Ελληνικό Πανεπιστήμιο: Ατζέντα G700

Η Ελλάδα των γονιών μας, που αναπτύχθηκε με όχημα το δημοσιοϋπαλληλικό κράτος, την παραδοσιακή επιδοτούμενη αγροτική καλλιέργεια και την παραδοσιακή μικρο-επιχείρηση έντασης εργασίας, σήμερα καλείται ν’ αλλάξει οικονομικό πρότυπο και να αναπτυχθεί με όχημα τη γνώση, παράγοντας υπηρεσίες και προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Για να το πετύχει, χρειάζεται να αποκτήσει μια κρίσιμη μάζα από εργαζόμενους «έντασης γνώσης» (knowledge workers). Αυτό όμως με τη σειρά του προϋποθέτει ότι διαθέτουμε άριστα πανεπιστημιακά και τεχνολογικά ιδρύματα.

Ελάτε όμως που η χώρα μας δεν διαθέτει τέτοια ιδρύματα. Δεν υπάρχει ούτε ένα ελληνικό πανεπιστήμιο μέσα στα 150 καλύτερα της Ευρώπης και ούτε ένα μέσα στα 350 καλύτερα του πλανήτη (Institute of Higher Education του Shanghai Jiao Tong University).

Πώς μπορούμε να βελτιωθούμε; Το ΕΛΑΧΙΣΤΟ που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσαρμοστούμε στα πανεπιστημιακά δεδομένα και κρατούντα των κρατών μελών της ΕΕ. Αυτό συνεπάγεται τα εξής:

1. Πλήρης αυτοδιοίκηση στα πανεπιστήμια.

Το πανεπιστήμιο πρέπει να μπορεί να επιλέγει αυτόνομα και να εκτελεί με ταχύτητα φωτός τις αποφάσεις που λαμβάνει γύρω από θέματα προσωπικού, πρόσληψης μελών ΔΕΠ και ίδρυσης ακαδημαϊκών τμημάτων και σχολών. Ταυτόχρονα πρέπει να έχει βαρύνοντα λόγο σχετικά με τον αριθμό των εισακτέων. Το πανεπιστήμιο πρέπει τέλος να απεμπλακεί από το δημόσιο λογιστικό σύστημα και τη γραφειοκρατία των ελέγχων νομιμότητας και σκοπιμότητας και να υιοθετήσει τους λογιστικούς κανόνες του ιδιωτικού τομέα ή ακόμα και τα διεθνή λογιστικά πρότυπα. Ουσιαστικά με νομικούς όρους μιλάμε για ένα πανεπιστήμιο δημόσιου-ιδιωτικού δικαίου το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει είτε με τη γνωστή σε όλους μορφή των Κρατικών Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (ΚΝΠΙΔ) που χρησιμοποιήθηκε στις ΔΕΚΟ ή μια νομική μορφή ειδικού τύπου όπως λόγου χάρη τα Νομικά Πρόσωπα Εκπαιδευτικού Δικαίου.

2. Αύξηση της χρηματοδότησης με εισροή εναλλακτικών πόρων & έμφαση στην επιστημονική έρευνα και την ανάπτυξη τεχνολογίας.

Το πρόβλημα δεν είναι το ύψος της κρατικής χρηματοδότησης γενικώς. Άλλωστε σε ό,τι αφορά τους αμιγώς κρατικούς πόρους οι οποίοι διοχετεύονται στο δημόσιο πανεπιστήμιο η Ελλάδα κατέχει ήδη την έβδομη θέση στην ΕΕ. Το πρόβλημα έχει τρία σκέλη:
α) την αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης,
β) την εξεύρεση εναλλακτικών πόρων για το πανεπιστήμιο. Πόροι οι οποίοι θα προέλθουν μέσα από τη διαχείριση της περιουσίας των πανεπιστημίων, μέσα από δωρεές και επενδύσεις-συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα και τους οργανισμούς του δημοσίου,
γ) την αύξηση της χρηματοδότησης για επιστημονική έρευνα, ανάπτυξη τεχνολογίας και καινοτομία. Σημειωτέον ότι στο σκέλος αυτό είμαστε ουραγοί στην Ευρώπη.

3. Καθιέρωση πραγματικής αξιολόγησης

Πρέπει να καθιερωθεί συγκριτική αξιολόγηση και αποτίμηση του ερευνητικού και εκπαιδευτικού έργου ομοειδών τμημάτων των ΑΕΙ και ΤΕΙ. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης πρέπει να δημοσιοποιούνται και υποχρεωτικά να συνδέονται με την πάσης φύσεως κρατική χρηματοδότηση, ώστε να συγκεντρώνονται περισσότεροι πόροι όπου υπάρχει αποδοτικότητα.

4. Αλλαγή του τρόπου συμμετοχής των φοιτητών στη διοίκηση των ΑΕΙ και ΤΕΙ

Sorry που θα δυσαρεστήσουμε πολλούς από τη γενιά μας, όμως η φοιτητική συμμετοχή πρέπει να γίνεται με καθολική ψηφοφορία σε ξεχωριστή κάλπη και με συντελεστή βαρύτητας ο οποίος θα σταθμίζει το βάρος της φοιτητικής ψήφου. Είναι ο μόνος τρόπος για να σπάσει η «ιδιότυπη κολεγιά» μεταξύ συνδικαλιστών φοιτητών-κομματικοποιημένων καθηγητών και κομμάτων.

5. Δομημένες Εταιρικές Σχέσεις με τις ελληνικές ιδιωτικές επιχειρήσεις, τις ΔΕΚΟ και τους δημόσιους οργανισμούς

Το πανεπιστήμιο πρέπει να αποκτήσει σχέσεις με την επιχειρηματική κοινότητα τόσο του ιδιωτικού όσο και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Οι σχέσεις αυτές (πχ Πολυτεχνείο με ΔΕΗ, ΟΤΕ ή Vivodi και Forthnet, Οικονομικό Πανεπιστήμιο και Πανεπιστήμιο Πειραιά με Εθνική Τράπεζα, Morgan Stanley κοκ) είναι κρίσιμης σημασίας για τη νέα γενιά. Οι δομημένες εταιρικές σχέσεις συμβάλουν καίρια στην αύξηση της συνάφειας των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με την εξεύρεση θέσεων πρακτικής εξάσκησης για φοιτητές και ερευνητές σε επιχειρήσεις και οργανισμούς ενώ βελτιώνουν άμεσα τις προοπτικές επαγγελματικής σταδιοδρομίας των νέων.

Στα πέντε αυτά σημεία θα μπορούσε κανείς φυσικά να προσθέσει και μια σειρά από άλλες πιο εξειδικευμένες θέσεις. Το ζήτημα είναι ότι το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο μοιάζει με μια ελληνική ομάδα ποδοσφαίρου. Παίζει στο champions league ωστόσο όχι μόνο δεν μπορεί να πρωταγωνιστήσει, αλλά δεν μπορεί να πιάσει μια στοιχειωδώς ανεκτή απόδοση. Αν θέλει να τα πάει καλύτερα πρέπει πρώτα απ’ όλα να προβεί σε ορισμένες αυτονόητες αλλαγές στη φιλοσοφία του παιχνιδιού του. Αυτό απαιτούν οι νέοι. Αυτό επιτάσσει το στοίχημα της κοινωνίας της γνώσης.