Η γενιά που γύρισε στο σπίτι

Από τον Χρήστο Μιχαηλίδη

Το ακριβό κόστος ζωής σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., σε συνδυασμό με τη δυσκολία πολλών νέων να βρουν καλοπληρωμένες δουλειές, αναγκάζει πολλούς από αυτούς, παρά τη θέληση και τη δική τους αλλά και των γονιών τους, να μένουν στο πατρικό τους σπίτι.

Στα γαλλικά βιβλιοπωλεία, τα ράφια αναστενάζουν από τα βιβλία εκείνα που αναφέρονται σ’ αυτό που το περιοδικό Newsweek, στο τεύχος της 12ης Μαρτίου 2007, ονόμασε «μπερδεμένη, νέα γενιά της Ευρώπης».Το «μπέρδεμα» έχει να κάνει με οικονομικούς παράγοντες που αφορούν τους ίδιους· αρκετά με το περιβάλλον στο οποίο ζουν. καθόλου με ιδεολογικούς ή φιλοσοφικούς λόγους· ελάχιστα με γενικότερα θέματα αρχών, όπως Δικαιοσύνη, Ισότητα (παρά μόνο εάν αυτή αφορά, πάλι, την εργασία), Εντιμότητα, Αξιοκρατία κ.λπ.

Τα χαρακτηριστικά της γενιάς αυτής περιγράφονται συνήθως με αριθμούς. Ξέρουμε, φέρ’ ειπείν, ότι:

–Από εκείνους που βγαίνουν στην αγορά εργασίας, με ή χωρίς πανεπιστημιακά πτυχία, το 40% βρίσκει δουλειά σχετική με το «αντικείμενό του» μετά από τουλάχιστον 3 χρόνια.

–Το 1975 ένας 30χρονος εργαζόμενος έπαιρνε μισθό κατά μέσο όρο 15% χαμηλότερο από εκείνον ενός 50χρονου, ενώ σήμερα η μισθολογική αυτή διαφορά έχει ανοίξει στο 40%.

–Το 30% των νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανησυχεί από τώρα για τη σύνταξη που θα πάρει – όταν έρθει η ώρα να την πάρει.

Η αγωνία του σημερινού νέου για την αυριανή του εξασφάλιση απορρέει κυρίως από το γεγονός ότι ξεκινά αργά την έμμισθη επαγγελματική του σταδιοδρομία. Αυτό σημαίνει ότι αργότερα αρχίζουν και οι ασφαλιστικές του καταβολές, και επομένως λιγότερα συντάξιμα χρόνια θα έχει όταν έρθει η ώρα να αποχωρήσει και να γίνει η σούμα για τη σύνταξή του.

Το αργοπορημένο ξεκίνημα στην εργασία των νέων είναι σημείο τριβής με εκείνους που δεν αποχωρούν πλέον από την εργασία τους, είτε γιατί ζούνε περισσότερο είτε γιατί είναι πράγματι παράλογο στα 60 σου να θεωρείσαι ξοφλημένος εργασιακά και να υποχρεούσαι σε απόσυρση.

Μερικοί μιλάνε για πόλεμο μεταξύ των baby boomers (η γενιά των «πενήντα και βάλε» που ακόμα ζουν σαν έφηβοι) και των παιδιών τους, ή, όπως λένε οι Γάλλοι, της Génération Précaire, δηλαδή της «παραμελημένης γενιάς».

Η γενιά αυτή, βλέποντας τους «επιζώντες» baby boomers να απομυζούν διά της μακροζωίας τους τα ταμεία των κοινωνικών ασφαλίσεων, αγωνιούν τι θα απομείνει για κείνους όταν έρθει η ώρα της δικής τους ξεκούρασης. Επιπλέον βλέπουν ότι οι baby boomers πολύ εύκολα και αποδοτικά συνεχίζουν να εργάζονται και μετά τα 60, με αποτέλεσμα οι νέες θέσεις εργασίας να μειώνονται συνεχώς, και οι δικές τους επαγγελματικές προοπτικές να γίνονται όλο και πιο δύσκολες.

