Thursday, January 28, 2010

Οι αξίες της Ευρώπης υποχρεώνουν την ΕΕ να συμπαρασταθεί στην Ελλάδα

Του Joseph Stiglitz*
A principled Europe would not leave Greece to bleed
Guardian, 25-1-2010
Μετάφραση από την ομάδα του PPOL

Η Ελλάδα έχει τεθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου από το διευθυντήριο της Ευρώπης για τα πελώρια ελλείμματά της. «Καμία κυβέρνηση ή κράτος δεν μπορεί να ελπίζει σε ιδιαίτερη μεταχείριση» προειδοποιεί την Αθήνα ο πρόεδρος της «ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας» (ΕΚΤ) Ζαν-Κλοντ Τρισέ (Jean-Claude Trichet). Αλλά ο Τρισέ ξεχνά πως εδώ και καιρό είναι σαν να υπάρχουν δύο «συνθήκες του Μάαστριχτ», μια για τα μεγάλα και ισχυρά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και μια άλλη, για τα μικρότερα και πιο αδύναμα. Όταν η Γαλλία παραβίασε το όριο του 3% επί του ΑΕΠ για το ετήσιο έλλειμμα, ειπώθηκαν μερικές βαριές κουβέντες, αλλά πέραν τούτου ουδέν.

Φυσικά ο Τρισέ μπορεί να πει πως υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της περίπτωσης της Ελλάδας και των πολλών άλλων κρατών-μελών που παραβίασαν το όριο του 3%. Υπάρχει πράγματι μια διαφορά: μεγέθους. Όπως υπάρχει και μια διαφορά ευθύνης -και επιπτώσεων. Το πελώριο έλλειμμα της Ελλάδας έχει επιπτώσεις για το μέλλον των Ελλήνων, αλλά όχι για τη σταθερότητα του ευρώ -πράγμα που δεν ισχύει για τα ελλείμματα των μεγάλων κρατών-μελών.

Το ελληνικό έλλειμμα οφείλεται εν πολλοίς στην παγκόσμια ύφεση, της οποίας οι επιπτώσεις συχνά βιώθηκαν με δριμύτητα από χώρες που δεν ήταν υπεύθυνες για τη δημιουργία της. Είναι αλήθεια πως η παγκόσμια κρίση ανάδειξε τα βαθιά, δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, που επιδεινώθηκαν κι άλλο κατά τη διάρκεια της εξαετίας της προηγούμενης κυβέρνησης.

Δυστυχώς, οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιδείνωσαν τα προβλήματα της Ελλάδας. Οι δηλώσεις τους έστειλαν τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας στα ύψη, καθιστώντας ακόμα δυσχερέστερο το έργο του δημοσιονομικού νοικοκυρέματος που πρέπει να φέρει εις πέρας η Αθήνα.

Αντ' αυτού, θα έπρεπε να είχαν καλοδεχθεί την νέα ελληνική κυβέρνηση, αν μη τι άλλο διότι υπήρξε ειλικρινής σχετικά με τα ψεύτικα στοιχεία των προκατόχων της. Θα μπορούσε, ακολουθώντας το παράδειγμα των αμερικανικών τραπεζών, να προσπαθήσει να συντηρήσει ένα σύστημα ψευδών στοιχείων, ελπίζοντας πως δε θα την αποκαλύψουν. Αλλά ο νέος Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, ήταν πάντα γνωστός υποστηρικτής της τίμιας και διαφανούς διακυβέρνησης. Η Ευρώπη θα έπρεπε να συμπαρίσταται σε τέτοιους ηγέτες, όχι να κάνει τη ζωή τους δυσκολότερη.

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις φτωχότερες χώρες της ευρωπαϊκής οικογένειας. Εν μέρει η επιτυχία του σχεδίου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης οφείλεται στο ότι χαρακτηρίζεται από μια αίσθηση κοινωνικής αλληλεγγύης, οικονομικής συμπαράστασης σε όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα. Όταν δημιουργήθηκε το ευρώ, πολλοί οικονομολόγοι ανησυχούσαν για τη μη δημιουργία αποθεματικών για τη σταθεροποίηση του νομίσματος ή την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών του. Αν η Ευρώπη είχε αναπτύξει ένα αρτιότερο πλαίσιο σταθεροποίησης και αλληλεγγύης, ίσως τα ελλείμματα των περιφερειακών κρατών-μελών της Ευρώπης να ήταν μικρότερα -και πολύ πιο εύκολα διαχειρίσιμα.

Είναι σύνηθες πως οι οικονομικές περιπέτειες συχνά επηρεάζουν πολύ περισσότερο τις περιφερειακές χώρες, πράγμα που τις καθιστά θύματα των ολιγωριών των εταίρων τους. Είναι παλιό το γνωμικό σύμφωνα με το οποίο όταν οι ΗΠΑ φτερνίζονται, το Μεξικό κρυολογεί. Αν και θα έπρεπε να το εκσυγχρονίσουμε αυτό: πέρσι, όπως έδειξε η πτώση του ΑΕΠ του, το Μεξικό έπαθε πνευμονία.

Μια από τις επιτυχίες της αμερικανικής «εσωτερικής αγοράς» είναι πως υποστηρίζεται από μια αίσθηση κοινωνικής αλληλεγγύης κι ένα πλουσιοπάροχο ομοσπονδιακό προϋπολογισμό: όταν κάποιο μέρος της ομοσπονδίας αντιμετωπίζει δυσχέρειες, υπάρχουν ομοσπονδιακά ποσά που ενισχύουν όσους τα χρειάζονται.

Έστω κι αν η Ευρώπη δε διαθέτει ακόμα ανάλογο δημοσιονομικό πλαίσιο που να της επιτρέπει να αντιμετωπίζει άμεσα τις εσωτερικές αδυναμίες σε ορισμένα κράτη-μέλη της, θα όφειλε τουλάχιστο να έχει υιοθετήσει μια αρχή του τύπου «μη βλάπτεις τον εταίρο σου». Το να ανακοινώνει η ΕΚΤ πως θα σταματήσει να δέχεται με προνομιακούς όρους τα ελληνικά ομόλογα, είναι αντιπαραγωγικό. Το να λειτουργεί η ΕΚΤ ως συμβουλάτορας για την αξία των ελληνικών ομολόγων προς τους αξιολογικούς οίκους, δεν είναι απλά ανεύθυνο, είναι κατακριτέο. Η μεταφορά της αρμοδιότητας της ρύθμισης της οικονομίας στους αξιολογικούς οίκους είναι ένα από τα βασικά στοιχεία που μας έριξαν στα σημερινά μας χάλια· όσο για τις εκτιμήσεις των αξιολογικών οίκων, έχουν επανειλημμένα αποδειχθεί ατυχέστατες: υποτίμησαν τον κίνδυνο των ενυπόθηκων δανείων και υπερτιμούν μονίμως την ευστάθεια των δημοσιονομικών πολλών κρατών.

Με την ευρωπαϊκή ανάκαμψη να είναι ακόμα εύθραυστη, το να αναγκασθεί η Ελλάδα να προχωρήσει σε βίαιη δημοσιονομική πειθάρχηση θα κινδύνευε να τη ρίξει σε βαθιά ύφεση. Οι διορθώσεις είναι πάντα χρονοβόρες· πάντα επώδυνες. Η Ευρώπη θα έπρεπε να ανακαθορίσει τους βραχυπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους για την Ελλάδα με όρους δομικού ελλείμματος (ποιο θα ήταν το έλλειμμα της Ελλάδας αν η χώρα κατόρθωνε να φθάσει στην πλήρη απασχόληση). Τα τελευταία χρόνια, ακόμα και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ) αναθεωρεί τις εκτιμήσεις του για τα ελλείμματα των περισσοτέρων κρατών με όρους «πρωταρχικού ελλείμματος» (αφαιρώντας την πληρωμή τοκοχρεολυσίων, αναγνωρίζοντας πως με δεδομένη την παγκόσμια χρηματοπιστωτική ρευστότητα, το ύψος των τοκοχρεολυσίων δε βρίσκεται υπό τον έλεγχο των εθνικών κυβερνήσεων).

Η ΕΕ μπορεί και θα όφειλε να στηρίξει την ακεραιότητα και την τιμιότητα της νέας ελληνικής κυβέρνησης και των προσπαθειών της, όχι μόνο να τιθασεύσει τα ελλείμματα, αλλά να βελτιώσει τη διαφάνεια του συνόλου των δημοσίων οικονομικών της και να καταπολεμήσει τη διαφθορά. Η ΕΕ μπορεί μάλιστα να πάει ακόμα μακρύτερα: χάρη σε θεσμούς σαν την «ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων» (ΕΙΒ) θα μπορούσε να αναλάβει αντικυκλικές επενδύσεις στη χώρα, που θα αντιστάθμιζαν τις αποπληθωριστικές πιέσεις της επιβεβλημένης λιτότητας.

Η Ευρώπη τώρα πρέπει να δείξει πως θα συμπαρασταθεί στην Ελλάδα, όπως το κάνει το ΔΝΤ όταν προσφέρει υποστηρικτικά κεφάλαια στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτή η υποστήριξη θα συνεισέφερε στη μείωση των επιτοκίων δανεισμού και στη διευκόλυνση της χώρας να πετύχει τη δημοσιονομική της σταθεροποίηση. Το διακύβευμα εδώ είναι εκ νέου η αξιοπιστία της ΕΕ, του ευρώ και της κοινοτικής αλληλεγγύης. Η Ευρώπη δε θα κριθεί στην περίπτωση αυτή από την αυστηρότητα των παρεμβάσεών της, αλλά από το πνεύμα αλληλεγγύης που θα επιδείξει, συμπαραστεκόμενη στα μέλη της.

Όπως πολλές ακόμα χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο, έτσι και η Αμερική παρουσιάζει σήμερα πρωτοφανή ελλείμματα. Σαν τον Ομπάμα (Οbama), έτσι και ο Παπανδρέου κληρονόμησε μια οικονομική κατάσταση που τη δημιούργησαν άλλοι. Οι προκάτοχοι αμφοτέρων υπέπεσαν σε κολοσσιαία σφάλματα, αν κι εκείνα του Μπους (Bush) ωχριούν σε σύγκριση με εκείνα του προκατόχου του Παπανδρέου. Αμφότεροι εκλέχτηκαν υποσχόμενοι αλλαγή και αμφότεροι έφεραν νέο αέρα διαφάνειας και τιμιότητας στη διακυβέρνηση των χωρών τους. Αμφότεροι διέθεταν αυθεντικό πολιτικό όραμα, που υπονομεύτηκε από τις απαιτήσεις της οικονομικής κατάστασης που αντιμετώπισαν.

Στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και της δημοκρατίας, η Ευρώπη οφείλει να κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να στηρίξει τον Παπανδρέου. Να μην στρέψει την πλάτη στο λαό της Ελλάδας, που τώρα πλέον θα πρέπει να πεισθεί πως η υποστήριξη των μέτρων λιτότητας της κυβέρνησης είναι προς το συμφέρον όλων.

*Ο Joseph Stiglitz είναι κάτοχος του βραβείου Νόμπελ για την οικονομία, καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο «Κολούμπια», πρώην πρόεδρος της επιτροπής οικονομικών συμβούλων του προέδρου Κλίντον, πρώην αντιπρόεδρος της παγκόσμιας τράπεζας.

Wednesday, January 27, 2010

Greece will fix itself from inside the eurozone

By George Provopoulos*
Financial Times, 21-01-10

In recent months, some commentators have argued that Europe’s single currency project is destined to become unstuck. According to this line of reasoning, the fiscal crisis in Greece is unfailingly pushing that country towards an exit from its immutable fixed exchange rate arrangement within the eurozone. Greece, in other words, will suffer the same fate as all undisciplined countries that previously adopted hard pegs, such as Argentina in the early 2000s. Another Greek tragedy, so the argument goes, is waiting to be played out.

This view is based on flawed reasoning. At the heart of Greece’s recent economic problems has been a loss of competitiveness since Greece joined the euro area in 2001. This loss is due to structural weaknesses, including fiscal profligacy in a period of robust growth when fiscal adjustment was called for, and a large government sector, up by 6 percentage points of gross domestic product (to 51 per cent) since Greece joined the eurozone. Rigidities in labour and product markets have contributed to persistently higher wage and price inflation than in the rest of the euro area, undermining competitiveness. Rising fiscal deficits have pushed up borrowing costs, adding to those deficits. The expanded public sector has eroded the export base and exacerbated inefficiency. The net result has been a twin deficit problem – large and unsustainable fiscal and external imbalances.

The problems faced by the Greek economy are extremely serious. However, the key question is whether it will be easier to solve them from inside or outside the eurozone. My answer is that it will be unequivocally easier to solve these problems from within the euro area.

Those who argue that Greece will wind up leaving the eurozone believe it lacks the will to slash the structural fiscal deficit and to implement the cost adjustments and structural reforms needed to restore competitiveness. They argue that a devaluation of a new national currency would be like waving a magic wand, thereby restoring competitiveness. But would it?

During the 1980s, Greece had another twin-deficit problem and its own national currency, the drachma. It waved the magic wand twice, with large devaluations of the drachma in 1983 and in 1985, but in the absence of long-lasting structural adjustment and sustained fiscal contraction. The devaluations were followed by higher wage growth and inflation, with no sustained improvement in competitiveness. Speculative attacks against the drachma were avoided only because of strict controls on capital flows, an option that is no longer feasible or desirable. The twin-deficit problem remained. So much for the magic wand of currency devaluation.

