Δεύτερη γενιά μεταναστών ή δεύτερη κατηγορία πολιτών;

Tης Αφροδίτης Αλ Σάλεχ*
Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα «Πολιτών Συμμαχία» ύστερα από άδεια της συγγραφέα

Την 23η Δεκεμβρίου 2008 δημοσιεύτηκε στον ΦΕΚ (αριθμός φύλλου 263), ο Ν. 3731/08 «για την αναδιοργάνωση της δημοτικής αστυνομίας και ρυθμίσεις λοιπών θεμάτων αρμοδιότητας υπουργείου εσωτερικών», με τον οποίο, μεταξύ άλλων, διευθετείται -κατά την άποψη της κυβέρνησης- το επίμαχο ζήτημα των «παιδιών των μεταναστών».

Σύμφωνα με τη μία και μοναδική παράγραφο (7) του άρθρου 40, «τέκνα υπηκόων τρίτων χωρών, τα οποία γεννήθηκαν και διαμένουν στην Ελλάδα και των οποίων οι γονείς εξακολουθούν να διαμένουν νόμιμα στη χώρα, μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους και εφόσον έχουν διανύσει την πρωτοβάθμια και γυμνασιακή εκπαίδευση, αποκτούν, με απόφαση του γενικού γραμματέα της οικείας περιφέρειας, την ιδιότητα του "επί μακρόν διαμένοντος", κατά παρέκκλιση της διαδικασίας, των προϋποθέσεων και των κριτηρίων των άρθρων 67 και 68 του ν. 3386/2005 (ΦΕΚ 212Α), όπως, ισχύει, καθώς και του π.δ. 150/2006 (ΦΕΚ 160Α)»

Καταρχάς, είναι κοινός τόπος ότι ένα τόσο σημαντικό ζήτημα όπως αυτό της «δεύτερης γενιάς μεταναστών», η οποία καταχρηστικά ονομάζεται έτσι καθώς στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για μετανάστες αλλά για τα παιδιά αυτών τα οποία είναι de facto Έλληνες, δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίζεται με ad hoc παραγράφους. Χρειάζεται μια ολοκληρωμένη μεταναστευτική πολιτική η οποία θα εκπορεύεται από ένα υπουργείο μετανάστευσης, όπως συμβαίνει σε όλες τις πολιτισμένες χώρες.

Κατά δεύτερον, αναφέρω επεξηγηματικά ότι η ιδιότητα του «επί μακρόν διαμένοντα» δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια πενταετής κάρτα παραμονής που δύναται να λάβει οιοσδήποτε αλλοδαπός μετά από πέντε χρόνια παραμονής του στη χώρα υποδοχής, υπό την προϋπόθεση να γνωρίζει την ελληνική γλώσσα και να έχει ενιαύσιο εισόδημα άνω των 8,500 ευρώ.

Ως εκ τούτου, η εκχώρηση της κάρτα αυτής στα παιδιά των μεταναστών δεν αποτελεί σπουδαίο βήμα.

Στην πραγματικότητα αποτελεί ένα βήμα προς τα πίσω, καθώς δίδει σκοπίμως την αίσθηση της διευθέτησης του έωλου πλέον ζητήματος των παιδιών των μεταναστών ενώ στην πραγματικότητα μεταθέτει το αίτημα για αλλαγή του κώδικα ιθαγενείας στο πολύ μακρινό μέλλον.

Πάγια απαίτηση όσον ασχολούνται με τα μεταναστευτικά και των ευαισθητοποιημένων Ελλήνων, αλλά και της αξιωματικής και ελάσσονος αντιπολίτευσης, είναι η αλλαγή του κώδικα ιθαγενείας, ώστε να δίδεται η δυνατότητα απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας στην ηλικία των 18 ετών στα παιδιά των μεταναστών που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα ή έχουν έρθει σε μικρή ηλικία και έχουν φοιτήσει σε ελληνικά σχολεία.

* Σημειώνω ότι η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες του σκληρού πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) που διατηρεί το αναχρονιστικό δίκαιο αίματος.

* Σημειώνω επίσης ότι η τρίτη και τέταρτη γενεά ελλήνων μεταναστών που διαβιούν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και ενδεχομένως να μην γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα, μήτε την ελληνική ιστορία, μηδέ έχουν έρθει ποτέ στην Ελλάδα, έχει το δικαίωμα να λαμβάνει την ελληνική ιθαγένεια.

* Σημειώνω επίσης ότι τα παιδιά αυτά που γεννιούνται στην Ελλάδα ή έρχονται σε μικρή ηλικία έχουν ως μητρική γλώσσα την ελληνική και ως πατρίδα τους την Ελλάδα.

* Σημειώνω τέλος ότι Έλλην ανέκαθεν θεωρούνταν αυτός που μετέρχεται της ελληνικής παιδείας.

Πάρα ταύτα, γνωρίζοντας τις ζωές και τις αγωνίες πολλών από τα αποκαλούμενα «παιδιά μεταναστών» -τα οποία δεν είναι καθόλου «παιδιά» και σε πολλές περιπτώσεις έχουν τα δικά τους παιδιά- καθώς βιώνουν καθημερινά το φόβο της απέλασης (προς μια χώρα που ουδέποτε έχουν επισκεφτεί) σε περίπτωση που μείνουν άνεργοι και συνεπώς δεν θα μπορέσουν να ανανεώσουν την κάρτα παραμονής τους, ο συγκεκριμένος νόμος πράγματι θα τους δώσει μία ανάσα.

