Θετικό βήμα το νέο νομοσχέδιο για τις προσλήψεις, αλλά απαιτείται συνολική αλλαγή φιλοσοφίας

Τo νομοσχέδιο «Αναμόρφωση συστήματος προσλήψεων και καθολική υπαγωγή τους στον πλήρη έλεγχο του ΑΣΕΠ» που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση κρίνεται ιδιαίτερα θετικό καθώς α) το περιεχόμενό του βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με τις προεκλογικές δεσμεύσεις της σημερινής κυβέρνησης, β) έχει καταρτιστεί όχι απλώς με τη σύμφωνη γνώμη αλλά με την ενεργό συμμετοχή και την καθοριστική συμβολή του ΑΣΕΠ, γ) κατατίθεται πολύ γρήγορα και αναμένεται να ψηφιστεί στη Βουλή μέσα στο χρονοδιάγραμμα που έχει ανακοινωθεί και –το κυριότερο- δ) αποτελεί μια σημαντική και γενναία τομή στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της αξιοκρατίας, της διαφάνειας και των ίσων ευκαιριών.

Δεν υπάρχει λόγος να αναφερθούμε σε όλες τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου αναλυτικά. Κάθε παράγραφος αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Και την ίδια βέβαια στιγμή υποδηλώνει πόσα πράγματα δε γίνονταν σωστά μέχρι τώρα. Με την ψήφισή του δε θα ισχυροποιηθεί απλώς το ΑΣΕΠ και οι αντικειμενικές διαδικασίες· θα αναιρεθούν μια σειρά από ανορθολογικές ρυθμίσεις οι οποίες αποτελούσαν θεσμοθετημένες κοινωνικές αδικίες.

Πώς αλλιώς μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει, για παράδειγμα, την εύνοια του ισχύοντος νόμου για τους εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα, οι οποίοι πριμοδοτούνται για την εμπειρία τους με 50% περισσότερες μονάδες από εκείνους που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα; Είχαμε φτάσει στο σημείο όσοι διέθεταν μέσο για να «καπαρώσουν» κάποιες από τις δεκάδες χιλιάδες θέσεις των stage ή κάποιες από τις αναρίθμητες και εντελώς ανεξέλεγκτες και φωτογραφικές συμβάσεις έργου των διάφορων δήμων να διορίζονται κατά προτεραιότητα· σε βάρος όσων απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα και άρα εργάζονται υπό τις πλέον απαιτητικές συνθήκες αποκομίζοντας πραγματική εργασιακή εμπειρία και προϋπηρεσία. Επιτέλους αυτή η απαράδεκτη διάκριση καταργείται.

Και μαζί της περιορίζεται σημαντικά και η εμμονή του προηγούμενου νομοθετικού πλαισίου στο κριτήριο της εμπειρίας, γεγονός που κατά τη γνώμη μας είναι ιδιαίτερα θετικό. Διότι η εμπειρία μπορεί και πρέπει να είναι ένα από τα κριτήρια που προσμετρώνται στις διαδικασίες προσλήψεων, αλλά δεν είναι δυνατό να έχει τόση βαρύτητα που ουσιαστικά να αποκλείει από τις διαδικασίες όσους δεν είχαν την ευκαιρία να την αποκτήσουν.

Συμφωνούμε επομένως με την επιλογή της περαιτέρω ενίσχυσης της μοριοδότησης των τυπικών προσόντων η οποία, σε συνδυασμό με τη μείωση της μοριοδότησης της εμπειρίας, μεταβάλλει το συσχετισμό των κριτηρίων προσληψης προς τη σωστή κατεύθυνση. Και ασφαλώς επικροτούμε την αύξηση του ποσοστού των θέσεων για την πλήρωση των οποίων δεν προσμετράται η εμπειρία από το 35% στο 50% των θέσεων σε κάθε προκήρυξη. Με το νέο πλαίσιο οι νέοι θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες για ταχύτερη αποκατάσταση, ιδιαίτερα εκείνοι που επιλέγουν να ακολουθήσουν το δρόμο των μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών.

Η μόνη ένστασή μας έχει να κάνει με τη διατήρηση της γενικής φιλοσοφίας η οποία αντιμετωπίζει το διορισμό στο δημόσιο σαν μια μορφή κοινωνικής πρόνοιας, σαν ένα μόνιμο επίδομα για κάθε άτομο ή κατηγορία που χρειάζεται στήριξη, ανεξαρτήτως των προσόντων και των δυνατοτήτων που διαθέτει.

Βλέπουμε λοιπόν τη ρητή διατήρηση των ειδικών ρυθμίσεων για πρόσληψη χωρίς κανένα κριτήριο καταλληλότητας και επάρκειας που αφορούν τους συγγενείς των θυμάτων των πυρκαγιών του 2007, τους συγγενείς των θανόντων στο βωμό του καθήκοντος στρατιωτικών, αστυνομικών και πυροσβεστών, το διορισμό των πρωταθλητών.