Suppose, however, that Greece were to neglect these lessons and adopt a new national currency. What would an exit from the eurozone imply? Here are some likely consequences.
●Any devaluation of the new currency would increase the cost of imports, raising inflation.
●Monetary policy would lack the credibility established by the European Central Bank. As a result, inflation expectations would rise.
●Expectations of further devaluations would arise, increasing both currency-risk and country-risk premiums.
●The above factors would push up nominal interest rates, leading to higher costs of servicing the public debt and undermining fiscal adjustment, thereby taking resources away from other, productive areas.
●The costs of converting currencies with the remaining members of the eurozone would be re-introduced, inhibiting trade and investment.
●The exchange-rate uncertainty with the euro area would increase the costs of conducting business, further deterring trade and investment.
●Existing euro-denominated debt would become foreign-currency debt. Any devaluation of the new domestic currency against the euro would increase the debt burden.
●Greece would no longer benefit from the economies of scale, including the enlargement of the foreign exchange market, which decreases the volatility of prices in that market, derived from sharing the euro.

The Greek economy currently stands at a crossroads. The fact of the matter is that it will be immensely less costly for Greece to eradicate its problems from within the eurozone. Rather than a Greek tragedy, a more appropriate analogy for the Greek economy stems from Homer’s Odyssey. In that epic, the enchanting sounds of the sirens enticed sailors to jump to their deaths in the sea. Those who suggest Greece might leave the eurozone are like Homer’s sirens. Greece will not be tempted by these short-term options, but will undertake the necessary, bold adjustments. The future of its economy is unwaveringly tied to the mast provided by the euro.

*The writer is governor of the Bank of Greece and a member of the ECB Governing Council

Tuesday, January 26, 2010

Αϊτή και Δομινικανή Δημοκρατία: ένα νησί, δύο κόσμοι

Του Jared Diamond*
Haiti and the Dominican Republic: One Island, Two Worlds
© The Globalist
Μετάφραση από την Ομάδα του PPOL

Πώς έγινε δυνατό και η ιστορία δύο χωρών που μοιράζονται ένα νησί -της Δομινικανής Δημοκρατίας και της Αϊτής- εξελίχτηκαν τόσο διαφορετικά;

Η απάντηση εν μέρει οφείλεται σε περιβαλλοντικούς λόγους. Στη νήσο Ισπανιόλα βρέχει κυρίως στα ανατολικά, στη Δομινικανή Δημοκρατία, όπου ευνοούνται περισσότερο οι καλλιέργειες.

Τα υψηλότερα βουνά της Ισπανιόλα, ύψους άνω των 3,000 μέτρων, βρίσκονται επίσης στα ανατολικά και οι ποταμοί που πηγάζουν από τα βουνά αυτά αρδεύουν τη Δομινικανή Δημοκρατία.

Στον 'Αγιο Δομίνικο υπάρχουν πλατιές κοιλάδες, πεδιάδες και πολύ πιο εύφορο χώμα. Ειδικά η κοιλάδα Τσιμπάο στο βορρά είναι μια από τις πιο εύφορες του πλανήτη.

Περιβαλλοντικές διαφορές

Αντιθέτως η αϊτινή πλευρά υποφέρει από ξηρασία, καθώς τα ψηλά βουνά εμποδίζουν τις βροχές να περάσουν από την ανατολή στη δύση.

Σε σύγκριση με τη Δομινικανή Δημοκρατία, οι γαίες που προφέρονται για εντατική καλλιέργεια είναι πολύ μικρότερες στην Αϊτή, που είναι εν πολλοίς μια ορεινή ώρα, με ασβεστολιθικά πετρώματα και πολύ πιο άγονα και αδύναμα εδάφη που διαβρώνονται με ευκολία.

Κοινωνικές πολιτικές διαφορές

Σημειώστε το παράδοξο: αν και από περιβαλλοντική σκοπιά η αϊτινή πλευρά του νησιού ήταν πολύ λιγότερο προνομιούχα, ανάπτυξε μια πολύ πιο δραστήρια, εύπορη κι εντατική αγροτική οικονομία. Η εξήγηση για το παράδοξο αυτό βρίσκεται στην υπερεκμετάλλευση του περιβαλλοντικού της κεφαλαίου, δασικού και γεωλογικού.

Υπάρχει ένα σημαντικό μάθημα εδώ: πίσω από ένα παχυλό τραπεζικό λογαριασμό, μπορεί να κρύβεται μια αρνητική κεφαλαιακή ροή.

Αν και οι περιβαλλοντικές διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών της Ισπανιόλα εξηγεί εν μέρει την αποκλίνουσα οικονομική πορεία των δύο κρατών της, ένα άλλο σημαντικό μέρος της εξήγησης βρίσκεται στις κοινωνικές και πολιτικές τους διαφορές, που όπως φαίνεται έπληξαν την αϊτινή οικονομία πολύ περισσότερο από εκείνη του Αγίου Δομίνικου.

Από αυτή την άποψη, δεν υπήρχε τίποτα το μοιραίο στη διαφορά στην ανάπτυξη μεταξύ των δύο κρατών. Το χάσμα διευρύνθηκε χάρη στην επίδραση μιας σειράς παραγόντων, που όλοι έδρασαν προς την ίδια κατεύθυνση.

Ο ρόλος της Γαλλίας

Μία από τις κοινωνικές και πολιτικές αυτές διαφορές οφείλεται στην ατυχία πως η Αϊτή ήταν αποικία της Γαλλίας, και μάλιστα μια εποχή θεωρήθηκε ως η σημαντικότερη υπερπόντια αποικία της Γαλλικής Αυτοκρατορίας. Η Δομινικανή Δημοκρατία αντιθέτως ήταν αποικία της Ισπανίας, που από το 16ο κιόλας αιώνα εγκατέλειψε την Ισπανιόλα στην τύχη της, καθώς βρισκόταν κι η ίδια σε οικονομική και πολιτική παρακμή.

Η Γαλλία εγκατέστησε στην Αϊτή μεγάλα αγροκτήματα βασισμένα στη εργασία σκλάβων, πράγμα που η Ισπανία ουδέποτε επιχείρησε να πράξει στη δική της πλευρά της Ισπανιόλα. Οι Γάλλοι εισήγαγαν στο νησί συντριπτικά περισσότερους σκλάβους από ότι οι Ισπανοί.

Ανθρωπολογικές διαφορές

Το αποτέλεσμα είναι πως κατά την αποικιακή περίοδο η Αϊτή είχε επταπλάσιο πληθυσμό, και συνεχίζει να διατηρεί ακόμα και σήμερα μια μικρή πληθυσμιακή υπεροχή σε σχέση με το γείτονά της (10 εκατομμύρια έναντι 9), αν και η έκτασή της είναι λίγο περισσότερο από το μισό της Δομινικανής Δημοκρατίας. Η Αϊτή λοιπόν, ακόμα και σήμερα, είναι δύο φορές πιο πυκνοκατοικημένη από τη Δομινικανή Δημοκρατία.

Ο συνδυασμός του υπερπληθυσμού και των μικρότερων βροχοπτώσεων ήταν η βασική αιτία για την αποψίλωση δασών και την υποβάθμιση της γονιμότητας των εδαφών στην Αϊτή. Εξάλλου οι αμέτρητες νηοπομπές που μετέφεραν σκλάβους στην Αϊτή, επέστρεφαν στην Ευρώπη φορτωμένα με αϊτινή ξυλεία, με αποτέλεσμα τα δάση της Αϊτής στα χαμηλά και μεσαία υψόμετρα να έχουν εν πολλοίς ξυλευτεί εντελώς έως τα μέσα του 19ου αιώνα.

Μακροπρόθεσμη επένδυση

Ένας δεύτερος παράγοντας είναι πως η Δομινικανή Δημοκρατία, με τον ισπανόφωνο, ευρωπαϊκής ως επί το πλείστον καταγωγής, πληθυσμό της, ήταν ταυτόχρονα πιο συμβατή και ελκυστική στους Ευρωπαίους μετανάστες και επενδυτές, σε σχέση με την Αϊτή και τον ομιλούντα την κρεολική πληθυσμό, που αποτελείται συντριπτικά από μαύρους πρώην σκλάβους.

Ως εκ τούτου η εξ Ευρώπης μετανάστευση ήταν αμελητέα στην Αϊτή, όπου μάλιστα απαγορεύτηκε και συνταγματικά μετά το 1804, ενώ στον 'Αγιο Δομίνικο τελικά έπαιξε σημαντικό ρόλο.

Χρήση γης

Οι νέοι αυτοί μετανάστες στο Δομίνικο περιλάμβαναν πολλούς επιχειρηματίες και καταρτισμένους επαγγελματίες της μεσαίας τάξης, που συνέβαλαν αποφασιστικά στην ανάπτυξη της χώρας. Μάλιστα ο λαός της Δομινικανής Δημοκρατίας επέλεξε να ξαναγίνει ισπανική αποικία από το 1812 έως το 1821 και ο πρόεδρός της ζήτησε να μετατραπεί η χώρα του σε ισπανικό προτεκτοράτο από το 1861 ως το 1865.

Μία άλλη κοινωνική διαφορά ήταν πως λόγω της δουλοκτητικής ιστορίας της χώρας τους και της απελευθερωτικής τους επανάστασης, οι περισσότεροι Αϊτινοί κατείχαν τη γη τους και ήταν διατροφικά αυτάρκεις, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να μην δύναται να παρέμβει προκειμένου να αναπτυχθούν άλλες καλλιέργειες, που θα ήταν προσανατολισμένες στις εξαγωγές και τη συναλλαγή με τα κράτη της Ευρώπης. Η Δομινικανή Δημοκρατία αντιθέτως, ανάπτυξε εξαγωγική οικονομία και ανοίχτηκε στο διεθνές εμπόριο.

Αποψίλωση δασών

Όσο για την ελίτ της Αϊτής, αυτή ήταν πλήρως ταυτισμένη με τη Γαλλία, παρά με τον τόπο όπου διαβίωνε: δεν επιδίωξε τη διεύρυνση της γαιοκτησίας της ή την της ανάπτυξη αγροτικής οικονομίας, αλλά κυρίως την εξαγωγή του πλούτου που απομυζούσε από την εργασία των εργατών γης. Τα τελευταία σαράντα χρόνια, η αποψίλωση των δασών και η φτώχεια άρχισαν να γίνονται πολύ πιο ορατά στην Αϊτή σε σχέση με τη Δομινικανή Δημοκρατία.

Ενεργειακός πλούτος

Η Δομινικανή Δημοκρατία αντιθέτως διατήρησε εν πολλοίς το δασικό της πλούτο και άρχισε να επιδιώκει την εκβιομηχάνισή της, σύμφωνα με τα σχέδια που εκπονήθηκαν αρχικά επί Ραφαέλ και Έκτορα Τρουχίλο (Trujillo) και αργότερα βάλθηκαν να υλοποιήσουν ο πρόεδρος Μπαλαγουέρ (Balaguer) και οι διάδοχοί του. Έτσι π.χ. δημιουργήθηκαν μεγάλα υδροηλεκτρικά φράγματα. Ο Μπαλαγουέρ εκπόνησε ένα ευρύ σχέδιο ώστε να μην γλιτώσει το δασικό πλούτο της χώρας από την μετατροπή του σε πρώτη ύλη για την παραγωγή ενέργειας, προκρίνοντας την εισαγωγή μεθανίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Στην Αϊτή όμως η φτώχεια εξανάγκασε τον πληθυσμό να παραμείνει ενεργειακά δέσμιος του καυσόξυλου, που το εύρισκε στα δάση της χώρας, πράγμα που επέτεινε την καταστροφή των υπολειμμάτων του δασικού πλούτου της χώρας.

*Ο Jared Diamond είναι καθηγητής γεωγραφίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος 'Αντζελες. Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο του «Κατάρρευση: πώς οι κοινωνίες επιλέγουν να ευημερήσουν ή να αυτοκαταστραφούν».

Monday, January 25, 2010

Βοηθάμε τα παιδιά θύματα του σεισμού στην Αϊτή

Η UNICEF και ο ΣΚΑΪ διοργανώνουν ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟ & ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ τη Δευτέρα 25 Ιανουαρίου 2010 για να στηρίξουν τις δράσεις της UNICEF για την ανακούφιση των πληγέντων από τον καταστροφικό σεισμό στην Αϊτή.

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΔΩΡΕΩΝ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: 169/480023-04
ALPHA BANK: 115 002002 022472
(διαδικασία Κ03)
ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: 017 04 00593488
ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 5049-045921-741
EMPORIKI BANK: 66360008
EUROBANK: 0026.0102.13.0200612226
ATTICA BANK: 069-54799691
ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΥΠΡΟΥ: 000012163468
GENIKI BANK: 3603003908-9
CITIBANK: 55 02 346484
MILLENNIUM BANK: 519829
ASPIS BANK: 101-03-0006583
HSBC: 002-066694-130
ΤΡΑΠΕΖΑ PROBANK: 296431012017

Όποιος επιθυμεί να συμβάλει μπορεί επίσης ανα καλεί από σταθερό τηλέφωνο ΟΤΕ το 901 11 17 17 17 με αυτόματη χρέωση 3 ευρώ + ΦΠΑ ανά κλήση.

Δωρεές με SMS: στέλνοντας μήνυμα με τη λέξη ΑΙΤΗ στο 19454 χρέωση 1 ευρώ + ΦΠΑ ανά SMS (ισχύει από τις 6 το πρωί της Πέμπτης 21 Ιανουαρίου έως τα μεσάνυκτ της Τετάρτης 27 Ιανουαρίου).

