Η ΕΕ χρειάζεται κοινές πολιτικές σταθεροποίησης και ανάπτυξης

Συνέντευξη του James K. Galbraith* στον Λάμπρο Κοντεγέωργο
Κεφάλαιο 18 - 2 - 2010

H Ελλάδα χρειάζεται τώρα «ένα μεγάλο πακέτο στήριξης από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)» για να αποφύγει μια παρατεταμένη ύφεση, λέει σε συνέντευξή του στο «Κεφάλαιο» ο διαπρεπής οικονομολόγος και άτυπος σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου κ. James K. Galbraith. Υποστηρίζει ότι τυχόν έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα οδηγούσε σε υποτίμηση και χρεοκοπία και τονίζει ότι η υιοθέτηση σκληρών μέτρων από την ελληνική κυβέρνηση ανάγκασε την ΕΕ να αναλάβει τις ευθύνες της. Ο Αμερικανός οικονομολόγος καλεί την ΕΕ να κινηθεί αποτελεσματικά απέναντι στο πρόβλημα της Ελλάδας, καθώς ο κίνδυνος να ακολουθήσουν και άλλες χώρες είναι πολύ πιθανός.

ΛΚ: Κύριε Γκαλμπρέιθ, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανακοίνωσε πως θα στηρίξει την Ελλάδα. Πιστεύετε πως θα ακολουθήσουν και άλλοι, όπως π.χ. η Ισπανία;

JΚG: Φυσικά! Αυτή είναι η αρχή της ρεαλιστικής παραδοχής εκ μέρους των Ευρωπαίων ηγετών πως το σύστημά τους είναι εξαιρετικά εύθραυστο. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν δεν έγκειται αποκλειστικά στην Ελλάδα ή σε κάποια άλλη χώρα η οποία είχε παραβατική συμπεριφορά στο παρελθόν. Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης αποκαλύπτουν πως η ΕΕ δεν έχει έναν αποτελεσματικό μηχανισμό σταθεροποίησης όταν τον χρειάζεται. Έτσι, φυσικά, θα πρέπει να δράσουν και για την Πορτογαλία και την Ισπανία.

ΛΚ: Είστε σύμβουλος του Έλληνα πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου. Έχετε συζητήσει μαζί του γιο το πώς μπορεί να αντιμετωπίσει τα δημοσιονομικό προβλήματα της χώρας;

JΚG: Κατ' αρχάς παρευρέθηκα σε μια σειρά συσκέψεων στην Αθήνα στις 8 Ιανουαρίου: έτσι δεν θα περιέγραφα τον εαυτό μου ως τακτικό σύμβουλο. Θα έλεγα πως απλώς είμαι περισσότερο κάποιος που παρατηρεί και προσφέρει την άποψή του, παρά σύμβουλος. Δεύτερον, όχι, δεν θα έπαιρνα το ελεύθερο να προσφέρω συμβουλές στις ελληνικές αρχές για πράγματα που ξέρουν πολύ καλύτερα από μένα.

ΛΚ: Πιστεύετε ότι το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης μπορεί να οδηγήσει την ελληνική οικονομία σε παρατεταμένη ύφεση;

JΚG: Σίγουρα αυτή είναι μια σωστή υπόθεση και υπογραμμίζει δύο πράγματα: Πρώτον, πως μια μείωση των δαπανών είναι αναπόφευκτη και υπάρχει μόνο η δυνατότητα διαχείρισής της. Το ζήτημα δεν είναι αν θα υπάρχουν απώλειες, αλλά ποιος θα τις υποστεί και πώς θα πρέπει να κατανεμηθούν. Σε αυτό το σημείο, η ελληνική κυβέρνηση έχει πάρει κάποιες αποφάσεις. Δεύτερον, υπογραμμίζει την ανάγκη για ένα μεγάλο πακέτο στήριξης για την οικονομία το οποίο θα έρθει από έξω, και το μόνο που μπορεί να σημαίνει αυτό είναι ένα πακέτο από την Ευρώπη.

Αυτό που χρειάζεται για τη μακροοικονομική σταθερότατα είναι ακριβώς ένα πακέτο σταθεροποίησης, το οποίο θα πατάει στη δημοσιονομική δυνατότητα μιας οντότητας μεγαλύτερης από την Ελλάδα.

