EU Report on Greek Government Deficit and Debt Statistics.

Capital, 13/1/2010

Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία εξετάζει τους λόγους της αναντιστοιχίας των ελληνικών στατιστικών στοιχείων αποκαλύπτει «αμφίσημες εξουσίες αξιωματούχων», ακατάλληλο θεσμικό πλαίσιο και, σε κάποιες περιπτώσεις, συλλογή στατιστικών στοιχείων μέσω... τηλεφώνου.

Η Κομισιόν, στην έκθεση η οποία θα παραδοθεί στους Υπουργούς Οικονομικών στο επόμενο ECOFIN, κατακεραυνώνει τις αρμόδιες υπηρεσίες-και όχι μόνο- τις οποίες κατηγορεί για έλλειψη υπευθυνότητας. Σημειώνεται πάντως η διευκρίνηση της Κομισιόν σήμερα οτι η μη επικύρωση των στατιστικών στοιχείων για την Ελλάδα δε σημαίνει απαραίτητα και μια ανοδική αναθεώρηση του ελλείματος.

“Το γεγονός πως η Eurostat δεν έχει επικυρώσει αυτά τα στοιχεία δε σημαίνει απαραίτητα πως τα τελικά νούμερα θα είναι μεγαλύτερα,” δήλωσε σχετικά εκπρόσωπος της Κομισιόν σύμφωνα με το Reuters.

Τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης, όπως τα καταγράφει η Κομισιόν, είναι τα εξής:

«Η παρούσα έκθεση ανταποκρίνεται στο συμπέρασμα του Συμβουλίου ECOFIN της 10ης Νοεμβρίου 2009, το οποίο κάλεσε την Επιτροπή να εκπονήσει μια έκθεση σχετικά με τα ανανεωμένα προβλήματα στα ελληνικά δημοσιονομικά στατιστικά στοιχεία. Το Συμβούλιο κάλεσε επίσης την Επιτροπή να προτείνει τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε αυτή την κατάσταση.

Η Επιτροπή θα ανταποκριθεί σε αυτή την τελευταία πρόσκληση στο πλαίσιο της σύστασης για μια απόφαση του Συμβουλίου βάσει του άρθρου 126 (9) TFEU και ενός σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση των ελληνικών στατιστικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της διακυβέρνησης.

Στις 2 και 21 Οκτωβρίου 2009, οι ελληνικές αρχές διαβίβασαν δύο διαφορετικές ομάδες πινάκων Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) στην Eurostat, οι οποίοι καλύπτουν το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος για την περίοδο 2005-2008, καθώς και μια πρόβλεψη για το 2009.

Στην κοινοποίηση της 21ης Οκτωβρίου, το ελληνικό δημόσιο έλλειμμα για το 2008 αναθεωρήθηκε από 5,0% του ΑΕΠ (το ποσοστό που αναφέρθηκε από την Ελλάδα, και έχει δημοσιευθεί και επικυρωθεί από τη Eurostat τον Απρίλιο του 2009) σε 7,7% του ΑΕΠ.

Ταυτόχρονα, οι ελληνικές αρχές, αναθεώρησαν επίσης το προβλεπόμενο έλλειμμα για το 2009 από 3,7% του ΑΕΠ (το νούμερο που αναφέρθηκε την άνοιξη) στο 12,5% του ΑΕΠ, αντανακλώντας μια σειρά από παράγοντες (ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης, δημοσιονομικές διολισθήσεις σε ένα εκλογικό έτος και αποφάσεις λογιστικής).

Σύμφωνα με τις κατάλληλες ρυθμίσεις και τις πρακτικές, αυτή η έκθεση ασχολείται μόνο με τις εκτιμήσεις των στοιχείων του παρελθόντος. Αναθεωρήσεις αυτού του μεγέθους στους εκτιμώμενους κυβερνητικούς δείκτες δημοσίου ελλείμματος ήταν εξαιρετικά σπάνιες σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά έχουν γίνει για την Ελλάδα σε πολλές περιπτώσεις. Αυτές οι πιο πρόσφατες αναθεωρήσεις αποτελούν ένα παράδειγμα της έλλειψης ποιότητας των ελληνικών δημοσιονομικών στατιστικών (και των μακροοικονομικών στατιστικών στοιχείων εν γένει) και δείχνουν ότι η πρόοδος στην κατάρτιση των δημοσιονομικών στατιστικών στην Ελλάδα, και ο εξονυχιστικός έλεγχος των ελληνικών δημοσιονομικών στοιχείων από την Eurostat από το 2004 (συμπεριλαμβανομένων 10 επισκέψεων ΔΥΕ και 5 περιπτώσεις όπου υπήρχαν επιφυλάξεις σχετικά με την κοινοποίηση των δεδομένων), δεν αρκούσαν για να φέρουν την ποιότητα των ελληνικών δημοσιονομικών δεδομένων στο επίπεδο των άλλων κρατών μελών.

