Το παιχνίδι της εμπιστοσύνης

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν υπερχρεωμένες οικονομίες σαν την ελληνική σε περιόδους ύφεσης, είναι η δυσκολία να ισορροπήσουν ανάμεσα σε πολιτικές που διασφαλίζουν την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών και των διεθνών οργανισμών από τη μία, και σε πολιτικές τόνωσης της αναπτυξιακής διαδικασίας, μέσα από δημόσιες επενδύσεις ή ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά, από την άλλη. Εάν η ισορροπία αυτή χαθεί το σίγουρο είναι ότι οι συνέπειες για την οικονομία θα είναι καταστροφικές. Η πρόσφατη παγκόσμια οικονομική ιστορία βρίθει από παραδείγματα κρατών όπου μαζί με την ισορροπία χάθηκε τελικά και η "μπάλα": Μεξικό 1995, Αργεντινή 1995 και 2002, Ρωσία 1998, Βραζιλία 1998, Ταϊλάνδη, Ινδονησία, Μαλαισία 1997.

Ευτυχώς, στην περίπτωση της Ελλάδας η "μπάλα" δεν αναμένεται να χαθεί τόσο εύκολα, κι αυτό χάρη στη συμμετοχή μας στην ΟΝΕ. Το ευρώ μας προστατεύει από κερδοσκοπικά παιχνίδια με το εθνικό νόμισμα και ακολούθως μια πιθανή κατάρρευση της ισοτιμίας του (ήδη υπολογίζεται ότι 1 ευρώ σήμερα κοστίζει 1.500 δρχ). Μία τέτοια εξέλιξη θα είχε ως φυσικό επακόλουθο την αύξηση των επιτοκίων ή την εκτόξευση της χρηματικής αξίας του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους σε δυσθεώρητα ύψη, δημιουργώντας έτσι έναν αυτοτροφοδοτούμενο φαύλο κύκλο κρίσης στην πραγματική οικονομία.

Ακόμα κι έτσι όμως, κανένα ευρώ δεν μπορεί να αποτρέψει το ενδεχόμενο μίας βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης με μηδενικούς ρυθμούς ανάπτυξης και ταυτόχρονη δυσκολία ανεύρεσης πόρων στο εξωτερικό. Μια κατάσταση που σίγουρα θα δημιουργήσει ένα εκρηκτικό κλίμα για την πλειονότητα των καλομαθημένων Ελλήνων που τόσα χρόνια επιδίδονταν στο προσφιλές σπορ του επιχώριου ευδαιμονισμού δια της κατανάλωσης με δανεικά, είτε από τις τράπεζες είτε από τις μελλοντικές γενιές. Μια κατάσταση ωστόσο άδικη για όσους εδώ και χρόνια εργάζονται παραγωγικά και μάχονται υπέρ του αυτονόητου εξευρωπαϊσμού της ελληνικής οικονομίας. Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ρυθμούς ανάπτυξης στο 0,2% για το 2009, ενώ έφτασε και η πρώτη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας μας από τη Standard & Poor's. Υπ' αυτές τις συνθήκες, η Ελλάδα, ακόμα κι αν αποτελεί προστατευμένο παιδί της ευρωζώνης, εξαναγκάζεται να παίξει το παιχνίδι της εμπιστοσύνης με άμεσο στόχο να ανακτήσει τη χαμένη της αξιοπιστία στο εξωτερικό.

Ένα παιχνίδι δύσκολο, που απαιτεί δυνατούς παίκτες, αποφασιστικούς με καλά αντανακλαστικά και διάθεση για δύσκολες αποφάσεις και όχι επικοινωνιακό λίφτινγκ και PR. Από τη μία, πρέπει να αποδείξουμε προς πάσα κατεύθυνση ότι έχουμε πρόθεση να αντιμετωπίσουμε το δημόσιο χρέος, να ισοσκελίσουμε τον προϋπολογισμό, να μεταρρυθμίσουμε το ασφαλιστικό, να κάνουμε διαρθρωτικές αλλαγές που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και περιορίζουν το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Από την άλλη, πρέπει να δείξουμε ότι είμαστε διατεθειμένοι να δημιουργήσουμε την απαραίτητη ρευστότητα στην οικονομία με αποτελεσματικά μέτρα τύπου Σουηδίας των αρχών του '90 και όχι περιορισμένα εικονικά μέτρα τύπου ΤΕΜΠΜΕ Ελλάδας 2009, σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης με επενδύσεις σε παραγωγικές δραστηριότητες και νέες βιομηχανίες αιχμής, όπως ενέργεια – περιβάλλον και ποιοτικά συλλογικά αγαθά.

Μια καλή αρχή προς την κατεύθυνση ανάκτησης της εμπιστοσύνης της εθνικής οικονομίας θα ήταν η δημιουργία μιας κυβέρνησης υπέρβασης a la Obama, με πρόσωπα προοδευτικών αντιλήψεων απ' όλο το πολιτικό και κοινωνικό φάσμα ικανά να συμβολίσουν το άνοιγμα μιας νέας ιστορικής περιόδου για τη χώρα και να σηματοδοτήσουν, ανάμεσα σε άλλα, το τέλος της μετα-ολυμπιακής συλλογικής κατάθλιψης, που μας έχει προσβάλει όλους από το 2004 και μετά, αλλά και την υπέρβαση του μεταπολιτευτικού status quo.

Κι αν αυτό αποτελεί σενάριο με λίγες πιθανότητες για τα ελληνικά δεδομένα, τότε ας περάσουμε στο κύριο μενού.

The menu of pain. Τι θα λέγατε για δραστικές μειώσεις στους μισθούς Βουλευτών, συμπεριλαμβανομένου και του Πρωθυπουργού, των μελών των ΔΣ των ΔΕΚΟ και των Διοικητών τους που αυξήθηκαν σε δυσθεώρητα ύψη τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με ακύρωση όλων των τροπολογιών που κάτω από το τραπέζι αυξάνουν εν κρυπτώ τα επιδόματα σε ειδικές ομάδες του Δημοσίου (πχ 50% των εσόδων του Εθνικού Τυπογραφείου να δίνονται ως επίδομα στους υπαλλήλους του ΥΠΕΣ σε νομοσχέδιο για τη Δημοτική Αστυνομία), τη στιγμή που απ' όλους τους άλλους εργαζόμενους απαιτείται σφίξιμο στο ζωνάρι; Τι θα λέγατε για περιορισμό του αριθμού των υφυπουργών, που αυξήθηκαν κατά τον τελευταίο ανασχηματισμό, και μειώσεις στον αριθμό των πολιτικών συμβούλων και παρασυμβούλων και των απολαβών τους;

Εμείς λέμε ΝΑΙ. Αυτή η κίνηση φυσικά δεν λύνει το δημοσιονομικό πρόβλημα, όμως στέλνει ένα δυνατό μήνυμα αποφασιστικότητας των "άνω" προς τους έξω. Ότι εννοούμε αυτά που λέμε για την οικονομία κι είμαστε έτοιμοι να δράσουμε αποφασιστικά. Ότι εμφορούμαστε από ένα νέο πατριωτισμό: θέλουμε πάση θυσία να αποκαταστήσουμε την αξιοπιστία της χώρας και το σεβασμό στο κύρος της. Να δώσουμε το σήμα της δίκαιης διαχείρισης των δημοσιονομικών και φυσικών της πόρων έναντι των μελλοντικών γενεών. Ένα μήνυμα εμπιστοσύνης. Και μετά αλλαγές ουσίας.