Πως μεταφράζεται η δωρεά σας για τα παιδιά στην Αϊτή:

  • Με 3 ευρώ εξασφαλίζετε 350 ταμπλέτες για τον καθαρισμό 1.400-1.750 λίτρων νερού, ώστε τα παιδιά να πίνουν και να πλένονται με ασφάλεια.
  • Με 5 ευρώ παρέχετε 100 φακελάκια αλάτων ενυδάτωσης από το στόμα, τα οποία βοηθούν τα παιδιά να ξεπεράσουν την αφυδάτωση και τη διάρροια.
  • Με 15 ευρώ παρέχετε ένα πακέτο πρώτης ανάγκης που περιλαμβάνει επιδέσμους, γάντια, ψαλίδι, ταινίες, αλοιφή για τα μάτια και απολυμαντικό, ώστε κάποιος να μπορεί να δώσει τις πρώτες βοήθειες για ένα μικρό τραυματισμό, άμεσα.
  • Με 20 ευρώ εξασφαλίζετε 15 δοχεία νερού των 10 λίτρων για την μεταφορά και την αποθήκευση νερού.
  • Με 50 ευρώ παρέχετε 120 πακέτα μπισκότων για υποσιτισμένα παιδιά σε επείγουσες ανάγκες, ή τον εξοπλισμό για ασφαλές πόσιμο νερό σε 7 οικογένειες.
  • Με 100 ευρώ εμβολιάζετε 3.750 παιδιά κατά της μηνιγγίτιδας.
  • Με 195 ευρώ παρέχετε μια σκηνή για μια σεισμόπληκτη οικογένεια.

Επί πλέον, την ημέρα του Μαραθώνιου - Δευτέρα 25 Ιανουαρίου το κοινό μπορεί να τηλεφωνεί στο 210 94 99 900 για να συνεισφέρει στην προσπάθεια.

Η οργάνωση "Γενιά των 700 ευρώ - G700" έδωσε το συμβολικό ποσό των 150 ευρώ. Καλούμε τους φίλους μας στο blog, το facebook και το twitter να συνεισφέρουν και αυτοί. Σ’ αυτή την προσπάθεια, και το 1 ευρώ έχει αξία. Είναι η ελάχιστη ένδειξη ανθρωπιάς.

Friday, January 22, 2010

Αγροτικό πρόβλημα: λύτρα, πρόστιμα και πάλι από την αρχή

Ενώ κλιμακώνεται η απεργιακή κινητοποίηση των αγροτών στην Ελλάδα με αίτημα “τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του επαγγέλματος του αγρότη”, το Πρωτοδικείο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου επικυρώνει πρόστιμο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ύψους 244 εκ ευρώ για παράνομες επιδοτήσεις στους τομείς του ελαιολάδου, του βαμβακιού και των οπωροκηπευτικών της περιόδου 1999 – 2004.

Κι ενώ το κόστος κι η ταλαιπωρία των πολιτών, των επιχειρηματιών και του κράτους αυξάνονται καθημερινά με τους δρόμους να παραμένουν κλειστοί, σε μια περίοδο πρωτοφανούς κρίσης για τη χώρα, πελαγοδρομούμε μεταξύ διαλόγου κι εκβιασμών για παράνομες επιδοτήσεις εισοδημάτων που αργότερα οι ίδιοι οι πολίτες θα κληθούμε να πληρώσουμε σε πρόστιμα δεκαπλάσιας αξίας.

Όχι, δε φταίει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα 244 εκ ευρώ που ισοδυναμούν με το σύνολο της έκτακτης εισφοράς στα εισοδήματα άνω των 60.000 ευρώ. Όχι δε φταίει η Επιτροπή για την επιβολή προστίμου 130 εκ ευρώ λόγω παράνομων επιδοτήσεων σχετικά με καλλιέργειες την περίοδο 2005 – 2006. Όχι δε φταίει η Επιτροπή για την επιβολή προστίμου 150 εκ ευρώ τον περασμένο Δεκέμβριο για περαιτέρω παράνομες επιδοτήσεις στο βαμβάκι και το ελαιόλαδο. Και όχι δε φταίει η Επιτροπή που απειλεί με περαιτέρω πρόστιμα ύψους 600 εκ ευρώ για τη μη έγκαιρη ολοκλήρωση του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Επιδοτήσεων. Κι ενώ ακόμα περιμένουμε να δούμε τι πρόστιμο θα επιβάλει η Επιτροπή για τις επιδοτήσεις των τελευταίων δύο Υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης (Κοντού και Χατζηδάκη), οι αγρότες, για να είμαστε ακριβείς οι συνήθεις ύποπτοι εξ αυτών, είναι πάλι στο δρόμο εξασκώντας τις απεργιακές τους δεξιότητες, διεκδικώντας το σύνηθες πακέτο λύτρων για το νέο έτος.

Ναι, το αγροτικό πρόβλημα υπάρχει και είναι μεγάλο. Είναι πρόβλημα όταν διαχρονικά οι Έλληνες αγρότες παίρνουν «μπόνους» εισοδήματος έναντι επιβράβευσης της ποιότητας της παραγωγής τους. Είναι πρόβλημα όταν οι Έλληνες αγρότες είναι ουραγοί της Ευρώπης στη χρήση τεχνολογικών καινοτομιών, στη χρήση βιώσιμων τεχνικών και πρακτικών καλλιέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία των αγροτικών και κατ’ επέκταση των αστικών πληθυσμών. Είναι πρόβλημα όταν όλοι οι φορείς της δημόσιας σφαίρας – κόμματα, ΜΜΕ κλπ – επανειλημμένα χαϊδεύουν τα αυτιά τους, με κόστος που σε τελική ανάλυση καλείται να πληρώσει ο φορολογούμενος, είτε στη μορφή λύτρων, είτε στη μορφή δεκαπλάσιων προστίμων.

Η διαχρονική αγροτική πολιτική του να πληρώνουμε τους αγρότες λύτρα για να τα χρεωνόμαστε σε πρόστιμα από την ΕΕ έχει αποδειχθεί πλέον ότι οδηγεί μόνο σε αδιέξοδο. Από τη μία πλευρά, η συντεχνιακή νοοτροπία που έγινε σημαία του πολιτικού – κομματικού συστήματος της μεταπολίτευσης είναι στον πυρήνα του αγροτικού προβλήματος. Από την άλλη πλευρά, οι αγρότες, αντί να αναβαθμίσουν την ανταγωνιστικότητα τους, να βελτιώσουν το προϊόν τους και να αξιοποιήσουν βέλτιστες πρακτικές του εξωτερικού που είναι γνωστές σε όλους, προτιμούν να συμπεριφέρονται με ανεξήγητη ανευθυνότητα σε μια χρονική στιγμή που η ανεργία ξεπερνά το 12% ενώ στους νέους αγγίζει το 30%. Το κράτος όμως δεν μπορεί να τους κάνει βιώσιμους ως μάνα εξ’ ουρανού.

Το πάρτι πρέπει να λήξει. Ο επικείμενος διάλογος, που ορθά πρότεινε η κυβέρνηση για να ξεμπροστιάσει όσους πεισματικά παίζουν το παιχνίδι των συντεχνιακών διευθετήσεων, πρέπει να συνυπογράψει τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της σαθρής αγροτικής πολιτικής που καλλιέργησε το πολιτικό – κομματικό σύστημα που φέρει τον κωδικό «μεταπολίτευση». Ας αποχαιρετήσουμε επιτέλους τη νοοτροπία του συντεχνιακού εκβιασμού εις βάρος τρίτων (πολιτών κι ιδιωτών), κι ας σημάνουμε το τέλος του ταγκό κυβέρνησης κι αγροτικού κόσμου πάνω στα σώματα των υπολοίπων. Λύτρα και πρόστιμα τέλος. Σεβαστείτε τους πολίτες σας για να σας σεβαστούν κι εκείνοι.

Thursday, January 21, 2010

Βοηθάμε όλοι την Αϊτή

Τη Δευτέρα 26 Ιανουαρίου, ο σταθμός του ΣΚΑΪ σε συνεργασία με τη UNICEF ξεκινάει Μαραθώνιο Αλληλεγγύης για τη σεισμόπλητικη Αϊτή. Ο Πασχάλης Αγανίδης της G700 μιλάει με τον Μπάμπη Παπαδημητρίου στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ για το ρόλο που μπορούν να παίξουν τα νέα Μέσα στην ευαισθητοποίηση των πολιτών. Βοηθάμε όλοι την Αϊτή.

Η συνέντευξη ξεκινάει στα 16' και 20''

Tuesday, January 19, 2010

Η Ευρώπη δεν αντέχει τη χρεοκοπία της Ελλάδας

Του Simon Tilford*
Europe cannot afford to let Greece default
Financial Times, 15-1-2010
Μεατάφραση από την ομάδα του PPOL


Η ευρωζώνη δεν έχει την πολυτέλεια να μετατρέψει την Ελλάδα σε παράδειγμα προς αποφυγή για τις υπόλοιπες χώρες που πλήττονται από την κρίση. Οι ισχυρισμοί αξιωματούχων και πολιτικών των πιο ρωμαλέων δημοσιονομικά κρατών της λέσχης, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε (Wolfgang Schäuble), πως οι Έλληνες θα πρέπει μόνοι τους να βρουν το δρόμο εξόδου από την κρίση, δεν είναι αξιόπιστες. Διότι αγνοούν το γεγονός πως η Ελλάδα δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματά της μόνη της, χωρίς εξωτερική βοήθεια. Αλλά και τυχόν χρεοκοπία της Ελλάδας, δε θα λειτουργούσε τόσο παραδειγματικά για τις υπόλοιπες χώρες όσο μοιάζει να νομίζουν πολλοί στα κέντρα αποφάσεων των ισχυρότερων κρατών-μελών της ευρωζώνης.

Τα μέλη της ευρωζώνης δικαίως είναι εξοργισμένα με τις ελληνικές αρχές που πλαστογραφούσαν τα δημοσιονομικά τους στοιχεία. Αλλά η Ελλάδα δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου των πολλών κρατών που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, που εμφανίζουν απώλεια ανταγωνιστικότητας λόγω της ένταξής τους στην ευρωζώνη και σήμερα παρουσιάζουν ελλειμματικά δημοσιονομικά και φτωχές αναπτυξιακές προοπτικές. Χώρες που τους ζητείται να προχωρήσουν σε περικοπές ελλειμμάτων και χαμηλότερη αύξηση του κόστους εργασίας τους από το μέσο όρο της ευρωζώνης, κι αυτό τη στιγμή που Ολλανδία και Γερμανία φλερτάρουν με αρνητικό πληθωρισμό και οι επενδυτές πανικοβάλλονται σε κάθε σημείο αύξησης του πιστοληπτικού κινδύνου.

Τις τελευταίες μέρες, η Ελλάδα ανακοίνωσε πως θα μειώσει το έλλειμμά της, που το 2009 υπολογίζεται πως έφτασε στο 12.7% του ΑΕΠ, σε μόλις 2.8% έως το 2012. Με δεδομένες τις άθλιες οικονομικές προοπτικές της χώρας, περικοπές τέτοιου τύπου θα οδηγήσουν σχεδόν αναπόφευκτα σε βαθιά ύφεση και αποπληθωρισμό, αβάσταχτα για μια καταχρεωμένη οικονομία, και θα οδηγήσουν σε κοινωνική αποσταθεροποίηση.

Αν η ευρωζώνη δε σπεύσει να υποστηρίξει την Ελλάδα -ή την υποστηρίξει με όρους μη βιώσιμους πολιτικά για οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση- η Ελλάδα δε θα έχει άλλη επιλογή παρά να δηλώσει χρεοκοπία και αδυναμία να υπηρετήσει το δημόσιο χρέος της. Τότε η ευρωζώνη θα αντιμετωπίσει ένα μεγάλο πρόβλημα: οι κεφαλαιαγορές θα στρέψουν αστραπιαία την προσοχή τους στις άλλες οικονομίες κρατών-μελών της ευρωζώνης με δημοσιονομικά προβλήματα και κακές αναπτυξιακές προοπτικές. Η Ιταλία, η Ισπανία κι η Πορτογαλία θα βρεθούν στη δεινή θέση να πληρώνουν υψηλότατα επιτόκια δανεισμού, αυξάνοντας τις πιθανότητες και για άλλες δημοσιονομικές κρίσεις.

Κάτι τέτοιο κατά πάσα πιθανότητα θα ακυρώσει τις ελπίδες των υπόλοιπων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης να εισέρθουν στην ευρωζώνη στο ορατό μέλλον. Οι πολιτικές επιπτώσεις θα είναι πελώριες.

Επιπλέον, σε περίπτωση χρεοκοπίας ενός κράτους-μέλους της ευρωζώνης, η αποχώρησή της από το κοινό νόμισμα δεν μπορεί να αποκλεισθεί εντελώς. Αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα και παραμείνει στην ευρωζώνη, η ανταγωνιστικότητά της δεν πρόκειται να βελτιωθεί. Η Ελλάδα θα δυσκολεύεται να απευθυνθεί στις κεφαλαιαγορές με βιώσιμους όρους, καθώς οι επενδυτές θα αντιμετωπίζουν με μεγάλο σκεπτικισμό τις αναπτυξιακές της προοπτικές. Η αποχώρηση από την ευρωζώνη και η μεγάλη υποτίμηση του νομίσματός της θα είναι μια κίνηση με υψηλό ρίσκο μεν, αλλά τουλάχιστο θα ανοίξει ξανά το δρόμο προς την ανάπτυξη, έστω βραχυπρόθεσμα, πράγμα που μπορεί να αποδειχθεί πολιτικά αναπόφευκτο. Αλλά αν αρχίσει το ξήλωμα της ευρωζώνης, η ζημιά για την ΕΕ θα είναι ανεκτίμητη.

Φυσικά η Ελλάδα, σαν την Ιταλία και την Ισπανία, οφείλουν να καταβάλουν σοβαρές προσπάθειες για να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους και να περικόψουν τις πελώριες δανειστικές ανάγκες του δημόσιου τομέα τους. Αλλά και η Γερμανία -και τα άλλα κράτη-μέλη που διατηρούν μεγάλα πλεονάσματα- χρειάζεται να παραδεχθούν πως είναι μέρος του προβλήματος. Οι δηλώσεις Γερμανών ιθυνόντων που καλούν τα πιο αδύναμα κράτη-μέλη της ευρωζώνης να μιμηθούν τη Γερμανία δεν προσφέρουν τίποτα. Εξάλλου, τα πλεόνασμα στα δημόσια οικονομικά της Γερμανίας οφείλονται εν πολλοίς στο μέγεθος του πλεονάσματος στις εμπορικές της σχέσεις με τα άλλα κράτη-μέλη της ευρωζώνης! Και σε αυτό, εξ ορισμού, τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ευρωζώνης δεν μπορούν όλα «να μιμηθούν» τη Γερμανία, αφού στην ευρωζώνη τα ελλείμματα των μεν δημιουργούν τα πλεονάσματα των δε.