Όσον αφορά την κοινοποίηση ΔΥΕ της 21ης Οκτωβρίου 2009, τα στοιχεία δεν έχουν επικυρωθεί από τη Eurostat και ένας σημαντικός αριθμός ερωτήσεων ανοιχτών θεμάτων εξακολουθούν να παραμένουν σε ορισμένους βασικούς τομείς, όπως τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης, οι καθυστερούμενες πληρωμές για τα νοσοκομεία, καθώς και οι συναλλαγές μεταξύ κυβέρνησης και δημόσιων επιχειρήσεων.

Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να επιλυθούν, και δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω αναθεωρήσεις του ελληνικού δημοσίου ελλείμματος και χρέους ιδιαίτερα για το 2008, αλλά πιθανώς και για τα προηγούμενα έτη».

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η αναθεώρηση των στατιστικών στοιχείων του ελληνικού ελλείμματος οφείλεται σε δύο διαφορετικά, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις συνδεόμενα προβλήματα: αυτά που σχετίζονται με τις στατιστικές αδυναμίες και τα προβλήματα που σχετίζονται με τις αποτυχίες των σχετικών ελληνικών οργανισμών με την ευρεία έννοια.

Η πρώτη δέσμη προβλημάτων αφορά τις μεθοδολογικές αδυναμίες και μη ικανοποιητικές τεχνικές διαδικασίες της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (ΕΣΥΕ) και διάφορες άλλες υπηρεσίες που παρέχουν στοιχεία και πληροφορίες για την ΕΣΥΕ, ιδίως το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ) και το Υπουργείο Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ).

Η δεύτερη δέσμη προβλημάτων προκύπτει από την ακατάλληλη διακυβέρνηση, με κακή συνεργασία και έλλειψη σαφών αρμοδιοτήτων μεταξύ πολλών ελληνικών φορέων και υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για τις κοινοποιήσεις ΔΥΕ, διάχυση προσωπικών ευθυνών, διφορούμενη ενδυνάμωση αξιωματούχων, απουσία γραπτών οδηγιών και τεκμηρίωσης, που αφήνουν την ποιότητα των δημοσιονομικών στατιστικών στοιχείων έκθετη σε πολιτικές πιέσεις και εκλογικές αναμετρήσεις. Ειδικότερα, η έκθεση έχει βρει αποδείξεις για:

• Σοβαρές παρατυπίες στις κοινοποιήσεις ΔΥΕ του Απριλίου και του Οκτωβρίου 2009, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής ανακριβών στοιχείων, καθώς και τη μη τήρηση των λογιστικών κανόνων και του χρονοδιαγράμματος της κοινοποίησης.

• Κακή συνεργασία μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών που εμπλέκονται στην κατάρτιση των στοιχείων ΔΥΕ, όπως και έλλειψη ανεξαρτησίας της ΕΣΥΕ και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους από το Υπουργείο Οικονομικών

• Ένα θεσμικό πλαίσιο και ένα δημόσιο λογιστικό σύστημα ακατάλληλο για την ορθή αναφορά των στατιστικών στοιχείων ΔΥΕ, ιδίως μη διαφανή ή μη σωστά τεκμηριωμένη τήρηση λογιστικών βιβλίων, το οποίο έχει οδηγήσει σε πολλές, και σε ορισμένες περιπτώσεις σε σημαντικές αναθεωρήσεις των στοιχείων από τις ελληνικές αρχές για παρατεταμένο διάστημα.

