Του Παναγιώτη Σταμπουλίδη*
Οι ελεγκτές της τρόικας το είπαν ξεκάθαρα: είστε στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι για την σωτηρία σας! Πιο απλά, δεν γίνεται να ειπωθεί. Το στοίχημα πλέον είναι της Κυβέρνησης και μόνον. Κανείς άλλος εκτός από αυτή δεν θα έχει την ευθύνη για την όποια τύχη της Ελληνικής οικονομίας και της χώρας.
Ο Πρωθυπουργός οφείλει τώρα να προτάξει τις προτεραιότητες της Κυβέρνησης του και χωρίς αναστολές και προσχήματα να προχωρήσει στην απαρέγκλιτη εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Σ’ αυτή την φάση υλοποίησης του προγράμματος εξυγίανσης, του πιο μολυσμένου πολιτικοκοινωνικού συστήματος του σύγχρονου κόσμου, δεν χωρούν ευφυολογήματα του τύπου: δημόσια διαβούλευση, συνεννόηση με τους εταίρους και πολιτική αλληλεγγύη με τα υπόλοιπα κόμματα. Η κυβέρνηση είναι μια και μοναδική. Εκλέχτηκε να κυβερνήσει και όχι να διαβουλεύεται επί μακρόν έως ότου κάποιος συμφωνήσει με τις προτάσεις της. Είναι τώρα η στιγμή που ο Πρωθυπουργός θα πρέπει να ξεκαθαρίσει στους συνεργάτες του, εάν επιθυμούν να εργαστούν εφαρμόζοντας το πρόγραμμα εξυγίανσης ή να αποχωρήσουν με συνοπτικές διαδικασίες.
Κατά τον έλεγχο που διενέργησαν οι επιθεωρητές των συμμάχων μας, διαπιστώθηκαν δύο βασικά ζητήματα που καιρό τώρα έχουμε πει ότι πλέουν παράλληλα. Η δημοσιονομική προσαρμογή και οι μεταρρυθμίσεις στην δομή του κράτους πρέπει να υλοποιούνται ταυτόχρονα, αλλιώς αφενός μεν σε λίγο καιρό θα επανέλθει από εκεί που ξεκίνησε και αφετέρου δεν θα μπορέσει να υλοποιηθεί κάτω από άλλες συνθήκες από τις σημερινές.
Η Κυβέρνηση όμως δείχνει να έχει εγκλωβιστεί στο κτίριο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και αδυνατεί να αντιληφθεί την ανάγκη για επιτάχυνση των διαθρωτικών αλλαγών. Αυτή η αδυναμία τείνει να γίνει η ‘’αχίλλειος’’ πτέρνα του προγράμματος εξυγίανσης και να τινάξει κάθε προσπάθεια στον αέρα.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ, πρέπει να υλοποιηθούν πολιτικές που πρώτα απ’ όλα δημιουργούν ένα θετικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Πολιτικές όπως, η μείωση της γραφειοκρατίας και η θέσπιση νόμων διευκόλυνσης της εγκατάστασης (fast track) νέων επιχειρήσεων δεν αρκούν. Πρέπει να προχωρήσουμε σε κατάργηση υπηρεσιών προκειμένου να απεμπλακούμε από την συντεχνιακή γραφειοκρατία που δημιουργείται μετά την νομοθέτηση.
Το κόστος της εγκατάστασης και λειτουργίας των επιχειρήσεων που σήμερα δραστηριοποιούνται στην χώρα είναι μεγάλο και απωθητικό. Διαδικασίες του παρελθόντος που έχουν δώσει υπεραξία σε εργασίες ή υπηρεσίες που δεν παράγουν πρέπει να καταργηθούν προκειμένου να μειωθεί το κόστος παραγωγής. Δεν μπορεί να υπάρχουν σωματεία φορτοεκφόρτωσης προϊόντων και να δημιουργούν επιπλέον κόστος στα προϊόντα μην αφήνοντας όποιον θέλει να φορτώσει μόνος. Δεν μπορούν να υπάρχουν κλειστές αγορές διακίνησης των αγαθών.
Η όποια προσέγγιση σε νέους εγχώριους και ξένους επενδυτές προϋποθέτει ένα σταθερό και βιώσιμο εργασιακό και ασφαλιστικό πλαίσιο. Το εργασιακό & ασφαλιστικό κόστος στην Ελλάδα δεν ανταποκρίνεται στην ποιότητα των παραγόμενων υπηρεσιών. Η λύση που δίνεται από το Μνημόνιο δεν είναι αυτή που οι στείρες δυνάμεις προβάλλουν. Οι επιχειρησιακές ΣΣΕ ήταν και θα είναι πάντα πιο δίκαιες από τις εκάστοτε κλαδικές ΣΣΕ. Οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν την δυνατότητα μείωσης του κόστους παραγωγής σε συνθήκες κρίσης, χωρίς να επωμίζονται μόνες τους το κόστος των απολύσεων. Παράλληλα το κράτος πρέπει να δημιουργεί ένα δίχτυ προστασίας και επανακατάρτισης των εργαζομένων προκειμένου να μην πέφτουν σε ‘’χειμερία νάρκη’’.