Ένα ενοχλητικό φαινόμενο των τελευταίων λίγων μηνών είναι πως το πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο της Γερμανίας στις σχέσεις της με τα άλλα κράτη-μέλη της ευρωζώνης αυξάνει κι άλλο ενώ περνάει η κρίση, παρά τη μεγάλη οικονομική εξασθένιση πολλών κρατών-μελών της ευρωζώνης. Η ανάκαμψη στη Γερμανία στηρίζεται στις εξαγωγές της·μάλιστα, η ιδιωτική κατανάλωση εντός της χώρας συνεχίζει να μειώνεται! Αυτή η αδύναμη εσωτερική ζήτηση θα οδηγήσει δίχως άλλο σε νέες μειώσεις των πραγματικών μισθών στη Γερμανία, και σε νέα αύξηση των πλεονασμάτων στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας με τους εταίρους της. Από την άλλη μεριά, η Ισπανία, η Ελλάδα κ.λπ δεν θα μπορέσουν να βάλουν τάξη στα δημόσια οικονομικά τους χωρίς ανάπτυξη των οικονομιών τους, χωρίς δηλαδή να εξισορροπήσουν τα εμπορικά τους ισοζύγια με την υπόλοιπη ευρωζώνη!

Η ευρωζώνη χρειάζεται πιο αυστηρό έλεγχο των δημοσιονομικών των μελών της, αλλά και να θέσει όρια στα εμπορικά ελλείμματα και πλεονάσματα μεταξύ των μελών της. Χωρίς το δεύτερο, ο αυστηρότερος δημοσιονομικός έλεγχος δε θα σημάνει πολλά πράγματα. Η εναλλακτική λύση σε αυτή την προσέγγιση είναι η δημοσιονομική (αλλιώς: πολιτική) ενοποίηση. Έτσι οι «ισχυρότερες» οικονομίες θα μεταφέρουν μονίμως και διαρκώς πόρους στις «ασθενέστερες» χώρες, λίγο-πολύ όπως συμβαίνει μεταξύ των περιοχών του κάθε κράτους-μέλους. Αλλά αυτό κανείς δεν το θέλει, και λιγότερο από όλους οι «ισχυρές» χώρες.

* Ο Simon Tilford είναι επικεφαλής οικονομολόγος του Βρετανικού think tank «Center for European Reform» (CER)

Sunday, January 17, 2010

Δεν υπάρχει σάλιο; Καιρός για μια ριζική τομή στο ασφαλιστικό

Της G700
Newstime, 18-1-2010

Όταν «δεν υπάρχει σάλιο», δήλωση-βόμβα του Υπουργού Εργασίας κ. Λοβέρδου που αναφέρεται στην αδυναμία του ΟΑΕΔ να πληρώσει το επίδομα ανεργίας, πλην όμως αντικατοπτρίζει τη δυσχερή δημοσιονομική θέση του εθνικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, δεν μπορεί η κυβέρνηση παρά να κινηθεί προς μία κατεύθυνση. Βραχυπρόθεσμα να βρει πόρους μέσα από το συμμάζεμα των δαπανών του συστήματος, δαπάνες οι οποίες σήμερα ανέρχονται στο 12,5% του ΑΕΠ. Μεσοπρόθεσμα να αλλάξει ριζικά την αρχιτεκτονική του συστήματος με τρόπο που και η οικονομική βιωσιμότητά του να επιτυγχάνεται και οι κοινωνικοί στόχοι να διασφαλίζονται επαρκέστερα.

Με λίγα λόγια, όταν δεν υπάρχει σάλιο απαιτείται μια «ασάλιωτη» μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό. Μια ριζική τομή με παρεμβάσεις σε τρία επίπεδα. α) Μείωση δαπανών, β) Δημιουργία Αποθεματικού, γ) Αλλαγή του μοντέλου ασφάλισης σε Μικτό.


Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Μείωση Δαπανών

Στο σκέλος των δαπανών πρέπει να γίνουν θαύματα. Πέρα από τα όσα σωστά προβλέπει το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης (περιορισμό δαπανών στον κλάδο Υγείας, ενίσχυση ΣΕΠΕ για καταβολή εισφορών κοκ) απαραίτητο είναι επίσης:

Να απαγορευτούν οι χρυσές εθελούσιες έξοδοι από ΔΕΚΟ και δημόσιους οργανισμούς.

Το δημόσιο να αποχωρήσει από προηγούμενες συμφωνίες για χρυσές εθελούσιες εξόδους.

Να μειωθούν οι συντάξεις των ρετιρέ άμεσα ή να φορολογηθούν περισσότερο, έτσι ώστε να γίνουν αναλογικότερες ως προς τις εισφορές που έχουν καταβληθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου του κάθε εργαζόμενου.

Να κοπούν τα πλασματικά χρόνια ασφάλισης σε όλους τους κλάδους και να αυξηθεί το όριο καταβολής της κρατικής σύνταξης στα Σώματα Ασφαλείας. Δεν μπορεί να καταβάλονται πλήρεις συντάξεις στα 50.

Να ισχύσει άμεσα η εξίσωση των ορίων ηλικίας ανδρών και γυναικών στο Δημόσιο.

Η καταβολή του εφάπαξ στο δημόσιο να γίνει αναλογική ως προς τις εισφορές που έχουν καταβληθεί κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου των Δημοσίων Υπαλλήλων.

Να μπει το Δημόσιο στο ΙΚΑ. Είναι σωστή η σκέψη Κουτρουμάνη που ακούσαμε χτες στα Μέσαμε αρκεί οι όροι ασφάλισης να εξισωθούν μ' αυτούς του του ΙΚΑ και όχι το ΙΚΑ να πληρώσει τα σπασμένα του Δημοσίου.

Να περιοριστεί το καθεστώς των Βαρέων και Ανθυγιεινών.

Δημιουργία Αποθεματικού και Μικτό Σύστημα Συντάξεων

Ταυτόχρονα, πρέπει πάση θυσία να ξεκινήσει να δημιουργείται το Εθνικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης των Γενεών. Πρόκειται για έναν ειδικό κοινό επενδυτικό λογαριασμό, ένα fund με αυστηρές προϋποθέσεις λειτουργίας, το οποίο στη χειρότερη των περιπτώσεων μπορεί να ενισχύσει την αποταμίευση του παρόντος PAYG συστήματος ασφάλισης, στην καλύτερη μπορεί να εξελιχτεί στον κεντρικό κορβανά ενός μικτού συστήματος ασφάλισης με μια βασική σύνταξη διανεμητικού χαρακτήρα και με ατομικούς λογαριασμούς τα χρήματα από τις εισφορές των οποίων θα διοχετεύονται στο συγκεκριμένο ταμείο.

Εδώ βρίσκεται όλο το ζουμί. Το ασφαλιστικό σύστημα για να πάψει να αποτελεί έναν ακριβό μηχανισμό παραγωγής κοινωνικών αδικιών και ανιστοτήτων πρέπει να αλλάξει αρχιτεκτονική. Η κυβέρνηση, πολύ σωστά κατά την άποψή μας, λοξοκοιτάει προς τη δημιουργία ενός οιονεί μικτού συστήματος ασφάλισης με τη θεσμοθέτηση μιας βασικής σύνταξης ως κοινής αφετηρίας για όλες τις κύριες συντάξεις σε συνδυασμό με την ενίσχυση της ανταποδοτικής σχέσης εισφορών – παροχών.

Προτείνουμε να τολμήσει ακόμα περισσότερο. Να μεταβεί σ’ ένα μικτό σύστημα ασφάλισης όπου ναι μεν η βασική σύνταξη θα είναι διανεμητική, όμως η τελική σύνταξη όσων εργάζονται και βρίσκονται πάνω από το όριο της φτώχειας θα προκύπτει βάσει μιας κεφαλαιοποιητικής λογικής, πραγματικής ή νοητής αυτό είναι συζητήσιμο, με τη βοήθεια ατομικών λογαριασμών, πραγματικών ή θεωρητικών κι αυτό αντιστοίχως συζητιέται, τους οποίους θα διαχειρίζεται το ταμείο αλληλεγγύης των γενεών βάσει συγκεκριμένων κανόνων.

Φυσικά, αυτή η μετατροπή του παραδοσιακού μας συστήματος ασφάλισης από διανεμητικό προκαθορισμένων παροχών χωρίς παρουσία σοβαρού αποθεματικού (unfunded defined benefit pay as you go system) σε ένα μικτό προκαθορισμένων εισφορών με αποθεματικό (funded defined contribution system), για να γίνει πρέπει να έχουμε αποφασίσει για δύο πράγματα. Πρώτον, ότι η περίοδος μετάβασης θα έχει κόστος. Δεύτερον, ότι το κόστος αυτό θα το επωμιστούμε σήμερα για να είμαστε καλύτερα αύριο. Πρόκειται για μία αναδιανομή πόρων με κοινωνικό και γενεακό πρόσημο. Από τους προνομιούχους και τα ρετιρέ της γενιάς του πολυτεχνείου και του 114, στους οικονομικά αδύναμους όλων των ηλικιών, τους νέους και τις μελλοντικές γενιές. Αξίζει την κόπο; Κατά την άποψή μας ναι.

Wednesday, January 13, 2010

EU Report on Greek Government Deficit and Debt Statistics.

Capital, 13/1/2010

Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία εξετάζει τους λόγους της αναντιστοιχίας των ελληνικών στατιστικών στοιχείων αποκαλύπτει «αμφίσημες εξουσίες αξιωματούχων», ακατάλληλο θεσμικό πλαίσιο και, σε κάποιες περιπτώσεις, συλλογή στατιστικών στοιχείων μέσω... τηλεφώνου.

Η Κομισιόν, στην έκθεση η οποία θα παραδοθεί στους Υπουργούς Οικονομικών στο επόμενο ECOFIN, κατακεραυνώνει τις αρμόδιες υπηρεσίες-και όχι μόνο- τις οποίες κατηγορεί για έλλειψη υπευθυνότητας. Σημειώνεται πάντως η διευκρίνηση της Κομισιόν σήμερα οτι η μη επικύρωση των στατιστικών στοιχείων για την Ελλάδα δε σημαίνει απαραίτητα και μια ανοδική αναθεώρηση του ελλείματος.

“Το γεγονός πως η Eurostat δεν έχει επικυρώσει αυτά τα στοιχεία δε σημαίνει απαραίτητα πως τα τελικά νούμερα θα είναι μεγαλύτερα,” δήλωσε σχετικά εκπρόσωπος της Κομισιόν σύμφωνα με το Reuters.

Τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης, όπως τα καταγράφει η Κομισιόν, είναι τα εξής:

«Η παρούσα έκθεση ανταποκρίνεται στο συμπέρασμα του Συμβουλίου ECOFIN της 10ης Νοεμβρίου 2009, το οποίο κάλεσε την Επιτροπή να εκπονήσει μια έκθεση σχετικά με τα ανανεωμένα προβλήματα στα ελληνικά δημοσιονομικά στατιστικά στοιχεία. Το Συμβούλιο κάλεσε επίσης την Επιτροπή να προτείνει τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε αυτή την κατάσταση.

Η Επιτροπή θα ανταποκριθεί σε αυτή την τελευταία πρόσκληση στο πλαίσιο της σύστασης για μια απόφαση του Συμβουλίου βάσει του άρθρου 126 (9) TFEU και ενός σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση των ελληνικών στατιστικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της διακυβέρνησης.

Στις 2 και 21 Οκτωβρίου 2009, οι ελληνικές αρχές διαβίβασαν δύο διαφορετικές ομάδες πινάκων Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) στην Eurostat, οι οποίοι καλύπτουν το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος για την περίοδο 2005-2008, καθώς και μια πρόβλεψη για το 2009.

Στην κοινοποίηση της 21ης Οκτωβρίου, το ελληνικό δημόσιο έλλειμμα για το 2008 αναθεωρήθηκε από 5,0% του ΑΕΠ (το ποσοστό που αναφέρθηκε από την Ελλάδα, και έχει δημοσιευθεί και επικυρωθεί από τη Eurostat τον Απρίλιο του 2009) σε 7,7% του ΑΕΠ.

Ταυτόχρονα, οι ελληνικές αρχές, αναθεώρησαν επίσης το προβλεπόμενο έλλειμμα για το 2009 από 3,7% του ΑΕΠ (το νούμερο που αναφέρθηκε την άνοιξη) στο 12,5% του ΑΕΠ, αντανακλώντας μια σειρά από παράγοντες (ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης, δημοσιονομικές διολισθήσεις σε ένα εκλογικό έτος και αποφάσεις λογιστικής).

Σύμφωνα με τις κατάλληλες ρυθμίσεις και τις πρακτικές, αυτή η έκθεση ασχολείται μόνο με τις εκτιμήσεις των στοιχείων του παρελθόντος. Αναθεωρήσεις αυτού του μεγέθους στους εκτιμώμενους κυβερνητικούς δείκτες δημοσίου ελλείμματος ήταν εξαιρετικά σπάνιες σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά έχουν γίνει για την Ελλάδα σε πολλές περιπτώσεις. Αυτές οι πιο πρόσφατες αναθεωρήσεις αποτελούν ένα παράδειγμα της έλλειψης ποιότητας των ελληνικών δημοσιονομικών στατιστικών (και των μακροοικονομικών στατιστικών στοιχείων εν γένει) και δείχνουν ότι η πρόοδος στην κατάρτιση των δημοσιονομικών στατιστικών στην Ελλάδα, και ο εξονυχιστικός έλεγχος των ελληνικών δημοσιονομικών στοιχείων από την Eurostat από το 2004 (συμπεριλαμβανομένων 10 επισκέψεων ΔΥΕ και 5 περιπτώσεις όπου υπήρχαν επιφυλάξεις σχετικά με την κοινοποίηση των δεδομένων), δεν αρκούσαν για να φέρουν την ποιότητα των ελληνικών δημοσιονομικών δεδομένων στο επίπεδο των άλλων κρατών μελών.