• Έλλειψη λογοδοσίας στη συγκεκριμένη διάταξη των στοιχείων που χρησιμοποιείται στις κοινοποιήσεις της ΔΥΕ, (π.χ. απουσία έγγραφης τεκμηρίωσης ή πιστοποίησης σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανταλλαγή δεδομένων μέσω τηλεφώνου)

• Ασαφείς ευθύνες και / ή έλλειψη υπευθυνότητας των εθνικών υπηρεσιών που παρέχουν τα βασικά δεδομένα ή συλλέγουν στατιστικά στοιχεία, σε συνδυασμό με την αμφίσημη ενδυνάμωση των υπαλλήλων που είναι αρμόδιοι για τα δεδομένα. «Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι, εκτός από τα σοβαρά προβλήματα που παρατηρούνται στη λειτουργία άλλων περιοχών που εμπλέκονται στη διαχείριση των ελληνικών δημοσίων εσόδων και δαπανών, που δεν αποτελούν αντικείμενο της παρούσας έκθεσης, το παρών πλαίσιο δεν εγγυάται την ανεξαρτησία, την ακεραιότητα και την υπευθυνότητα των εθνικών στατιστικών αρχών.

Ειδικότερα, η επαγγελματική ανεξαρτησία της ΕΣΥΕ από το Υπουργείο Οικονομικών δεν είναι εξασφαλισμένη, κάτι το οποίο επέτρεψε την υποβολή της ΔΥΕ να επηρεάζεται από παράγοντες εκτός από τις κανονιστικές και νομικά δεσμευτικές αρχές για την παραγωγή υψηλής ποιότητας ευρωπαϊκών στατιστικών δεδομένων.

Τα όργανα ελέγχου που διαθέτει η Eurostat όσον αφορά την αύξηση της διαφάνειας των στατιστικών στοιχείων που συνδέονται με τη ΔΥΕ, ελέγχοντας την ποιότητα των δεδομένων στο πλαίσιο του συστήματος διασφάλισης της ποιότητας και της δομής διακυβέρνησης, έδειξαν να υπόκεινται σε περιορισμούς ιδιαίτερα στην υπόθεση της Ελλάδας.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην Ελλάδα ξεπερνούν κατά πολύ αυτό που μπορεί να αντιμετωπίσει χρησιμοποιώντας μόνο τα στατιστικά εργαλεία παρακολούθησης που διαθέτει η Επιτροπή, η οποία σύμφωνα με τον κανονισμό 479/2009 δεν έχει εξουσία ελέγχου. Παρά τις συντονισμένες και συνεπείς προσπάθειες που πραγματοποιούνται από την Eurostat από το 2004 για να εξασφαλιστεί η τήρηση των ισχυόντων κανόνων και μεθόδων, η κατάσταση μπορεί μόνο να διορθωθεί με την αποφασιστική δράση της ελληνικής κυβέρνησης.

Οι ελληνικές αρχές πρέπει να αντιμετωπίσουν με αποφασιστικότητα όχι μόνο τα οφειλόμενα μεθοδολογικά ζητήματα, αλλά επίσης είναι ζωτικής σημασίας να θέσουν σε εφαρμογή διαφανείς και αξιόπιστες πρακτικές εργασίας μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών που εμπλέκονται, και να αναθεωρήσουν το θεσμικό πλαίσιο ώστε να εξασφαλίζεται η επαγγελματική ανεξαρτησία και την πλήρη λογοδοσία της ΕΣΥΕ και των άλλων υπηρεσιών που εμπλέκονται στον τομέα των στατιστικών δεδομένων της ΔΥΕ.

Αν οι θεσμικές αδυναμίες που εντοπίζονται στην παρούσα έκθεση δεν αντιμετωπιστούν και δεν υπάρξουν τα κατάλληλα σημεία ελέγχου, η αξιοπιστία των δεδομένων για το ελληνικό έλλειμμα και χρέος θα παραμείνουν αμφισβητήσιμα. Η Επιτροπή έχει δεσμευθεί πλήρως να συνεχίσει να συνεργάζεται με τις ελληνικές αρχές με σκοπό να στηρίξει τις προσπάθειές τους για να βελτιωθεί η συλλογή και επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων της κυβέρνησης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις υφιστάμενες ελλείψεις και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στα ελληνικά στατιστικά στοιχεία».