenic NEXUS συμπεριλαμβάνει στο επετειακό του τεύχος (τ. 31, Απρίλιος - Μάιος 2009) ένα «Αφιέρωμα Άποψης για την Ελλάδα του 2009», με κείμενα-τοποθετήσεις προσωπικοτήτων και φορέων από τον χώρο της πολιτικής, του ακτιβισμού, του πολιτισμού και των MME.