Όσον αφορά την κοινοποίηση ΔΥΕ της 21ης Οκτωβρίου 2009, τα στοιχεία δεν έχουν επικυρωθεί από τη Eurostat και ένας σημαντικός αριθμός ερωτήσεων ανοιχτών θεμάτων εξακολουθούν να παραμένουν σε ορισμένους βασικούς τομείς, όπως τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης, οι καθυστερούμενες πληρωμές για τα νοσοκομεία, καθώς και οι συναλλαγές μεταξύ κυβέρνησης και δημόσιων επιχειρήσεων.

Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να επιλυθούν, και δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω αναθεωρήσεις του ελληνικού δημοσίου ελλείμματος και χρέους ιδιαίτερα για το 2008, αλλά πιθανώς και για τα προηγούμενα έτη».

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η αναθεώρηση των στατιστικών στοιχείων του ελληνικού ελλείμματος οφείλεται σε δύο διαφορετικά, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις συνδεόμενα προβλήματα: αυτά που σχετίζονται με τις στατιστικές αδυναμίες και τα προβλήματα που σχετίζονται με τις αποτυχίες των σχετικών ελληνικών οργανισμών με την ευρεία έννοια.

Η πρώτη δέσμη προβλημάτων αφορά τις μεθοδολογικές αδυναμίες και μη ικανοποιητικές τεχνικές διαδικασίες της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (ΕΣΥΕ) και διάφορες άλλες υπηρεσίες που παρέχουν στοιχεία και πληροφορίες για την ΕΣΥΕ, ιδίως το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ) και το Υπουργείο Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ).

Η δεύτερη δέσμη προβλημάτων προκύπτει από την ακατάλληλη διακυβέρνηση, με κακή συνεργασία και έλλειψη σαφών αρμοδιοτήτων μεταξύ πολλών ελληνικών φορέων και υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για τις κοινοποιήσεις ΔΥΕ, διάχυση προσωπικών ευθυνών, διφορούμενη ενδυνάμωση αξιωματούχων, απουσία γραπτών οδηγιών και τεκμηρίωσης, που αφήνουν την ποιότητα των δημοσιονομικών στατιστικών στοιχείων έκθετη σε πολιτικές πιέσεις και εκλογικές αναμετρήσεις. Ειδικότερα, η έκθεση έχει βρει αποδείξεις για:

• Σοβαρές παρατυπίες στις κοινοποιήσεις ΔΥΕ του Απριλίου και του Οκτωβρίου 2009, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής ανακριβών στοιχείων, καθώς και τη μη τήρηση των λογιστικών κανόνων και του χρονοδιαγράμματος της κοινοποίησης.

• Κακή συνεργασία μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών που εμπλέκονται στην κατάρτιση των στοιχείων ΔΥΕ, όπως και έλλειψη ανεξαρτησίας της ΕΣΥΕ και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους από το Υπουργείο Οικονομικών

• Ένα θεσμικό πλαίσιο και ένα δημόσιο λογιστικό σύστημα ακατάλληλο για την ορθή αναφορά των στατιστικών στοιχείων ΔΥΕ, ιδίως μη διαφανή ή μη σωστά τεκμηριωμένη τήρηση λογιστικών βιβλίων, το οποίο έχει οδηγήσει σε πολλές, και σε ορισμένες περιπτώσεις σε σημαντικές αναθεωρήσεις των στοιχείων από τις ελληνικές αρχές για παρατεταμένο διάστημα.

• Έλλειψη λογοδοσίας στη συγκεκριμένη διάταξη των στοιχείων που χρησιμοποιείται στις κοινοποιήσεις της ΔΥΕ, (π.χ. απουσία έγγραφης τεκμηρίωσης ή πιστοποίησης σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανταλλαγή δεδομένων μέσω τηλεφώνου)

• Ασαφείς ευθύνες και / ή έλλειψη υπευθυνότητας των εθνικών υπηρεσιών που παρέχουν τα βασικά δεδομένα ή συλλέγουν στατιστικά στοιχεία, σε συνδυασμό με την αμφίσημη ενδυνάμωση των υπαλλήλων που είναι αρμόδιοι για τα δεδομένα. «Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι, εκτός από τα σοβαρά προβλήματα που παρατηρούνται στη λειτουργία άλλων περιοχών που εμπλέκονται στη διαχείριση των ελληνικών δημοσίων εσόδων και δαπανών, που δεν αποτελούν αντικείμενο της παρούσας έκθεσης, το παρών πλαίσιο δεν εγγυάται την ανεξαρτησία, την ακεραιότητα και την υπευθυνότητα των εθνικών στατιστικών αρχών.

Ειδικότερα, η επαγγελματική ανεξαρτησία της ΕΣΥΕ από το Υπουργείο Οικονομικών δεν είναι εξασφαλισμένη, κάτι το οποίο επέτρεψε την υποβολή της ΔΥΕ να επηρεάζεται από παράγοντες εκτός από τις κανονιστικές και νομικά δεσμευτικές αρχές για την παραγωγή υψηλής ποιότητας ευρωπαϊκών στατιστικών δεδομένων.

Τα όργανα ελέγχου που διαθέτει η Eurostat όσον αφορά την αύξηση της διαφάνειας των στατιστικών στοιχείων που συνδέονται με τη ΔΥΕ, ελέγχοντας την ποιότητα των δεδομένων στο πλαίσιο του συστήματος διασφάλισης της ποιότητας και της δομής διακυβέρνησης, έδειξαν να υπόκεινται σε περιορισμούς ιδιαίτερα στην υπόθεση της Ελλάδας.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην Ελλάδα ξεπερνούν κατά πολύ αυτό που μπορεί να αντιμετωπίσει χρησιμοποιώντας μόνο τα στατιστικά εργαλεία παρακολούθησης που διαθέτει η Επιτροπή, η οποία σύμφωνα με τον κανονισμό 479/2009 δεν έχει εξουσία ελέγχου. Παρά τις συντονισμένες και συνεπείς προσπάθειες που πραγματοποιούνται από την Eurostat από το 2004 για να εξασφαλιστεί η τήρηση των ισχυόντων κανόνων και μεθόδων, η κατάσταση μπορεί μόνο να διορθωθεί με την αποφασιστική δράση της ελληνικής κυβέρνησης.

Οι ελληνικές αρχές πρέπει να αντιμετωπίσουν με αποφασιστικότητα όχι μόνο τα οφειλόμενα μεθοδολογικά ζητήματα, αλλά επίσης είναι ζωτικής σημασίας να θέσουν σε εφαρμογή διαφανείς και αξιόπιστες πρακτικές εργασίας μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών που εμπλέκονται, και να αναθεωρήσουν το θεσμικό πλαίσιο ώστε να εξασφαλίζεται η επαγγελματική ανεξαρτησία και την πλήρη λογοδοσία της ΕΣΥΕ και των άλλων υπηρεσιών που εμπλέκονται στον τομέα των στατιστικών δεδομένων της ΔΥΕ.

Αν οι θεσμικές αδυναμίες που εντοπίζονται στην παρούσα έκθεση δεν αντιμετωπιστούν και δεν υπάρξουν τα κατάλληλα σημεία ελέγχου, η αξιοπιστία των δεδομένων για το ελληνικό έλλειμμα και χρέος θα παραμείνουν αμφισβητήσιμα. Η Επιτροπή έχει δεσμευθεί πλήρως να συνεχίσει να συνεργάζεται με τις ελληνικές αρχές με σκοπό να στηρίξει τις προσπάθειές τους για να βελτιωθεί η συλλογή και επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων της κυβέρνησης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις υφιστάμενες ελλείψεις και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στα ελληνικά στατιστικά στοιχεία».

Sunday, January 10, 2010

Αξίζει να φανταστούμε μια νέα ελληνική κοινωνία

Αγαπητοί φίλοι,

Ο Μίλτος Παύλου, Διευθυντής του Εθνικού Παρατηρητηρίου του Ρατσισμού και της Ξενοφοβίας ΕΝΩΣΗ-ΚΕΜΟ/i-RED και η Aννα Τριανταφυλλίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Δημοκρίτειο Πανεπιστημίο Θράκης και κύρια Ερευνήτρια στο ΕΛΙΑΜΕΠ, παρεμβαίνουν δυναμικά στην διαβούλευση για το νέο νομοσχέδιο περί ιθαγένειας και πολιτογράφησης μεταναστών που γίνεται στο
www.opengov.gr/ypes. Το κείμενο που ακολουθεί έχει τη μορφή ηλεκτρονικού petition που σχολιάζει το νομοσχέδιο και το συγκρίνει με την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα. H G700 χαιρετίζει την πρωτοβουλία και φυσικά υπογράφει το petition.

G700


Κοινή Δημόσια Δήλωση για τo Νομοσχέδιο περί Ιθαγένειας και Πολιτογράφησης Μεταναστών

Μεγάλο μέρος των σχολίων στη διαβούλευση που έχει ανοίξει το Υπουργείο Εσωτερικών στο www.opengov.gr/ypes είναι δυστυχώς αποτέλεσμα παραπληροφόρησης. Kάποτε δε προδίδουν ότι οι γράφοντες δεν έχουν καν αναγνώσει αυτό το ίδιο το νομοσχέδιο που επικρίνουν ή λασπολογούν.

Η αβάσιμη κινδυνολογία περί αλλοίωσης του έθνους και περί φυλετικής διαφοροποίησης, είναι απαράδεκτη σε μια δημοκρατία και κάποτε ποινικά κολάσιμη. Μπορεί να προκαλέσει μόνο θύματα βίας, δυσανεξίας, χειραγώγησης, απογοήτευσης και ματαίωσης από όλες τις πλευρές. Μέσα στην προσπάθεια δημιουργίας πόλωσης και όξυνσης μέσα από εμπρηστικές διαστρεβλώσεις, δαιμονοποιήσεις και ρατσιστικής έμπνευσης υστερίες, ακόμα και εκείνοι που τις εκφέρουν έχουν να χάσουν.

Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις βρίσκονται σαφώς στο μέσο όρο (αν όχι λίγο κάτω από αυτόν) των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών και είναι εύλογες και δικαιολογημένες, όσο και επιφυλακτικές και προσεκτικές. Aξίζει λοιπόν να σημειώσουμε κάποια σημεία που χρήζουν προσοχής από ειδικούς και μη, από τους κατέχοντες πολιτικά αξιώματα αλλά και κυρίως τους απλούς πολίτες:

1- Σήμερα υπάρχει ήδη «αλλοίωση» του 'δήμου' στο βαθμό που για πολλά έτη εργαζόμενοι και τα παιδιά τους στη χώρα δεν έχουν κανένα απολύτως δικαίωμα να πουν τη γνώμη τους ακόμα και για το πού πρέπει να μπουν κάδοι καθαριότητας ή μια παιδική χαρά.

2- Αξίζει να αναλογιστούμε τι θα λέγαμε και πώς θα αντιδρούσαμε εάν έλληνες μετανάστες για δεκαετίες στην Αμερική, τη Γερμανία κλπ. είχαν δικαίωμα (υποχρέωση) μόνο να εργάζονται και όχι να λένε τη γνώμη τους, ούτε καν για ζητήματα που τους αφορούν άμεσα σε τοπικό επίπεδο. Ο κίνδυνος λοιπόν για την Ελλάδα δεν είναι εκείνος της «αλλοίωσης» της εθνική ομοιογένειας αλλά η αναβίωση ενός αποκρουστικού καθεστώτος ειλώτων και πληβείων. Στο δημοκρατικό σύστημα δεν χωρεί τέτοιος αποκλεισμός.

3- Το μεταναστευτικό και ο κώδικας ιθαγένειας έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά προβληματικά και παρωχημένα, ακριβώς επειδή καμία κυβέρνηση δεν τα άγγιξε όταν έπρεπε. Αποτέλεσμα είναι σήμερα η Ελλάδα να βρίσκεται κάτω από όλες τις χώρες της ΕΕ των 27 στις σχετικές ρυθμίσεις. Ως τέτοια σήμερα το «μεταναστευτικό» βρίσκεται ενώπιόν μας ως γόρδιος δεσμός και χρήζει ανάλογων - όσο και νηφάλιων και δημοκρατικών - λύσεων.

4- Η απόδοση ιθαγένειας στους ανθρώπους με αποδεδειγμένα ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα, έχει μέγιστο όφελος πρώτα απ'όλα για το σύνολο των Ελλήνων και κατόπιν για τους πολιτογραφηθέντες. Η ισότητα δικαιωμάτων ανάμεσα στους κατοίκους της χώρας που έχουν κτίσει παραγωγικά το κέντρο της ζωής τους και το μέλλον τους στην Ελλάδα, μόνο καλό μπορεί να κάνει σε όλους τους εργαζόμενους, ιδιαίτερα στη νέα γενιά, απέναντι σε φαινόμενα ανασφάλιστης ή επισφαλούς απασχόλησης, εκμετάλλευσης, ολιγαρχίας και κρίσης της δημοκρατίας. Η διατήρηση μεγάλου μέρους της εργατικής δύναμης σε επισφαλή θέση έχει προφανώς αρνητική επίπτωση σε όλους τους εργαζόμενους (ασφαλιστικά-εργασιακά δικαιώματα), ενώ συντηρεί τις ολιγαρχίες και τους ισχυρότερους που εμμέσως ή άμεσα εκμεταλλεύονται αυτήν την κατάσταση.