Και την ίδια στιγμή δε γίνεται καμία προσπάθεια να εξορθολογιστεί το καθεστώς των υπόλοιπων ειδικών θέσεων που έχει λάβει πλέον υπερβολικά μεγάλες διαστάσεις. Επισημαίνουμε χαρακτηριστικά πως πλέον η μία στις τρεις θέσεις που προκηρύσσεται από το ΑΣΕΠ απευθύνεται αποκλειστικά σε «ευαίσθητες» κοινωνικές ομάδες μέσα από ειδικούς πίνακες. Οι θέσεις αυτές είναι απρόσιτες για τους υπόλοιπους υποψήφιους. Αν δε βρεθούν άτομα των συγκεκριμένων κατηγοριών (κατά κύριο λόγο πολύτεκνοι και τρίτεκνοι) οι θέσεις παραμένουν κενές, πράγμα το οποίο συμβαίνει πολύ συχνά.

Για τους πολύτεκνους και τρίτεκνους μάλιστα, καθώς και για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, προβλέπεται και άλλη μία διαδικασία «τακτοποίησης» στο δημόσιο μέσω του «αμαρτωλού» ΟΑΕΔ, χωρίς καμία ανάμειξη του ΑΣΕΠ, χωρίς σαφή κριτήρια και διαφανείς διαδικασίες. Το 7% των θέσεων όλων των φορέων του δημοσίου καλύπτεται με τη συγκεκριμένη διαδικασία.

Την ίδια στιγμή άλλος νόμος ορίζει ότι σε ποσοστό τουλάχιστον 5% οι θέσεις των φορέων του δημοσίου οφείλουν να καλύπτονται από τροφίμους βρεφονηπιοκομείων και ορφανοτροφείων. Στη συγκεκριμένη μάλιστα περίπτωση οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι δηλώνουν το φορέα που επιθυμούν να διοριστούν και, εφόσον υπάρξει κενή θέση, τοποθετούνται στο δημόσιο. Μοναδική προϋπόθεση η θέση να βρίσκεται στον ίδιο τόπο με το ίδρυμα στο οποίο πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια!

Η κορωνίδα όμως των κάθε λογής διατάξεων που, με απολύτως τριτοκοσμική αντίληψη, ταυτίζουν τη στελέχωση του δημόσιου τομέα με την πολιτική όχι της αποτελεσματικότητας αλλά της κοινωνικής πρόνοιας είναι αυτή που ισχύει στον ευαίσθητο χώρο της εκπαίδευσης. Σήμερα οποιοσδήποτε διαθέτει το κατάλληλο πτυχίο και την ιδιότητα του πολυτέκνου μπορεί να διοριστεί ως εκπαιδευτικός. Δεν απαιτούνται ούτε εξετάσεις, ούτε ΑΣΕΠ, ούτε προϋπηρεσία. Αρκεί να έχει κάνει τουλάχιστον 4 παιδιά. Αυτό είναι το κριτήριο που η ελληνική πολιτεία θέτει, ώστε να πιστοποιηθεί η παιδαγωγική επάρκεια και καταλληλότητα οποιουδήποτε συμπολίτη μας.

Εδώ δεν υπάρχει κανένας απολύτως περιορισμός. Οι πολύτεκνοι διορίζονται κατά απόλυτη προτεραιότητα. Πέρα και πάνω από τις θέσεις του ΑΣΕΠ. Χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες και οι προτεραιότητες της Παιδείας, χωρίς να εξετάζεται ο χρόνος απομάκρυνσής τους από το χώρο της εκπαίδευσης, η μέχρι εκείνη τη στιγμή απασχόλησή τους ή οτιδήποτε άλλο. Στη σύγχρονη Ελλάδα ένας απόφοιτος μαθηματικός της δεκαετίας του ’90, ο οποίος μπορεί τα τελευταία 15 χρόνια να εργαζόταν για βιοποριστικούς λόγους ως ελαιοχρωματιστής δικαιούται, αμέσως μετά τη γέννηση του τέταρτου παιδιού του, να βρεθεί σε μία σχολική τάξη και να διδάσκει τα μαθηματικά που πια δε θυμάται.

Θεωρούμε πως οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής και βελτίωσης του δημόσιου τομέα προϋποθέτει την ανατροπή αυτής της νοοτροπίας. Και η μεταρρύθμιση του συστήματος προσλήψεων δε μπορεί παρά να περιλαμβάνει και την αλλαγή των στοιχείων εκείνων που καλλιεργούν ακόμη και σήμερα την αντίληψη πως το δημόσιο δεν οφείλει να είναι πρωτίστως ένας αποδοτικός και παραγωγικός μηχανισμός στην υπηρεσία της κοινωνίας, αλλά ένας θεσμός προνοιακού χαρακτήρα και ελάχιστων απαιτήσεων για την τακτοποίηση των πολιτών με ειδικές ανάγκες.

Προτείνουμε συνεπώς την άμεση κατάργηση των ειδικών πινάκων και των ειδικών διαδικασιών πρόσληψης για όλες τις «ευπαθείς» και «ειδικές» κοινωνικές ομάδες και την αντικατάσταση των σχετικών διατάξεων είτε με ειδική μοριοδότηση στους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ είτε με μια εντελώς ανεξάρτητη πολιτική πρόνοιας, η οποία ουδεμία σχέση θα έχει με την «τακτοποίηση» στο δημόσιο. Για τις ευπαθείς ομάδες μέρος των οποίων αποτελούν και οι νέοι της γενιάς των 700 ευρώ πρέπει ουσιαστικά να αναπτυχθεί ένα σοβαρό και αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος.