Αφήσε πίσω το χθες, επένδυσε στο αύριο

Αυτές τις μέρες παρακολουθούμε ένα έντονο μπρα ντε φερ μεταξύ κυβερνητικών φορέων, κοινωνικών εταίρων, τεχνοκρατών των δανειστών μας, δημοσιογράφων και απλών πολιτών, με αφορμή τις επερχόμενες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Η τρόικα, που σαν «κακός δαίμονας» αιωρείται πάνω από τα κεφάλια μας, λειτουργεί έτσι κι αλλιώς ως καταλύτης μιας μεταρρυθμιστικής δυναμικής που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα για να βγει από το τέλμα της μεταπολιτευτικής περιόδου. Υπάρχουν, βέβαια, ερωτήματα και φόβοι.

Ζήσαμε ήδη σημαντικές οριζόντιες μειώσεις συντάξεων και μισθών στο δημόσιο τομέα που επιβάρυναν μέσα από την πτώση της κατανάλωσης και κάθε ελληνικό νοικοκυριό. Σε λίγο καιρό ενδέχεται να δούμε και απολύσεις στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, μαζί με μειώσεις μισθών στις ΔΕΚΟ και κλείσιμο υπηρεσιών. Αυτά είναι όντως πρωτοφανή και ξένα γεγονότα για τα ιστορικά δεδομένα της χώρας.

Μακάρι να μη φτάναμε ως εδώ. Πρέπει να αναλογιστούμε όμως αν πρόκειται για μέτρα συνωμοσίας για την καταστρατήγηση του έθνους ή, απλά, για συμπτώματα μιας ξέφρενης πορείας μαζικής οικονομικής και κοινωνικής ανόδου βασισμένης σε δανεικά και της πελατειακής διαχείρισης των περιορισμένων κοινωνικών και άφθονων δανεικών πόρων.

Ας είμαστε ειλικρινείς. Η προστασία των σημερινών θέσεων εργασίας μοιάζει εύλογη μπροστά στο φόβο της οικονομικής καταστροφής. Δεν παύει όμως να αποτελεί δικαιολογία για τη συντήρηση του χθες από τους κάθε λογής «προστάτες» του αδηφάγου μεταπολιτευτικού μοντέλου οργάνωσης και λειτουργίας της χώρας. Θέλουμε να μεταβούμε σε μια νέα εποχή ευκαιριών και δημιουργίας για τις νέες και τις μελλοντικές γενιές; Αν ναι, θα πρέπει να καταλάβουμε ότι η αναδιοργάνωση της αγοράς εργασίας, δημόσιας και ιδιωτικής, είναι κλειδί για το δικό μας αύριο.

Η τρόικα από τη μια μας κρατά μακριά από το χείλος της χρεοκοπίας, κι από την άλλη επιχειρεί να σπάσει την ακαμψία της οικονομίας, μέσα από μια μνημειώδη μεταρρυθμιστική προσπάθεια των εργασιακών σχέσεων και κινήτρων στην αγορά εργασίας. Δεν είναι δίκαια, θα πούνε πολλοί από μας.

Όμως, απέναντι σε ποια σημερινή δικαιοσύνη είναι άδικα τα μέτρα αυτά; Απέναντι στους δεκάδες χιλιάδες ανέργων; Απέναντι στους χιλιάδες νέους εργαζόμενους σε ετοιμοθάνατες επιχειρήσεις που ούτως ή άλλως έχουν εκχωρήσει μέρος του μισθού τους για να κρατήσουν την εργασία τους; Έχουμε ή δεν έχουμε έλλειμμα εκπροσώπησης στις διαπραγματεύσεις σχέσεων εργασίας; Υπάρχει ή δεν υπάρχει έλλειμμα υγιούς συνδικαλισμού; Δηλαδή, καταργώντας τις επιχειρησιακές συμβάσεις ενισχύουμε την Εθνική γενική συλλογική σύμβαση ή μήπως φτιάχνουμε μια νέα μηχανή παραγωγής ανεργίας;

Η μεταρρυθμιστική πρόταση θέτει βάσεις για πιο δίκαια, συμμετοχική και υγιή συνδικαλιστική δράση. Δίνει αίτια και κίνητρα στους ίδιους τους εργαζόμενους να δημιουργούν δικά τους σωματεία ταυτισμένα με τις ανάγκες τους και όχι με την ατζέντα που ενισχύει την συνδικαλιστική καριέρα των κομματικά διορισμένων εργατοπατέρων.

Ίσως, βέβαια, να μη θέλουμε την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου της χώρας. Ίσως να εθιστήκαμε σε μια χώρα, παλαιού τύπου, που δεν ταιριάζει με το νέο κόσμο γύρω μας και να προτιμάμε να τη δούμε να βυθίζεται με εμάς μέσα της. Μήπως πρέπει να αναλογιστούμε με ποιά συνείδηση μαχόμαστε το άνοιγμα της αγοράς μας; Αυτή του καταναλωτή, αυτή του εργαζόμενου ή αυτή του «πατριώτη»;

Το άνοιγμα της αγοράς εργασίας θα επιφέρει ριζικές αλλαγές στην ανακατανομή πόρων κι ευκαιριών μεταξύ οικονομικών κλάδων. Το βιοτικό επίπεδο κάποιων από εμάς θα πέσει απότομα. Πολλοί θα πρέπει να βρούμε άλλο τρόπο εργασίας και συμμετοχής στην παραγωγή του εθνικού μας πλούτου. Άλλοι κλάδοι κι άλλοι εργαζόμενοι όμως θα επωφεληθούνε. Αυτοί που στέκουν στα πόδια τους σε ένα διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον. Σε αυτούς πρέπει πλέον να βασιστεί η χώρα, η εθνική οικονομία. Ποντάροντας ως κοινωνία πάνω τους θα δούμε το βιοτικό επίπεδο όλων μας να ξανανεβαίνει σύντομα.

Οι περικοπές, συγχωνεύσεις και προετοιμασία του θεσμικού πλαισίου δεν αρκούν. Για να πετύχουμε το στοίχημα της φερέγγυας Ελλάδας της νέας χιλιετίας, πρέπει σα χώρα να ανοίξουμε τα οικονομικά μας σύνορα, να προσελκύσουμε άμεσες ξένες επενδύσεις και να επενδύσουμε οι ίδιοι στην εξωστρέφεια, την καινοτομία και τη δυναμική κλάδων με ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα: αγροτεχνολογικά προϊόντα, τουρισμός, υγεία, ναυτιλία. Χωρίς ευέλικτη και ανοικτή αγορά εργασίας είναι αμφίβολο αν τα παραπάνω θα επιτευχθούν. Χωρίς πολιτική βούληση και κοινωνική συγκατάθεση, είναι απίθανο αν θα τα καταφέρουμε.

Η γενιά μας έχει, ούτως ή άλλως, υποθηκεύσει ήδη το μέλλον της σα μια μοντέρνα Ιφιγένεια της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Το στοίχημα είναι πλέον αν θα διαφυλάξουμε το μέλλον όσων έρχονται μετά από μας. Ας κάνουμε όλοι μαζί το – τόσο τρομακτικό αλλά, τόσο αναγκαίο – άλμα προς τα μπρος κι ας μπούμε επιτέλους με τόλμη στο δρόμο της νέας γενναίας Ελλάδας.