Υπήρχαν άνθρωποι που έλεγαν πως η Ελλάδα πρέπει να υιοθετήσει μέτρα λιτότητας για να καθησυχάσει τις αγορές. Για μένα ήταν σαφές πως δεν υπήρχε πολιτική ικανή γι' αυτό. Η Ελλάδα όμως έπρεπε να ενεργήσει για να δείξει κάτι τέτοιο και με αυτό τον τρόπο η ελληνική κυβέρνηση ακύρωσε τη δικαιολογία που χρησιμοποιούσε η ΕΕ για την αδράνειά της. Ουσιαστικά ανάγκασε την ΕΕ να αναλάβει τις ευθύνες της. Αυτό βλέπουμε τώρα και το θεωρώ μια μεγάλη επιτυχία για τη στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης.

Απλώς δεν υπάρχει κανένας βαθμός λιτότητας ο οποίος θα ικανοποιήσει τις αγορές, νομίζω πως αυτό είναι αυτονόητο. Δεν υπάρχει κάποια ισορροπία εκεί και αυτό σημαίνει πως οι κεφαλαιαγορές δεν είναι η λύση. Αντίθετα η λύση είναι η ΕΕ -και τώρα αναγνώρισε πως πρέπει να ενεργήσει.

ΛΚ: Πιστεύετε πως τα προβλήματα της Ελλάδας μπορεί να επηρεάσουν την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιταλία;

JΚG: Αυτές οι χώρες έχουν τα δικά τους προβλήματα και αυτό που αναγνωρίζει η Ευρώπη τώρα είναι πως πρέπει να αναλάβει δράση για να αντιμετωπίσει το θέμα συνολικά, και όχι ως κάτι που μπορεί να λυθεί αυτόνομα, μόνο από την Ισπανία, μόνο από την Ιταλία, τον Ελλάδα ή την Πορτογαλία.

ΛΚ: Θα ανακοπεί η πίεση στα ελληνικά ομόλογα;

JΚG: Τώρα η ΕΕ πρέπει να δράσει επαρκώς για να διευκολύνει, αν όχι να λύσει, το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στην αναχρηματοδότηση του χρέους της. Αν αυτό δεν φτάσει, θα χρειαστούν περαιτέρω κινήσεις.

ΛΚ: Ο Ισπανός πρωθυπουργός είπε πως η Ισπανία δεν είναι Ελλάδα...

JΚG: Συμφωνώ μαζί του... η Ισπανία δεν είναι Ελλάδα.

ΛΚ: Νομίζετε πως ο Έλληνας πρωθυπουργός μπορεί να πει αντίστοιχα ότι η Ελλάδα δεν είναι Αργεντινή;

JΚG: Φυσικά και η Ελλάδα δεν είναι Αργεντινή. Η βασική διαφορά είναι πως η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ, η οποία έχει τη δυνατότητα για συλλογική αλληλεγγύη, υποστήριξη και αμοιβαία βοήθεια. Η Αργεντινή ήταν μόνη της. Αν η Ευρώπη αναλάβει τις ευθύνες της, τότε πιστεύω πως αυτά τα προβλήματα θα λυθούν, όπως θα γίνονταν και στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Αυτή η διάκριση είναι πολύ σημαντική και πιστεύω πως μέχρι τώρα δεν είχε γίνει κατανοητή από την Ευρώπη.

ΛΚ: Δεν θα συμβουλεύατε ποτέ την Ελλάδα να εγκαταλείψει το ευρώ;

JΚG: Η έξοδος οποιασδήποτε χώρας από τη ζώνη του ευρώ θα ήταν μια δραστική κίνηση που θα συνεπάγονταν την υποτίμηση και τη χρεοκοπία. Αυτή ήταν η στρατηγική της Αργεντινής. Βέβαια αυτή θα ήταν η έσχατη λύση και δεν πιστεύω πως η ελληνική κυβέρνησα έχει τέτοια πρόθεση: όμως, η ΕΕ πρέπει να καταλάβει πως αν δεν υπάρξει μια κοινή στρατηγική σταθεροποίησης και ανάπτυξης, μια χώρα τελικά θα επιλέξει την έξοδό της από το ευρώ.

*Ο James K. Galbraith είναι καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Τέξας.