5- Γιατί λοιπόν ακριβώς εκείνοι που θα έπρεπε να προσβλέπουν στην υπηκοότητα ή το δικαίωμα ψήφου στις τοπικές εκλογές για τους μετανάστες να αντιδρουν σε αυτή τη μεταρρύθμιση; Η απάντηση ίσως βρίσκεται στην αρκετά παλιά (και ενίοτε δύσοσμη, βλ.«Βατοπέδιο») διαπλοκή ανάμεσα σε κομμάτι της πολιτικής τάξης και τους υπερπατριώτες και τους μονοπωλητές της εθνικής ταυτότητας με το αζημίωτο. Αυτή η πολιτική ομάδα από τα όρια του 'κέντρου' έως την ακροδεξιά είναι και εκείνη που σήμερα, επισείοντας την ανύπαρκτη απειλή σκιάχτρο της «αλλοίωσης της εθνικής ομοιογένειας», επιδιώκει να στρέψει τους λιγότερο ισχυρούς και λιγότερο ενημερωμένους - ή απλά χειραγωγημένους. Συχνά σε αντίθεση προς τα ίδια τους τα συμφέροντα για μια πιο δίκαιη κοινωνία. Ένα παράδειγμα: σε ποιον μπορεί να συμφέρει να μην έχουν δικαιώματα τα παιδιά μεταναστών όταν εισέρχονται στην αγορά εργασίας; η ευάλωτη θέση τους αποβαίνει σε βάρος ολόκληρης της νέας γενιάς ανεξαρτήτως ιθαγένειας που ανταγωνίζεται αυτό το χαμηλά αμειβόμενο και λιγότερο προστατευμένο από το νόμο εργατικό δυναμικό.

6- Η νηφάλια ρύθμιση (όπως εκείνη που πρότεινε η Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου http://www.hlhr.gr) που εκτιμά την πραγματική ένταξη του πολιτογραφηθέντα στην ελληνική κοινωνία καθώς και τη δυνατότητά του να συμμετάσχει ενεργά και ουσιαστικά στην ελληνική πολιτική κοινότητα, σύμφωνα με τις θεμελιώδεις δημοκρατικές αρχές οι οποίες την διέπουν, είναι επαρκής για να κατευναστούν οι, κατά τη γνώμη μας αβάσιμοι, φόβοι 'αυτόματης' απόδοσης ιθαγένειας.

7- Επιπλέον το προτεινόμενο σχέδιο νόμου επιδέχεται ουσιαστικών βελτιώσεων που θα βοηθήσουν την εφαρμογή του στην πράξη, αποφεύγοντας ασάφειες:

- Δεν είναι σαφής η σκοπιμότητα της ρύθμισης για συμμετοχή στις τρεις πρώτες τάξεις υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Θα μπορούσε να είναι οποιεσδήποτε τρεις τάξεις του Δημοτικού. Εξαιρείται επίσης ένα σημαντικό κομμάτι για το οποίο έχουν επενδυθεί δημόσιοι πόροι: οι μετανάστες που έχοντας μεταναστεύσει ανήλικοι και έχοντας φοιτήσει λίγα έτη (λιγότερα των έξι) και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποφοιτούν από ελληνικά πανεπιστήμια. Θα ήταν δοκιμη μια ρύθμιση ως εξής: "...το τέκνο αλλοδαπών που έχει φοιτήσει για έξι τουλάχιστον έτη σε ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα στην Ελλάδα."

- χρειάζεται να καλυφθούν οι περιπτώσεις γονικής μέριμνας από τρίτους (και όχι τους γονείς). Αυτό μπορεί να καταστεί σαφές και ερμηνευτικά αλλά θα βοηθούσε η διαζευκτική αναφορά "των γονέων ή των ασκούντων τη γονική μέριμνα στην Ελλάδα".

- η παρ.2 του 1Α είναι δόκιμο να δίνει τη δυνατότητα πολιτογράφησης με την πλήρωση των προϋποθέσεων που αναφέρονται και όχι μετά από το 18ο έτος της ηλικίας των παιδιών. Εϊναι προβληματικό να τα διατηρεί στην αναμονή της απονομής αυτού του δικαιώματος για δεκαετίες (για περίοδο δηλαδή μεγαλύτερη ακόμα και για τους μη γεννηθέντες ή μεταναστεύσαντες ανήλικους στη χώρα) οδηγώντας σε διακρίσεις και δυχεραίνοντας τελικά την ίδια την εφαρμογή του νέου κώδικα ιθαγένειας στην κοινωνία.

- η ρύθμιση για νόμιμη διαμονή είναι εύλογη σε έναν κώδικα ιθαγένειας. Ωστόσο, ενόψει πολύχρονης προβληματικής πολιτικής αδειών διαμονής, πολλοί έχουν εκπέσει της νομιμότητας ή δεν έχουν συνεχή νόμιμη διαμονή όχι με δική τους ευθύνη. Μπορεί, διατηρώντας τη ρύθμιση εδώ για νόμιμη διαμονή, να προστεθεί μια μεταβατική διάταξη μόνο για την πρώτη εφαρμογή του νέου νόμου που να προβλέπει για ένα περιορισμένο χρόνο - κυρίως με στόχο τη λεγόμενη μιάμιση γενιά - τη δυνατότητα υποβολής αίτησης πολιτογράφησης μόνο με το στοιχείο της πραγματικής (και όχι αναγκαστικά συνεχούς και νόμιμης) διαμονής και των αποδεδειγμένων δεσμών με τη χώρα όπως και της ένταξης στην ελληνική κοινωνία.

- Η προϋπόθεση της εν τοις πράγμασι πενταετούς συνεχούς διαμονής μέσα από μεταβατικές διατάξεις ειδικά για την παρούσα «μιάμιση» και «δεύτερη» γενιά μεταναστών (παιδιά που μετανάστευσαν ανήλικα ή γεννήθηκαν) που έχουν βρεθεί εκτός νομιμότητας λόγω του προβληματικού συστήματος αδειών διαμονής που ισχύει έως σήμερα, είναι απαραίτητη για την πολιτογράφηση ακριβώς του δυναμικού κομματιού της νέας γενιάς που έφερε το ζήτημα της ιθαγένειας των παιδιών των μεταναστών στη δημόσια συζήτηση και νομιμοποίησε την αναγκαιότητα και σκοπιμότητα της διεύρυνσης της ιδιότητας του Έλληνα πολίτη.

- ο περιορισμός του δικαιώματος του εκλέγεσθαι, ελληνική πρωτοτυπία εάν ψηφιστεί ως έχει, μπορεί να αποβεί εξαιρετικά προβληματικός στην πρακτική εφαρμογή του. Κινδυνεύει να δημιουργήσει δημότες 2 κατηγοριών, ενώ μπορεί να οδηγήσει και σε πρακτικά προβλήματα νομιμοποίησης και διαδικασίας (πχ. δυσχέρεια στον ορισμό αντιδημάρχων αλλά και νομιμοποίηση δημάρχων) εκεί όπου οι ιδανικότεροι και πλέον ψηφισμένοι σύμβουλοι μπορεί να είναι αλλοδαποί. Αν και η Ελλάδα δυστυχώς δεν έχει ακόμη επικυρώσει τη Διεθνή Σύμβαση για τη συμμετοχή των Μεταναστών στη Δημόσια Ζωή μπορεί τουλάχιστον να μη βλάψει τη δημοκρατική της συνοχή αποδίδοντας ίσα δικαιώματα πολιτικής συμμετοχής στους επί μακρόν διαμένοντες (όπως άλλωστε υποδεικνύει και η σχετική οδηγία 2003/109/ΕΚ)

- To ύψος του παραβόλου πρέπει να είναι αναλογικό ως προς το κόστος των ανάλογων επιτροπών και των επιπλέον διαδικασιών που απαιτούνται. Λόγω του συμβολισμού του σε πολλές χώρες δεν είναι υψηλότερο από το χαρτόσημο για την έκδοση ενός δελτίου ταυτότητας. Εάν διατηρηθεί στα 1000 τότε είτε λειτουργεί αποτρεπτικά, είτε με εισπρακτική λογική αφαίμαξης μιας οικογένειας, κάτι που δεν αρμόζει στην οικοδόμηση σχέσης κράτους-πολίτη και μάλιστα στην πρώτη ανάλογη συναλλαγή του υπό πολιτογράφηση με τη διοίκηση. Ως εκ τούτου το παράβολο επείγει να μειωθεί με βάση την εκτίμηση της επιβάρυνσης της διοίκησης για την εξέταση των αιτήσεων πολιτογραφησης. Ένα αναλογικό παράβολο ενδέχεται να κυμαίνεται ανάμεσα στα 50-200 ευρώ.

8. Αξίζει να δούμε και να διαβάσουμε προσεκτικά το νόμο. Αξίζει να φανταστούμε μια νέα ελληνική κοινωνία.

Η ιδιότητα του πολίτη στην Ελλάδα και στην Ευρώπη

Το κύριο επιχείρημα όσων κινδυνολογούν επεισείοντας απειλές «αλλοίωσης» του πληθυσμού από την την ευχερέστερη απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά των μεταναστών και τους γονείς τους είναι ότι απειλείται η εθνική «ομοιογένεια».

Αυτό το επιχείρημα αγνοεί ότι η Ελλάδα, όπως και κάθε σύγχρονο έθνος-κράτος, έχει ιδρυθεί, μετασχηματιστεί και εξελιχθεί μέσα από συγκλίσεις διαφορετικών τοπικών και περιφερειακών πολιτισμικών ταυτοτήτων και ότι ο καθένας μας κουβαλάει έναν πλούτο από εντελώς διαφορετικές εθνοτικές, συνειδησιακές και κοινωνικές ταυτότητες.

Επίσης αποκρύπτει ότι η επίκληση μιας υποτιθέμενης ενιαίας και μονολιθικής «εθνοθρησκευτικής ομοιογένειας» και μάλιστα μέσα από δεσμούς αίματος που παραμένουν ευδιάκριτοι ως ευθεία γραμμή ανά τους αιώνες, δεν είναι παρά ένας μύθος που αποτέλεσε πάντα εργαλείο αποκλεισμού και διακρίσεων με δυσμενείς συνέπειες για το συλλογικό συμφέρον και όχι μόνο για τα άμεσα και ορατά του θύματα. Αν ο μύθος αυτός ευσταθούσε, τότε η μοναδικότητα αυτής της γωνιάς της υφηλίου θα συγκέντρωνε το έκπληκτο ενδιαφέρον γενετιστών και μελετητών του DNA.

Αντιθέτως, σε κάθε ιστορική περίοδο οι κάτοικοι της επικράτειας αναγνώρισαν εαυτούς γύρω από ένα σύνολο κοινών πεποιθήσεων και, συχνά θρησκευτικής και πολιτιστικής, συνείδησης. Έτσι σε κάθε εποχή, το 'δίκαιο του αίματος' και η ιθαγένεια με βάση ένα κοινό 'γένος' δεν είναι παρά 'δίκαιο του εδάφους΄ (πολίτες=κάτοικοι) που στη διαδικασία αναγνώρισης και οικοδόμησης μιας κοινής εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας μετατρέπεται σε δίκαιο του αίματος (πολίτες=κάτοικοι με κοινή 'καταγωγή' και 'θρησκεία').

Συχνά αυτή η ταυτότητα καθοριζόταν σε σχέση με τους άλλους και στα πλαίσια συγκρούσεων και πολέμων. Σήμερα, όπου τουλάχιστον σε αυτήν την ήπειρο, οι θρησκευτικοί πόλεμοι είναι απίθανοι, οι κάτοικοι της χώρας που επιθυμούν να ενταχθούν παραγωγικά σε μια πολιτική ενότητα και συλλογικότητα μπορούν να αναγνωριστούν γύρω από συνταγματικές αξίες της αξιοπρέπειας, της πλήρους πολιτικής και κοινωνικής συμμετοχής, τις ελευθερίες, τα δικαιώματα και το στόχο της κοινωνικής ισότητας, σε ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου.

Αν δούμε πώς οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναπτύξει τις δικές τους πολιτικές ιθαγένειας και πολιτογράφησης θα διαπιστώσουμε ότι οι σχεδόν όλες τους έχουν προβλέψει μια λιγότερο ή περισσότερο ευνοϊκή πρόσβαση της δεύτερης γενιάς μεταναστών στην ιθαγένεια. Η πλειοψηφία τους (2 στις 3 ευρωπαϊκές χώρες) παραχωρεί την ιθαγένεια σε όσους γεννήθηκαν στη χώρα είτε αυτόματα με τη γέννηση (25%) είτε μετά από 3 έτη (22%) ή 5 έτη (19%). Η Ελλάδα είναι πλέον η μόνη χώρα που δεν προβλέπει κάποια ειδική ρύθμιση για τους μετανάστες δεύτερης γενιάς για πρόσβαση στη δυνατότητα να γίνουν έλληνες πολίτες πριν από τους γονείς τους. Ακόμα και οι υπόλοιπες χώρες με αυστηρές προϋποθέσεις (Αυστρία, Ιταλία, Κύπρος) προβλέπουν ευνοϊκότερους όρους πρόσβασης στη μακρά διαμονή και ειδικές ρυθμίσεις για τη δεύτερη γενιά).

Αντίστοιχα, ένας μεγάλος αριθμός ευρωπαϊκών χωρών (11: 41%) χορηγεί στην 1η γενιά μεταναστών την ιθαγένεια σε λιγότερα από 5-6 χρόνια και 14 χώρες σε 8-10 χρόνια.

Όταν εφαρμοστεί η πρόσφατη διακήρυξη του Πρωθυπουργού κ.Παπανδρέου δεν πρόκειται να συμβεί κάτι το συνταρακτικό, αλλά απλά η Ελλάδα θα εναρμονίσει τις πολιτικές της ιθαγένειας κάπου κοντά στο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην εποχή της νέας μετανάστευσης.