Βεβαίως οι baby boomers δεν είχαν σκοπό ή σχέδιο να κάνουν τέτοιο κακό στους «επερχόμενους». Όποιο δρόμο κι αν επιλέξουν οι πρώτοι –είτε να μείνουν στις δουλειές τους είτε να συνταξιοδοτηθούν στα 55, όπως κάνουν πολλοί Βέλγοι τα τελευταία χρόνια–, η ζημιά για τους σημερινούς νέους είναι μάλλον δεδομένη. Στη μία περίπτωση λιγοστεύουν τα χρήματα στα ταμεία, και στην άλλη λιγοστεύουν οι θέσεις εργασίας.

Το ακριβό κόστος ζωής σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., σε συνδυασμό με τη δυσκολία πολλών νέων να βρουν καλοπληρωμένες δουλειές, αναγκάζει πολλούς από αυτούς, παρά τη θέληση και τη δική τους αλλά και των γονιών τους, να μένουν στο πατρικό τους σπίτι.

Στην Ιταλία, το 45% των νέων ανθρώπων μεταξύ 30 και 34 ετών εξακολουθούν να μένουν με τους γονείς τους, γλιτώνοντας έτσι ακριβά ενοίκια στην –απλησίαστη, σε πολλές χώρες– αγορά ακινήτων, αλλά και τη δαπάνη για τη διατροφή τους και τη φροντίδα των ρούχων τους.

Στη Γαλλία, γράφει το Newsweek, το ποσοστό των νέων 24 ετών που ζουν με τους γονείς τους έχει διπλασιαστεί από το 1975, και πλέον έχει φτάσει το ανησυχητικό 65%.

Ακόμα και στην «ψυχρή» Βρετανία, όπου ήταν περίπου θεσμός να φεύγουν τα παιδιά από το σπίτι μόλις έκλειναν τα 18 τους χρόνια, τώρα μιλάνε όλο και πιο πολύ για την Homecoming Generation – δηλαδή τη «Γενιά που Γύρισε στο Σπίτι».

Αυτή η «αναγκαστική» συνύπαρξη παιδιών και γονέων σε ηλικίες που κανονικά τα παιδιά θα έπρεπε να κάνουν τη δική τους ζωή στον δικό τους χώρο, και να τα βγάζουν πέρα μόνοι τους, δημιουργεί μια «κοινή οργή» απέναντι στο σύστημα, και εκδηλώνεται με φαινόμενα σαν κι αυτά που είδαμε πρόσφατα στη Γαλλία, με τους μαθητές και τους φοιτητές να κατεβαίνουν στις διαδηλώσεις μαζί με τους γονείς τους.

Η «πλάκα» εδώ είναι ότι τα παιδιά ζητούν από το κράτος κάτι που, εάν γίνει, θα αποβεί εις βάρος των γονιών, ενώ και οι γονείς, ζητώντας να μην πειραχτούν οι κοινωνικές παροχές, ξέρουν ότι στερούν πολλές απ’ αυτές από τα ίδια τους τα παιδιά.

Οι νέοι βεβαίως δεν επιθυμούν την περικοπή των παροχών που απολαμβάνουν οι γονείς τους. Θέλουν να απολαύσουν και εκείνοι τις ίδιες. Αυτό, με τα υπάρχοντα εργασιακά δεδομένα –καθώς και με τη μετατόπιση των ευκαιριών εργασίας σε άλλες, πιο φτηνές αγορές (άρα με μη ορατή, επί του παρόντος, την πολιτική εκείνη που θα δημιουργήσει καινούρια αναπτυξιακά μοντέλα–, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε επώδυνες λύσεις.

Ο Χρήστος Μιχαηλίδης είναι ο συντάκτης της στήλης Παρατηρητής στην εφημερίδα - δωρεάν οδηγό της Αθήνας, LIFO. Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην LIFO την Πέμπτη 5-4-2007.