Ως εκ τούτου, σεβόμενη τις αγωνίες τους και επιφυλασσόμενη για τη συνέχιση των προσπαθειών ώστε να εκχωρηθεί κάποια στιγμή το δικαίωμα στην ιθαγένεια, θα περιοριστώ στο σχολιασμό της συγκεκριμένης παραγράφου του νόμου προσβλέποντας στην τροποποίηση της.

Σύμφωνα με το §41.7 του ν. 3731/08, δίδεται η κάρτα του «επί μακρόν διαμένοντα» στα παιδιά των μεταναστών που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. Συνεπώς, η κάρτα αυτή δεν αφορά τα παιδιά που έχουν έρθει στην Ελλάδα π.χ. σε ηλικία 2 μηνών! Με άλλα λόγια ενδέχεται να υπάρχουν δύο αδέλφια, το ένα να έχει γεννηθεί στην Ελλάδα και το άλλο να έχει έρθει στην ηλικία των 3 ετών, και το ένα να πάρει την κάρτα, ενώ το άλλο όχι. Προς τι αυτός ο διαχωρισμός;

Κατά δεύτερον, την κάρτα αυτή θα τη λάβουν τα παιδιά οι γονείς των οποίων εξακολουθούν να διαμένουν στην Ελλάδα. Όμως, πολύ συχνά οι γονείς επιστρέφουν στη χώρα καταγωγής τους και τα παιδιά (ως ενήλικες πλέον) παραμένουν στη Ελλάδα, διότι αυτή τη χώρα αναγνωρίζουν ως πατρίδα τους. Επίσης, πολύ συχνά η μητέρα ή/και ο πατέρας δεν έχουν νομιμοποιηθεί στη χώρα υποδοχής λόγω γραφειοκρατικών κωλυμάτων. Επίσης, υπάρχουν μονογονεϊκές οικογένειες. Σε τελική ανάλυση, είναι αντισυνταγματικό και πέρα κάθε λογικής να καθορίζεται το καθεστώς του ενήλικα από το καθεστώς των γονιών του.

Και για να μην μιλάμε αφηρημένα, ο φίλος μου Νίκος Οντουμπιντάν, 26 ετών, θα στερηθεί την εν λόγω κάρτα και θα συνεχίσει να ζει υπό την απειλή της απέλασης προς μια χώρα που ουδόλως γνωρίζει, επειδή οι γονείς του έχουν επιστρέψει στη χώρα καταγωγής τους.

Ο δε φίλος μου Μανώλης, 25 ετών, γνωστός ως «Mc Yinca», εξαίρετος τραγουδιστής, επίσης θα βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση και επιπροσθέτως δεν θα μπορεί να ακολουθεί σε περιοδείες το συγκρότημα του όταν θα λήγει η κάρτα παραμονής του καθώς θα είναι αναγκασμένος να περιμένει μέχρι και 2 χρόνια έως ότου λάβει την επόμενη κάρτα παραμονής, ληγμένη φυσικά.

Συνεπώς, ακόμα και αυτή την ύστατη στιγμή, παρακαλώ να αιτηθούμε συλλογικά την τροποποίηση του νόμου έτσι ώστε:

* να συμπεριληφθούν τα παιδιά των μεταναστών που έχουν διανύσει την πρωτοβάθμια και γυμνασιακή εκπαίδευση, ανεξαρτήτως από το εάν έχουν γεννηθεί ή έρθει σε μικρή ηλικία στην Ελλάδα, και

* να αποσυνδεθεί το καθεστώς των (ενήλικων) παιδιών των μεταναστών από το καθεστώς των γονιών τους.

Ενδεικτικό πάντως των αντιλήψεων που επικρατούν στους ιθύνοντες είναι η σχετική παράγραφος (§41.6) στην αιτιολογική έκθεση που συνόδευε την πρόταση νόμου, σύμφωνα με την οποία: «με την προτεινόμενη διάταξη λαμβάνεται ειδική μέριμνα για το καθεστώς διαμονής των τέκνων υπηκόων τρίτων χωρών, τα οποία γεννήθηκαν στην Ελλάδα, προκειμένου να διασφαλιστεί η περαιτέρω ακώλυτη διαμονή τους στη χώρα, και να επιτευχθεί, στον πληρέστερο δυνατό βαθμό, η κοινωνική τους ένταξη».

Αποτελεί κοινή γνώση ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι κατ' ουσία Έλληνες -και δεν τίθεται θέμα κοινωνικής ένταξης.

Το γεγονός ότι τα παιδιά αυτά ενδέχεται να αποκλίνουν φυσιογνωμικά από την κλασσική εικόνα του Έλληνα -δηλαδή να έχουν ασιατικά ή αφρικανικά ή καυκάσια ή άπω ανατολής χαρακτηριστικά- δεν σημαίνει ότι δεν είναι κοινωνικά ενταγμένοι, δεν σημαίνει ότι δεν είναι Έλληνες.

*Η Αφροδίτη Αλ Σάλεχ είναι ψυχολόγος και πολιτική επιστήμονας. To blog της Αφηρημένες κάποιες Σκέψεις είναι στη σελίδα http://afroditealsalech.blogspot.com/.