Ωστόσο, ακόμα και αν παραχωρηθεί η ιθαγένεια αυτή θα παραμείνει νεκρό γράμμα εάν δεν συνοδεύεται από την αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας κατά των διακρίσεων και από συμμετοχικές δομές, αντάξιες σε μια δυναμική και αναπτυσσόμενη ελληνική κοινωνία.

Γι' αυτό χρειάζεται χορήγηση του καθεστώτος μακράς διαμονής στους εκατοντάδες χιλιάδες διαμένοντες πάνω από πέντε και δέκα χρόνια στην Ελλάδα - συμπεριλαμβανομένης της λεγόμενης «μιάμιση» γενιάς - το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις δημοτικές εκλογές, και η ενίσχυση και συμμετοχή των οργανώσεων μεταναστών σε έναν πραγματικά δημοκρατικό δημόσιο εθνικό διάλογο για τη μετανάστευση.

Εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις τοπικές εκλογές: Μετά από χρόνια ξενοφοβικής μεταναστευτικής πολιτικής η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στη μικρή μειοψηφία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εμποδίζουν τη συμμετοχή όλων μεταναστών στη δημόσια ζωή. Στις μισές ευρωπαϊκές χώρες οι μετανάστες ψηφίζουν, ενώ στο 18% ψηφίζουν, αλλά και εκλέγονται στις τοπικές εκλογές. Η απουσία δυνατότητας συμμετοχής στις τοπικές εκλογές, αποτελεί ένα σοβαρό δημοκρατικό έλλειμμα κυρίως για τις χώρες εκείνες στις οποίες οι μετανάστες αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι του εργατικού δυναμικού, της χειρωνακτικής εργασίας και των υπηρεσιών. Με άλλα λόγια όταν εκατοντάδες χιλιάδες ή εκατομμύρια ζουν και εργάζονται σε μια χώρα αλλά δεν έχουν λόγο στη διαχείριση των κοινών και σε αποφάσεις που τους αφορούν τότε υπάρχει πρόβλημα. Η δημοκρατική συμβίωση απειλείται από την εκμετάλλευση ενός εργατικού δυναμικού χωρίς πολιτικά δικαιώματα - αλλά και υποχρεώσεις - και οι κοινωνικές εντάσεις καραδοκούν ως νομοτελειακή συνέπεια.

Το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο στις χώρες εκείνες όπου ούτε η ιθαγένεια χορηγείται εύκολα στους μετανάστες 1ης γενιάς. Με εξαίρεση την Τσεχία και την Πολωνία, που έχουν ανάλογα αρνητικές πολιτικές ιθαγένειας και πολιτικής συμμετοχής, αλλά δεν φιλοξενούν σημαντικούς αριθμούς μεταναστών, όλες οι υπόλοιπες χώρες σε ένα από τα δύο πεδία (ιθαγένειας ή εκλέγειν-εκλέγεσθαι σε τοπικές εκλογές) παρέχουν δικαιώματα είτε πολιτικής συμμετοχής, είτε πρόσβασης στην ιθαγένεια. Μόνον η Ελλάδα και η Κύπρος είναι απόλυτα αρνητικές, αδικαιολόγητα ως προς το βαθμό παραγωγικής συμμετοχής του μεταναστευτικού δυναμικού στην οικονομία και κοινωνία τους.

Όταν παραχωρηθεί το δικαίωμα ψήφου στους μετανάστες μακροχρόνιας διαμονής στην Ελλάδα η Ελλάδα απλά θα ενταχθεί στην πλειοψηφία των δημοκρατικών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου οι μετανάστες ψηφίζουν και εκλέγονται στις δημοτικές εκλογές.

Πολιτική συμμετοχή και διαβούλευση: Το πρόβλημα της Ελλάδας που ανέδειξε η έρευνα για την Ένταξη των Μεταναστών (Migration Policy Index) είναι ότι οι πολιτικές της για τη μετανάστευση δεν περιέχουν την παραμικρή διέξοδο για δημοκρατική συμμετοχή και για δικαιώματα στους μετανάστες παρά την πολυετή παραγωγική τους συμβολή στην κοινωνία και οικονομία.

Χώρες με κλειστές πολιτικές ιθαγένειας για την 1η γενιά παρέχουν ευνοϊκότερους για τη 2η γενιά, ή δίνουν τη δυνατότητα ψήφου στις τοπικές εκλογές ή για συμμετοχή σε δημόσια διαβούλευση για θέματα που τους αφορούν (μεταναστευτική πολιτική). Αντίθετα ακόμη και στο τελευταίο αυτό τομέα η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στη μειοψηφία των χωρών που δεν «ακούν» θεσμικά τους μετανάστες, αλλά και δεν χρηματοδοτούν τις οργανώσεις τους.

Όταν οι οργανώσεις μεταναστών και των δικαιωμάτων τους κληθούν να συμμετάσχουν στην Επιτροπή Κοινωνικής Ένταξης των Μεταναστών, από την οποία έως σήμερα αποκλείονται σκανδαλωδώς, χρηματοδοτώντας τις κυριότερες εξ αυτών, τότε η Ελλάδα απλά θα πράξει το αυτονόητο, όπως και η μεγάλη πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ στοχεύοντας στη δημόσια νομιμοποίηση των πολιτικών και στην κοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη.

Νέες ρεαλιστικές και γενναίες πολιτικές ιθαγένειας και πολιτικής δημοκρατικής συμμετοχής των μεταναστών, τόσο με το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, όσο και με την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή στη δημόσια ζωή και διαβούλευση για τα κοινά αγαθά και τους νόμους, δεν είναι παρά μια επιτακτικά αναγκαία ρήξη με φοβικές και ανιστόρητες μεταναστευτικές πολιτικές. Γιατί σε μια ραγδαία εξελισσόμενη και γόνιμη κοινωνία και νέα γενιά αξίζει ένα κράτος που εκτιμά και στηρίζεται στους ανθρώπινους πόρους της και δεν φοβάται να ξαναφανταστεί την πολιτική της συγκρότηση.

Πηγή στατιστικών στοιχείων: Migrant Integration Policy Index, http://www.integrationindex.eu

Οι παραπάνω διαπιστώσεις μας καλούν να στηρίξουμε με εποικοδομητική κριτική το νέο νομοσχέδιο και να προωθήσουμε την πληρέστερη κοινωνική και πολιτική ένταξη των αλλοδαπών συμπολιτών μας στην ελληνική κοινωνία και δημοκρατία.

Μίλτος Παύλου,

Άννα Τριανταφυλλίδου


Friday, January 8, 2010

Ζούμε με δανεικά, σε χρόνο δανεικό

Tου Χαρίδημου Κ. Τσούκα*
Καθημερινή, 3 - 1 - 2010

Ο τρόπος με τον οποίο, ως οργανωμένη κοινωνία, αντιμετωπίζουμε χρόνια προβλήματα, ιδιαίτερα εκείνα που έχουν σχετικά σαφή δομή, εγνωσμένα μοτίβα εξέλιξης και παράγουν προβλέψιμα αποτελέσματα, δείχνει τη στάση μας απέναντι στο χρόνο. Κατά πόσον, δηλαδή, θεωρούμε ότι μπορούμε να επηρεάσουμε το μέλλον σύμφωνα με τις αξίες μας ή, αντίθετα, επικεντρώνουμε ευδαιμονιστικά τις προσπάθειές μας στην καιροσκοπική ικανοποίηση τρεχουσών αναγκών.

Η ελλαδική κοινωνία έχει κάνει τις επιλογές της τα τελευταία τριάντα χρόνια. Επιβραβεύοντας ηγέτες και αντιλήψεις που μεταθέτουν χρόνια προβλήματα στο μέλλον, δείχνει να προτιμά την ανερμάτιστη από τη στρατηγική ικανοποίηση κοινωνικών αναγκών. Είμαστε η χώρα της συστημικής αναβλητικότητας. Οι θεσμοί μας, ιδιαίτερα αυτοί της εκτελεστικής εξουσίας, αδυνατούν να ενεργήσουν στρατηγικά. Αρκούνται στη μικροδιαχείριση της αθλιότητας· ο χρονικός ορίζοντας δράσης τους, στην καλύτερη περίπτωση, συν-εξελίσσεται με τον εκλογικό κύκλο. Το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του, μέσα από πρακτικές πολωτικής αντιπαράθεσης και χυδαίου λαϊκισμού, αδυνατίζει την όποια ικανότητα της εκάστοτε κυβέρνησης να σχεδιάζει και να δρα με μακροπρόθεσμα κριτήρια.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ασφαλιστικό. Η διαχρονική εξέλιξη του προβλήματος είναι γνωστή και αποτυπώνεται σε πληθώρα σχετικών μελετών [βλέπε λ. χ. το βιβλίο του Τ. Γιαννίτση, «Το ασφαλιστικό (ως ορφανό της πολιτικής) και μια διέξοδος», εκδ. Πόλις, 2007]. Ξέρουμε τι μας περιμένει. Εκτός από την τεράστια εισφοροδιαφυγή και την κακή οργάνωση του συστήματος, μια σειρά δομικών εξελίξεων, όπως η πληθυσμιακή γήρανση, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η επιμήκυνση του χρόνου εκπαίδευσης, οδηγούν στη συνεχή μείωση της σχέσης ασφαλισμένων - συνταξιούχων (4:1 το 1970, 2,26:1 το 1995, 1,79:1 το 2005, 1,29 το 2050) και σε διαρκή αύξηση των δημόσιων δαπανών για συντάξεις (ως ποσοστό του ΑΕΠ: 12,6% το 2000, 15,4% το 2020, 23,8% το 2040). Γνωρίζουμε τον κίνδυνο, αλλά, σαν να έχουμε καταληφθεί από συλλογικό λήθαργο, δεν κάνουμε κάτι ρηξικέλευθο να τον αντιμετωπίσουμε. Ξορκίζουμε το μέλλον με ιδεοληπτικές κραυγές. Βλέπουμε το τσουνάμι να έρχεται και κλείνουμε τα παράθυρα!

Πώς παράγεται η συστημική αναβλητικότητα; Οι κυρίαρχες αξίες του πολιτικού μας συστήματος (ψηφοθηρία, καιροσκοπισμός, θεσμική ατροφία, έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς) συγκροτούν ένα διαμορφωτικό της κυβερνητικής πράξης λαϊκιστικό λογοπλαίσιο, το οποίο ακυρώνει τον μακροπρόθεσμο ορθολογικό σχεδιασμό, ακόμη κι εκεί όπου αυτός είναι κατ’ εξοχήν εφικτός (όπως στην περίπτωση του ασφαλιστικού). Ο πρώην υπουργός Εργασίας Τ. Γιαννίτσης, ένας μεταρρυθμιστής σοσιαλδημοκράτης με καλή γνώση του ασφαλιστικού, του οποίου το σχέδιο μεταρρύθμισης αποσύρθηκε το 2001, έπειτα από θορυβώδεις αντιδράσεις του ίδιου του κόμματός του, περιγράφει πώς η ψηφοθηρία, ο καταγωγικός λαϊκισμός του ΠΑΣΟΚ και ο κομματικός καιροσκοπισμός απέτρεψαν την εκσυγχρονιστική κυβέρνηση Σημίτη να προωθήσει περαιτέρω τη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση.

Γράφει ο κ. Γιαννίτσης (ο. π.): «(Στο ΠΑΣΟΚ) εκφράστηκε έντονα η άποψη ότι οι προτάσεις για το ασφαλιστικό αποξενώνουν το κόμμα από τη βάση του, ότι ο “εκσυγχρονισμός” και η παρέμβαση στο ασφαλιστικό βρίσκονται σε αντίθεση με το ιδεολογικό (...) οικοδόμημα του ΠΑΣΟΚ, ότι αποτελούν το όχημα μέσω του οποίου η Ν. Δ. θα κερδίσει τις εκλογές (...), ότι αλλοιώνεται η φυσιογνωμία του κόμματος. (...) Στη σκέψη πολλών ήταν φανερό πως κυριαρχούσε η αντίληψη ότι το ΠΑΣΟΚ δεν έπρεπε να καταπιαστεί με ένα κοινωνικό θέμα από το οποίο προέκυπτε πολιτική ζημία, ότι το πρόβλημα θα αναδεικνυόταν αρκετά χρόνια αργότερα (...)».

Ο λαϊκισμός δεν είναι απλώς κακόγουστη ρητορική: παρέχει λεξιλόγιο, διαμορφώνει νοοτροπίες, παράγει αποτελέσματα. Τα μείζονα προβλήματα θεωρούνται «καυτές πατάτες» που πρέπει να πετιούνται στον επόμενο. Η ειρωνεία είναι ότι το κόμμα που αντιτάχθηκε σφοδρά στο νομοσχέδιο Γιαννίτση το 2001 καλείται να διαχειριστεί το ίδιο πρόβλημα, με πολύ δυσμενέστερους όρους, δέκα χρόνια αργότερα!

Η ανικανότητά μας ως οργανωμένη κοινωνία να δρούμε στρατηγικά –να έχουμε, δηλαδή, όσο πιο σαφή γίνεται γνώση των προτιμήσεών και αξιών μας· να προβλέπουμε, όσο είναι εφικτό, τις μελλοντικές ανάγκες μας· και να σχεδιάζουμε αναλόγως τις απαιτούμενες πολιτικές σε ενεστώτα χρόνο– δίνει προβάδισμα στην ευδαιμονιστική-επιβιωτική αντίληψη της ζωής. Αφού έχουμε παραιτηθεί από τη δυνατότητα να επηρεάσουμε το συλλογικό μας μέλλον, έχουμε καταληφθεί από έναν υλιστικό μηδενισμό: το άγχος τής με κάθε τρόπο άμεσης ικανοποίησης τωρινών αναγκών. Οι συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες θέλουν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη των συντεχνιών τους, οι πολιτικάντηδες να επανεκλεγούν, οι διαπλεκόμενοι επιχειρηματίες να αρμέξουν το κράτος. Ολοι τα θέλουν όλα, εδώ και τώρα, αδιαφορώντας αν η ικανοποίηση των αιτημάτων τους είναι νόμιμη, δίκαιη και διατηρήσιμη. Η ηθική μας αμβλύνοια είναι τέτοια που δεν θεωρούμε ότι πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι με τις μελλοντικές γενιές – τα παιδιά μας. Το αυθαίρετο εξοχικό έχει προτεραιότητα! Ζούμε με δανεικά, σε χρόνο δανεικό.

