Η Δημοκρατική Αριστερά και το «απαράδεκτο Μνημόνιο»

Του Μάνου Ματσαγγάνη*
Ομιλία στο συνέδριο της Δημοκρατικής Αριστεράς
31 Μαρτίου - 3 Απριλίου 2011

1. Η Δημοκρατική Αριστερά είναι παιδί της κρίσης. Δεν ξέρω αν η Ανανεωτική Πτέρυγα θα είχε ούτως ή άλλως αποχωρήσει από τον ΣΥΝ. Αυτό που ξέρω είναι ότι όσοι έσπευσαν να πλαισιώσουν τη ΔΗΜΑΡ, έχοντας μείνει πολλά χρόνια εκτός ενεργού πολιτικής δράσης, δεν θα το είχαν κάνει εάν δεν είχε μεσολαβήσει το σοκ της κρίσης και του Μνημονίου. Θα είχαν μείνει στο σπίτι τους.

2. Ο καταλύτης λοιπόν ήταν το Μνημόνιο. Το «απαράδεκτο Μνημόνιο» όπως λέει ο Φ. Κουβέλης – το οποίο, απαράδεκτο ή όχι, είναι οπωσδήποτε ταπεινωτικό. Είναι η ταπεινωτική επιβεβαίωση της παταγώδους αποτυχίας μιας ολόκληρης γενιάς, της γενιάς της Μεταπολίτευσης, στην πολιτική και στην κοινωνία: της ίδιας (ως ανθρώπινου υλικού – με λαμπρές, φυσικά, εξαιρέσεις), και κυρίως των στερεοτύπων της.

3. Αυτά, μερικές φορές, με κάποιο τρόπο, τα λέμε. Μιλάμε π.χ. για κρίση του μεταπολιτευτικού προτύπου κτλ. Καταλαβαίνουμε όμως πού οδηγούν; Συνειδητοποιούμε ότι το πρόγραμμα της μεταπολιτευτικής αριστεράς (όλης: από το ΠΑΣΟΚ μέχρι το Μ-Λ ΚΚΕ) έχει αποτύχει (όλο: αγροτικοί συνεταιρισμοί, δημόσιες επιχειρήσεις, τοπική αυτοδιοίκηση, σχολεία, νοσοκομεία, πανεπιστήμια); Δεν είμαι τόσο σίγουρος.

4. Το Μνημόνιο είναι το μεγάλο ταμπού: δεν μιλάμε για αυτό. Παρότι είναι το υπ’αριθμόν 1 θέμα για το οποίο μιλάνε όλοι οι άλλοι. Οι βουλευτές της ΔΗΜΑΡ ψήφισαν κατά του Μνημονίου στη Βουλή – εκ του ασφαλούς, έχω την εντύπωση (επειδή υπολόγιζαν ότι θα ψηφιζόταν έτσι κι αλλοιώς). Σε σχετικό μου ερώτημα στη συνέλευση του τομέα παιδείας και έρευνας, μου δόθηκε η διαβεβαίωση ότι εάν από την ψήφο τους κρινόταν το αν θα χρεωκοπούσαμε εδώ και τώρα (εκεί και τότε) ή όχι, τότε οι βουλευτές μας θα ψήφιζαν υπέρ. Τότε γιατί δεν το έκαναν; Εμένα αυτό δεν μου αρέσει: αποπνέει δειλία, έλλειψη αυτοπεποίθησης, σε τελευταία ανάλυση ανειλικρίνεια. Προδίδει επίσης μια αυτοαναφορική αντίληψη για την πολιτική: μιλάμε σαν να απευθυνόμαστε στο τάδε δυσαρεστημένο στέλεχος (ή καθόλου δυσαρεστημένο, ή πρώην στέλεχος) του ΠΑΣΟΚ ή του ΣΥΝ, ή στον δείνα πολιτικό συντάκτη ή τηλεοπτικό αστέρα.

5. Τι πρέπει λοιπόν να λέμε για το Μνημόνιο; Διάφορες σκέψεις, δικές μου και άλλων, υπάρχουν σε διάφορα κείμενα. Είτε μας αρέσει είτε δεν μας αρέσει (δεν μας αρέσει), το Μνημόνιο είναι το μόνο σχέδιο ανόρθωσης της οικονομίας και της χώρας. Άλλο προς το παρόν δεν υπάρχει. Ας φτιάξουμε εμείς ένα δικό μας – αλλά μέχρι τότε το μοναδικό σχέδιο είναι το Μνημόνιο. Θα αρκεστώ στη φράση ενός φίλου: «Ο μόνος τρόπος για να απαλλαγούμε από το Μνημόνιο, είναι να το εφαρμόσουμε».

6. Θα ήθελα να τελειώσω με δυο λόγια για το άλλο ερώτημα: Σε ποιον πρέπει να απευθυνόμαστε; Σήμερα στην κοινωνία περισσεύει ο θυμός. Αυτοί που κλείνουν τη Λεωφόρο Λαυρίου, αυτοί που δεν ακυρώνουν εισιτήριο, αυτοί που γιουχάρουν τους πολιτικούς, αυτοί που σπάζουν βιτρίνες – είναι όλοι θυμωμένοι. Συχνά είναι οι ίδιοι άνθρωποι. Πολλοί από αυτούς μέχρι χθες πίεζαν τους πολιτικούς για διορισμούς, χτίζαν αυθαίρετα, κλέβαν την Εφορία (ή θα το κάνουν όταν μεγαλώσουν). Αυτοί ακούνε τον Σαμαρά, το Λαφαζάνη, την Παπαρρήγα, τον Μ. Θεοδωράκη, κάποιοι ίσως τον Μιχαλολιάκο – εμάς όχι: ό,τι και να πούμε δεν μας ακούνε, ούτε πρόκειται ποτέ.

7. Υπάρχει όμως και ένα άλλο κομμάτι της κοινωνίας, λιγότερο θορυβώδες. Είναι σαφώς μειοψηφικό, αλλά όλο και πιο πολυάριθμο. Είναι αυτοί που έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι η προηγούμενη περίοδος δεν είναι ο χαμένος παράδεισος στον οποίο πρέπει να γυρίσουμε το συντομότερο δυνατόν. Συνειδητοποιούν ότι στην ψεύτικη ευδαιμονία της υπήρχε κάτι βαθιά σάπιο. Οι πολίτες αυτοί είναι πιο πολύ προβληματισμένοι παρά θυμωμένοι. Ακούνε όσους απορρίπτουν την κουλτούρα της Μεταπολίτευσης: από τον Αλέκο Παπαδόπουλο έως τον Στέφανο Μάνο.

8. Εάν επικρατήσουν οι πρώτοι, χαθήκαμε. Δεν εννοώ ως ΔΗΜΑΡ, εννοώ ως χώρα. Εάν επικρατήσουν οι δεύτεροι, μπορεί και να γλυτώσουμε. Και τότε ποιος θα είναι εκεί, για να σώσει τη χαμένη τιμή της αριστεράς, εάν όχι η Δημοκρατική Αριστερά;

*Ο Μάνος Ματσαγγάνης διδάσκει Ευρωπαϊκές κοινωνικές πολιτικές και πολιτικές απασχόλησης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διαθέτει το δικό του blog