Την Κοπεγχάγη μη την κλαις. Για τον πραγματικό κόσμο ν' ανησυχείς.

Τι κι αν δεν ορίστηκαν συγκεκριμένοι στόχοι για τη μείωση των ρύπων;

Τι κι αν δεν τηρήθηκε η προθεσμία για την υπογραφή μιας νομικά δεσμευτικής συνθήκης, όπως άλλωστε είχε συμφωνηθεί στο Μπαλί το 2000;

Τι κι αν δεν συμφωνήθηκε νέο χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη άλλης συμφωνίας στο εγγύς μέλλον, κατά προτίμηση στις επόμενες διαπραγματεύσεις στο Μεξικό;

Την Κοπεγχάγη μη την κλαις.

Καταρχάς, παρά την άνευρη, νεφελώδη και ασαφή διακήρυξη υπήρξαν ορισμένες εξελίξεις που μόνο αποκαρδιωτικές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν.

Τα περισσότερα κράτη αποδέχτηκαν ότι η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας πρέπει να διατηρηθεί κάτω από τους 2 βαθμούς κελσίου.

Τα ανεπτυγμένα βιομηχνικά κράτη δεσμεύτηκαν να δημιουργήσουν ταμείο χρηματοδότησης των αναπτυσσόμενων οικονομιών, ύψους 30 δις δολαρίων για τα επόμενα τρία χρόνια, μέχρι το 2012.

Τα ανεπτυγμένα βιομηχανικά κράτη δεσμεύτηκαν να αυξήσουν την ετήσια οικονομική βοήθεια προς τα φτωχότερα σε 100 δις δολάρια ετησίως με στόχο την προσαρμογή των τελευταίων στην πράσινη τεχνολογία.

Προβλέφτηκε επίσης η χρηματοδότηση των κρατών που έχουν δασικό πλούτο, προκειμένου να τον προστατέψουν από τη γεωργία και την υλοτομεία.

Διατηρήθηκε σε ισχύ το πρωτόκολλο του Κιότο που θέτει περιορισμούς στις εκπομπές ρύπων των πλούσιων κρατών.

Η ΕΕ συνεχίζει να διατηρεί το δικό της αυστηρό πλαίσιο για την αντιμετωπίση της κλιματικής αλλαγής.

Δεν χωράει αμφιβολία ότι οι ηγέτες που συμμετείχαν στη Σύνοδο ΔΕΝ έγραψαν ιστορία. Ωστόσο, η Κοπεγχάγη δεν πρέπει να θεωρηθεί καταστροφή, ούτε και τελευταία ευκαιρία για την επίτευξη μιας κανονικής δεσμευτικής συμφωνίας για το περιβάλλον στο εγγύς μέλλον, όπως πολλοί φοβούνται ότι θα συμβεί. Σε πλανητικό επίπεδο, ίσως θα ήταν χρήσιμο να υιοθετούνταν η πρόταση Stern για συγκρότηση ομάδας 20 κρατών, οι αντιπροσωπείες των οποίων θα επεξεργαστούν ένα σχέδιο συνθήκης, αναπτύσσοντας κλίμα συναίνεσης για μελλοντικές συμφωνίες.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό για το οποίο πρέπει πραγματικά να ανησυχούμε είναι ο πραγματικός κόσμος. Ό,τι κι αν αποφασίστηκε ή δεν αποφασίστηκε στην Κοπεγχάγη, τα δύσκολα είναι μπροστά μας. Στην κλιματική αλλαγή χρειάζονται «πράξεις, όχι λόγια!».

Και οι μέχρι σήμερα πράξεις ανά τον πλανήτη, δείχνουν πως η κατάσταση στον πραγματικό κόσμο δεν είναι καλή. Ας πάρουμε για παράδειγμα τις αναπτυγμένες χώρες, που υποτίθεται πως θα έπρεπε να ηγηθούν με δυναμικό τρόπο της προσπάθειας δραστικής μείωσης των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων. Οι περισσότερες ίσα που έκαναν κάποια πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων του Κιότο, αν και αυτοί ήταν μετριοπαθέστατοι -ειδικά αν συνυπολογίσουμε τις επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης, οι οποίες μείωσαν τις εκπομπές κατά 9% περίπου το 2008.

Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό το γεγονός ότι πολλές χώρες έκαναν λίγη ή καθόλου πρόοδο, με τις εκπομπές θερμοκηπικών αερίων στην πραγματικότητα να αυξάνονται τα περασμένα χρόνια. Διακρίνονται στην κατηγορία αυτές ευρωπαϊκές χώρες σαν την Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα, μεγέθη όμως μικρά στην παγκόσμια κατανομή εκπομπών αερίων. Διακρίνονται όμως και μεγάλοι παίκτες, όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία και ο Καναδάς. Και φυσικά οι Ηνωμένες Πολιτείες. Φανταστείτε ότι σε Καναδά και ΗΠΑ οι εκπομπές θερμοκηπικών αερίων είναι σήμερα αυξημένες κατά 20-25% σε σχέση με εκείνες του 1990, που η συνθήκη του Κιότο έχει προσδιορίσει ως έτος αναφοράς.

Σημαντική πρόοδο έκανε μόνο μια ολιγάριθμη ομάδα κρατών σαν τη Σουηδία, τη Δανία και τη Γερμανία, που όμως αν εξετάσει κανείς από κοντά τις επιδόσεις τους, θα διαπιστώσει πως αυτές δεν οφείλονται απλά στις πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής που υιοθέτησαν. Η Σουηδία και η Δανία αντέδρασαν ρωμαλέα στις πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του '70 και είχαν ξεκινήσει από τότε την εισαγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Η δε Γερμανία είχε από τότε κάνει προόδους στην αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας. Κι όμως, ακόμα μέχρι σήμερα, οι ΑΠΕ στη Γερμανία μόλις που εξασφαλίζουν το 7% των ενεργειακών της αναγκών. Ακόμα και στις πιο «πετυχημένες» χώρες λοιπόν αντιλαμβανόμαστε πως οι πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής υπολείπονται παρασάγγας των απαιτήσεων.

Τέλος, όσον αφορά τις αναπτυσσόμενες χώρες, το έργο που τις αναμένει είναι εξίσου τιτάνιο με εκείνο των αναπτυγμένων κρατών, αν όχι περισσότερο.

Τελικά, η ουσία είναι ότι σύνοδοι σαν αυτοί της Κοπεγχάγης, παρά την επένδυση υψηλών προσδοκιών, πρωτίστως λόγω του τρόπου που λειτουργεί το διεθνές σύστημα, ανεξέλεγκτα και χωρίς δυνατότητα επιβολής των κανόνων από κάποιο κέντρο, έχουν περιορισμένο βεληνεκές. Αυτό που πρέπει άμεσα να γίνει είναι το κάθε κράτος να αναλάβει τις ευθύνες του και να ανακοινώσει τους στόχους που θέτει για το περιβάλλον και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς και τα μέσα μαζί με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους. Σ' αυτό το σημείο, αν δεν τα καταφέρουμε, θα είμαστε άξιοι της μοίρας μας.