Καθοριστικό σημείο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας είναι και το κόστος ασφάλισης των εργαζομένων. Δεν χωράει καμία αμφιβολία ότι είναι δυσανάλογο της παραγωγής αλλά και του πραγματικού εργασιακού χρόνου. Οι πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες είναι στον σωστό δρόμο αλλά δεν αρκούν. Άμεσα θα πρέπει να μειωθεί το κόστος ασφάλισης για τις επιχειρήσεις οριοθετώντας την κατώτερη συμβολή της, και αναγνωρίζοντας το δικαίωμα στον εργαζόμενο για την ιδία συμμετοχή στην περίπτωση των περισσότερων απαιτήσεων που μπορεί να έχει ό ίδιος.
Κάθε πτυχή της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας θα πρέπει να αντανακλά και την αλλαγή στον τρόπο σκέψης και δράσης των πολιτών. Φυτώριο ανάπτυξης μιας νέας αντίληψης για την κοινωνία και το κράτος είναι η εκπαιδευτική αλυσίδα. Τίποτα δεν θα διαρκέσει στον χρόνο αν δεν αλλάξουμε το τριτοκοσμικό εκπαιδευτικό κατεστημένο. Ποτέ δεν θα βγούμε από την κρίση των αξιών αν δεν ανατρέψουμε κάθε πτυχή της λειτουργίας των Πανεπιστημίων.
Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός δεν είχαν το σθένος να ξηλώσουν το «σύστημα» των ΑΕΙ. Δεν είχαν το κουράγιο να απελευθερώσουν την γνώση για τους νέους φοιτητές. Αρκέστηκαν σε ψευτοαναγνωρίσεις κολλεγίων και από ότι φαίνεται σε επιδερμικές αλλαγές του πλαισίου λειτουργίας των ΑΕΙ. Κανείς Έλληνας φορολογούμενος δεν μπορεί να συνεχίσει να δέχεται οι δαπάνες για την παιδεία να πέφτουν σε άδειο πηγάδι. Είναι γνωστό σε όλους ότι μόνον πέρυσι εδόθησαν 7 δις ευρώ για την παιδεία. Πέραν αυτών όμως υπάρχουν και άλλοι πόροι που εισέρχονται στα ταμεία των ιδρυμάτων για τους οποίους κανείς δεν ρωτάει που τελικώς διατίθενται.
Σήμερα η κυβέρνηση πρέπει να φανεί πιο χρήσιμη για τον τόπο και τις γενιές που έρχονται. Πρέπει να διαμορφώσει ένα σύγχρονο, ανοιχτό και ανταγωνιστικό πανεπιστήμιο. Πρέπει να προσφέρει σε όλους την δυνατότητα της επιλογής και της δοκιμής. Πάνω από όλα όμως πρέπει να θεσπίσει ποιοτικά κριτήρια ύπαρξης των ΑΕΙ & ΤΕΙ. Το κόστος λειτουργίας ανούσιων και ανερμάτιστων σχολών είναι απαγορευτικό για την χρησιμότητά τους. Τώρα χωρίς διαβουλεύσεις και τα γνωστά τερτίπια, πρέπει να κλείσουν οι σχολές και τα τμήματα που δεν έχουν καμία ανταπόκριση στην αγορά εργασίας. Πρέπει να συγχωνευτούν και να συρρικνωθούν σε λειτουργικό και γεωγραφικό επίπεδο τα εναπομείναντα ιδρύματα προκειμένου να εξοικονομηθούν πόροι αλλά και να οργανωθούν ταχύτερα και καλύτερα.
Τέλος , η χώρα μας οφείλει να ξεπεράσει ταμπού και δόγματα άλλων εποχών. Πρέπει να λειτουργήσει με γνώμονα την επιβίωσή της στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον που διαμορφώνεται. Νομίζω ότι θα πρέπει να αποφασίσουμε τη συνδιαχείριση των φυσικών πηγών ενέργειας σε θάλασσα και στεριά. Θα ήταν σκόπιμο να μπούμε σε μία δίκαιη συνεργασία με τους Τούρκους γείτονες και ενώνοντας τις δυνάμεις μας να συνεκμεταλλευτούμε τα κοινά σημεία. Αυτή η συνεργασία θα επιφέρει έσοδα από τις εκμεταλλεύσεις, την μείωση του αμυντικών εξοπλισμών, αλλά και από την έρευνα, τον τουρισμό και πολιτισμό.
*Ο Παναγιώτης Σταμπουλίδης είναι μέλος της G700.