Καθηλωμένοι στο ανιστορικό παρόν, δίχως αίσθηση προοπτικής, κάθε κοινωνική ομάδα προσπαθεί να αρπάξει ό, τι μπορεί. Η φράση-κλισέ πολλών ραδιοφωνικών παρουσιαστών «να περνάτε καλά» συμπυκνώνει το σύγχρονο ελλαδικό ήθος. Θέλουμε να περνάμε, με κάθε τρόπο, καλά! Η ουσία της «μαγκιάς», άλλωστε, είναι η λαθρεπιβασία: να πληρώνουν άλλοι το λογαριασμό. Οι λιμενεργάτες του Πειραιά μπορούν να δώσουν σχετικά μαθήματα σε κάθε ενδιαφερόμενο. Συμπεριφερόμαστε ως εάν το μέλλον να μη μας αφορά. Και γιατί να μας αφορά; Μακροχρόνια θα είμαστε όλοι νεκροί!

* Ο κ. Χαρίδημος Κ. Τσούκας (htsoukas@alba. edu. gr) είναι καθηγητής στο ALBA και στο University of Warwick.

Thursday, January 7, 2010

Divide ut regnes: Προς σύγκρουση των γενεών για το ασφαλιστικό;

Του Θεόδωρου Κουτρούκη*
Capital, 7 - 1 - 2010

Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ελλάδα: το φάντασμα του ασφαλιστικού! Όλες σχεδόν οι κυβερνήσεις αποφεύγουν να κοιτάξουν κατάματα το οξύτατο αυτό ζήτημα γνωρίζοντας ότι ένα ενδεχόμενο εγχείρημα ριζικών τομών, θα τις οδηγούσε πιθανότατα στο μάτι του κυκλώνα. Επομένως, ελπίζουν ότι θα ολοκληρώσουν τη θητεία τους δίχως να ασχοληθούν εμβριθώς με το θέμα. Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση Πετραλιά αποπειράθηκε να προωθήσει τη διόρθωση ορισμένων εξοργιστικών χαρακτηριστικών του συστήματος, ωστόσο δεν άγγιξε τον πυρήνα του προβλήματος.

Μολονότι οι πολίτες περιμένουν από το κράτος να δώσει λύσεις, οι κρατικές παρεμβάσεις αποτελούν εμφανώς μέρος του προβλήματος. Αρκεί να θυμηθούμε μερικές ασκήσεις επί χάρτου των κυβερνήσεων σχετικά με το ασφαλιστικό:

α) εξασφάλιση αυξημένων συνταξιοδοτικών παροχών σε σχετικά εύπορες πληθυσμιακές ομάδες (που ασφαλώς διαθέτουν αυξημένη συνδικαλιστική και πολιτική επιρροή) παροχές οι οποίες υπερβαίνουν τη συνταξιοδοτική τους αποταμίευση και επιβαρύνουν υπέρμετρα τον προϋπολογισμό,

β) παροχή σύνταξης σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού, που έχουν συμβάλλει από ελάχιστα έως καθόλου στην αποταμίευση του συστήματος, λαμβάνουν την κατώτατη σύνταξη και στη συνέχεια πιέζουν δραστικά για την αύξηση της,

γ) άσκηση φιλολαϊκής πολιτικής από πολλές κυβερνήσεις, που επιδίδονται σε μια προεκλογική πλειοδοσία αυξήσεων στις συντάξεις χωρίς καμιά απολύτως αναλογιστική μελέτη.

Επιπλέον οι κρατικές πολιτικές για τις συντάξεις χαρακτηρίζονται από μια μακιαβελική εφαρμογή του διαίρει και βασίλευε ανάμεσα στις γενεές των ασφαλισμένων. Έτσι, οι «παλαιοί» ασφαλισμένοι θα συνταξιοδοτηθούν με διαφορετικές προϋποθέσεις από ό,τι οι «νέοι», αυτοί που έχουν «ώριμα» ασφαλιστικά δικαιώματα θα απολαύσουν πιο προνομιακές παροχές από ό,τι εκείνοι που έχουν «ανώριμα» δικαιώματα.

Συνέπεια όλων των παραπάνω είναι ότι το πελατειακό και πολυκερματισμένο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης προικίζει με διαφορετικούς όρους συνταξιοδότησης, απασχολούμενους με πανομοιότυπα εργασιακά χαρακτηριστικά.

Ακόμη ορισμένες ομάδες ασφαλισμένων, που διαθέτουν προνομιακή σχέση με την εξουσία θα συνεχίσουν να μάχονται για τη διατήρηση του δικαιώματος των (πρεσβύτερων κυρίως) μελών τους να συνταξιοδοτούνται με διαφορετικές προϋποθέσεις από ό,τι οι υπόλοιποι απασχολούμενοι.

Και βέβαια σε μια πρωτοφανή συμπαιγνία κράτος, επιχειρήσεις, ομάδες εργαζόμενων και ορισμένα εργατικά συνδικάτα θα επιχειρήσουν να κληροδοτήσουν στα ταμεία (κυρίως το ΙΚΑ) το κόστος της «βελούδινης» εθελούσιας εξόδου των «τυχερών» εργαζομένων από τον εργάσιμο βίο σε πρόωρη ηλικία, δίχως κανείς να αναλογιστεί ότι το δυσθεώρητα αυτά κόστη προέρχονται από τον ίδιο «κουμπαρά» και φορτώνονται -φευ- στις νεώτερες γενιές ασφαλισμένων, χωρίς φυσικά οι τελευταίοι να ερωτηθούν.

Σε αυτό το σκηνικό, οι σημερινοί συνταξιούχοι θα συνεχίσουν να αποστραγγίζουν τις ελάχιστες αποταμιεύσεις του συστήματος, ενώ οι μελλοντικοί φορολογούμενοι ενδεχομένως θα κληθούν μετά από μερικά χρόνια να αντιμετωπίσουν τα τεράστια ελλείμματα που θα συνεχίσει να δημιουργεί η ιδεολογία του «όποιος πρόλαβε τον Κύριο είδε».

Τέλος, οι σημερινοί εργαζόμενοι πιθανότατα θα πρέπει να λησμονήσουν τους όρους συνταξιοδότησης των συναδέλφων τους που αποχωρούν πρόωρα και να βιώσουν τον καθορισμό του ύψους της δικής του σύνταξης σε συνθήκες αστρονομικών ελλειμμάτων των ταμείων, όταν μια δυσμενής πολιτική απόφαση θα είναι ίσως πιο εύπεπτη. Και τότε η περίφημη κοινωνική αλληλεγγύη των γενεών του σημερινού αναδιανεμητικού συστήματος θα περάσει την πιο σκληρή της δοκιμασία.

* Ο κ. Θ. Κουτρούκης είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και επίτιμο μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της G700. (Divide ut regnes: Διαίρει και Βασίλευε)

Sunday, January 3, 2010

Η G700 τη χρονιά που πέρασε

Το 2009 για τη «Γενιά των 700ευρώ» ήταν η δυσκολότερη περίοδος των τελευταίων ετών. Οι αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης μοιραία επικεντρώθηκαν σε σημαντικό βαθμό στο πιο ευάλωτο τμήμα της αγοράς εργασίας. Στους νέους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, ειδικά στους απασχολούμενους στην πιο ευέλικτη βαθμίδα της αγοράς εργασίας. Απολύσεις, μη ανανέωση συμβάσεων, πάγωμα καταβολής μισθών ή μείωση μισθού, αναγκαστικές άδειες άνευ αποδοχών, «σιωπηρή» συναίνεση στη μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, εργασιακή ανομία και εργοδοτικοί εκβιασμοί ,αποτέλεσαν συνηθισμένα φαινόμενα για τη «Γενιά των 700ευρώ».

Δίπλα στην οικονομική και εργασιακή κρίση, η κυβερνητική αφασία της προηγούμενης περιόδου, η μεταρρυθμιστική ατολμία, η διαφθορά, η αναξιοκρατία, η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος και η αδυναμία ποιοτικής αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των δημόσιων αγαθών συνέθεσαν ένα απογοητευτικό σκηνικό μιας αδιέξοδης και μπλοκαρισμένης κοινωνίας που ώθησε πολλούς νέους στην απογοήτευση, στην παραίτηση, στην αδιαφορία και τη βία.

Όσοι βρεθήκαμε στους δρόμους, όσοι συζητούμε τακτικά στο blog και στις καθημερινές μας παρέες, όσοι ζήτησαν τη συμβουλή μας για τα εργασιακά τους ζητήματα (Συνήγορος του Εργαζομένου), μοιραζόμαστε τα ίδια προβλήματα και τις ίδιες αγωνίες: μήπως είμαστε μία γενιά «Ιφιγένεια»; Μήπως η πιθανότητα της κοινωνικής στασιμότητας ή και καθόδου για τη νέα γενιά είναι ισχυρότερη από ποτέ; Μήπως βιώνουμε μία τραγική συμπαιγνία των καλά βολεμένων του μεταπολιτευτικού status quo εις βάρος της νέας γενιάς;

Σ΄ αυτό το πλαίσιο και σ’ αυτή την ευρύτατη agenda θεμάτων, οι δημόσιες παρεμβάσεις της G700 είχαν πολλαπλό περιεχόμενο. Συνοπτικά, επιχειρήσαμε μέσα από τη συλλογική μας προσπάθεια:

- να διατηρήσουμε ενεργό το κοινωνικό ενδιαφέρον για το θέμα της γενιάς των 700 ευρώ

-να δώσουμε φωνή στο πρεκαριάτο -την ανεκπροσώπητη κοινωνική πλειοψηφία των νέων εργαζομένων ηλικίας 25-35

-να τεκμηριώσουμε τις σημαντικότερες όψεις κοινωνικής και διαγενεακής ανισότητας στην Ελλάδα και να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα των μελλοντικών γενεών

- να διατυπώσουμε μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες και προτάσεις πολιτικής για τα σημαντικότερα πολιτικο-κοινωνικά θέματα (παιδεία, εργασιακό, ασφαλιστικό, πράσινη οικονομία)

- να «αμφισβητήσουμε» τους παραδοσιακούς θεσμούς πολιτικής εκπροσώπησης και να προβάλλουμε την συλλογική, αυτόνομη και αυτο-οργανωτική πολιτική πρωτοβουλία της «κοινωνίας των πολιτών» (netroots)

- να επισημάνουμε την αξία της ατομικής και συλλογικής υπευθυνότητας για τη νέα γενιά και να καταδείξουμε τα αδιέξοδα της βίας και της «κοινωνίας του φραπέ»

- να αναδείξουμε τη διαγενεακή δικαιοσύνη, ως βασικής συνιστώσας της κοινωνικής δικαιοσύνης και θεμελιακό κριτήριο άσκησης των δημόσιων πολιτικών.

Πέρα από τις δημόσιες παρεμβάσεις μας στο blog και στα παραδοσιακά ηλεκτρονικά και έντυπα Μέσα για την προώθηση των παραπάνω θεμάτων, το 2009 υπήρξε μια χρονιά έντονης κινητικότητας, η οποία σημαδεύτηκε και από σημαντικές επιτυχίες. Ενδεικτικά:

-Βοηθήσαμε στη σύνταξη Γραπτής Δήλωσης Ευρωβουλευτών για το Πρεκαριάτο, σχετικά με την ανάγκη αντιμετώπισης της εργασιακής ανασφάλειας, της φτώχειας και της ανεργίας των εργαζόμενων νέων μετά από πίεση της G700

- Συνδιοργανώσαμε με την 50και Ελλάς Εκδήλωση, τη μοναδική σε όλη την Ελλάδα, για την πρώτη Ευρωπαϊκή Ημέρα Διαγενεακής Αλληλεγγύης και καταθέσαμε Γραπτή Δήλωση για το Διαγενεακό Ζήτημα (29 Απριλίου 2009)

- Βραβευτήκαμε με το Βραβείο του Ευρωπαίου Πολίτη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ).

- Γραφτήκαμε στο Μητρώο Εκπροσώπων Συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με δυνατότητα συμμετοχής στις ηλεκτρονικές δημόσιες διαβουλεύσεις της Ε.Ε Ως εγγεγραμμένη ομάδα πίεσης πλέον λάβαμε μέρος στην επίσημη ανοιχτή ευρωπαϊκή διαβούλευση με τίτλο « Α possible designation of 2012 as European Year for Active Ageing and International Solidarity»

- Βάλαμε μπρος τη δημιουργία Επιστημονικού Συμβουλίου της Γενιάς των 700 ευρώ με τη συμμετοχή νέων επιστημόνων απ’ όλο τον κόσμο.

Για τη G700, το 2009 ο πήχης τέθηκε ψηλά. Τόσο η ατζέντα που ανοίξαμε (τώρα πρέπει να γίνει το follow up), όσο κυρίως οι προκλήσεις που θέτει στη γενιά των 700 ευρώ η ελληνική πολυεπίπεδη κρίση, με το πάγωμα της ανάπτυξης, τη δημοσιονομική κατάρρευση, την όξυνση του ασφαλιστικού προβλήματος και τη διεύρυνση του οικολογικού ελλείμματος, απαιτούν τo 2010 να εντείνουμε την προσπάθεια που καταβάλλουμε για οικονομική ανάκαμψη και ψυχική ανάταση. Να συμβάλουμε κι εμείς με τις δυνάμεις μας ώστε το 2010 να γίνει έτος αλλαγής και δημιουργίας.