Διαγενεακός Προϋπολογισμός

Το υπουργείο Οικονομικών και η Τράπεζα της Ελλάδος αποφάσισαν χτες να συστήσουν κοινή ανεξάρτητη επιτροπή προκειμένου να καταγράψουν με ακρίβεια την πραγματική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, κυρίως το ακριβές ύψος του ελλείμματος το οποίο σε πρώτη φάση ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση στο 12,5% του ΑΕΠ.

Είναι απόλυτα θεμιτό και σωστό, η κυβέρνηση να επιδιώκει τη διαφάνεια και τη συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος προκειμένου να μπορέσει να καταγράψει με σαφήνεια το δημοσιονομικό τοπίο, και κατ’ επέκταση να καταρτίσει τον ετήσιο προϋπολογισμό, αλλά και να σχεδιάσει στη συνέχεια το τριετές σχέδιο σταθερότητας και ανάπτυξης που υποχρεούται να υποβάλει στην ΕΕ.

Θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο, αν η καταγραφή αυτή δεν στρέφονταν αποκλειστικά στην αποτύπωση της δημοσιονομικής τρύπας με παραδοσιακούς λογιστικούς όρους, αλλά στην εμφάνιση των μεσομακροπρόθεσμων οικονομικών υποχρεώσεων του κράτους έναντι των πολιτών. Τι δηλαδή πρέπει να ξοδέψει το δημόσιο σε βάθος δεκαετίας ή ακόμα καλύτερα σε βάθος εικοσαετίας α) για επενδύσεις, β) μισθούς γ) συντάξεις και δ) δαπάνες του κοινωνικού κράτους, και τι σημαίνει αυτό για τη φορολογία και το δημόσιο δανεισμό; Θα ήταν δηλαδή σοφό και εξαιρετικά χρήσιμο, εάν μετρούσαμε το πραγματικό δημοσιονομικό βάρος (fiscal burden) σε βάθος χρόνου, και όχι ένα υπομέγεθος αυτού που είναι το έλλειμμα και το χρέος.

Μιλάμε εδώ για τη χρήση της λεγόμενης γενεακής λογιστικής (generational accounting) και την κατάρτιση ενός διαγενεακού προϋπολογισμού, όπου θα καταδεικνύεται με σαφήνεια το πλήρες εύρος των μελλοντικών υποχρεώσεων του κράτους και οι πόροι που απαιτούνται για να εξυπηρετηθούν.

Εάν η κυβέρνηση υιοθετούσε αυτή την αντίληψη, έστω θεσμοθετώντας έναν άτυπο διαγενεακό γνωμοδοτικό προϋπολογισμό προς συμπλήρωση του τακτικού, θα έκανε αναμφισβήτητα μια μεγάλη επανάσταση στον τρόπο καταγραφής και αντίληψης των δημόσιων οικονομικών.

Θα ήμαστε τότε πράγματι σε θέση να δούμε, ότι οι μεγαλύτερες οικονομικές πιέσεις για τη δημοσιονομική θέση της χώρας, δεν προέρχονται από τα ψιλά πλην όμως εξόχως συμβολικά ζητήματα πχ κρατικά αυτοκίνητα, αστυνομικοί οικιακές βοηθοί κοκ (ορθώς κόβονται όλα αυτά), αλλά από το ασφαλιστικό σύστημα και τις πιέσεις που ασκεί στα δημόσια οικονομικά η διαδικασία πληθυσμιακής γήρανσης. Θα εντοπίζαμε επίσης ως σοβαρότατο πρόβλημα το χαμηλό λόγο κόστους – παραγόμενου αποτελέσματος του δημόσιου τομέα.

Έχοντας αντιληφθεί αυτά τα δύο στοιχεία. Έχοντας δηλαδή αποτυπώσει τους θεμελιώδεις παράγοντες που καθιστούν τη χώρα δουλοπαροικία του χρέους, θα αναγκαζόμασταν να αντικρίσουμε με ειλικρίνεια την πραγματικότητα. Ότι χωρίς μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, αλλά και χωρίς ένα κράτος που παράγει υψηλή προστιθέμενη δημόσια και κοινωνική αξία, η μακροπρόθεσμη δημοσιονομική θέση της χώρας δεν είναι βιώσιμη. Ο διαγενεακός προϋπολογισμός πολύ απλά θα μας ανάγκαζε να αντιληφθούμε τι σημαίνει η έννοια μέτρα μόνιμου διαρθρωτικού χαρακτήρα και ποιες οι συνέπειες αν δεν τα υιοθετήσουμε.