Γιατί έχασε ο ΣΥΡΙΖΑ;

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις που διεξάγονται μετά τις ευρωεκλογές αφορά στους λόγους για τους οποίους ο ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνο δεν πέτυχε το φιλόδοξο στόχο που ο ίδιος έθεσε να βγει τρίτο κόμμα, αλλά συρρικνώθηκε σε σχέση και με τις ευρωεκλογές του 2004. Καταρχάς θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι κανείς από τη G700 δεν ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου, παρότι τόσο στις ευρωεκλογές του 2004 και τις προηγούμενες εθνικές εκλογές (2007) αρκετά ιδρυτικά μέλη της οργάνωσής μας είχαν υποστηρίξει εκλογικά το Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Υπάρχει λόγος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ επιχείρησε αρχικά να εμφανιστεί ως ένα αντισυστημικό κόμμα που στόχο είχε την αναδιάρθρωση και αναγέννηση του πολιτικού και κομματικού σκηνικού, μπολιάζοντάς το με νέα πρόσωπα και μία νέα ιδεολογική και προγραμματική ατζέντα (νέα μεταπολίτευση), κατέληξε όπως πολύ σωστά το έθεσε ο πολιτικός επιστήμονας κ. Γιάννης Βούλγαρης σε πρόσφατο άρθρο του στα Νέα, να θεωρείται μέτοχος του ιστορικού καρτέλ των μεταπολιτευτικών κομμάτων. Ενώ κατήγγειλε το δικομματισμό των μεγάλων, μαζί με το ΚΚΕ αποτέλεσε βασικό πυλώνα του λεγόμενου δικομματισμού των μικρών. Μιας άτυπης συμμαχίας του «όχι σε όλα».

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Πρώτον, ο ΣΥΡΙΖΑ διέκοψε βίαια την ευρωπαϊκή του παράδοση, γεγονός που αποτελεί αυτοκτονία ιστορικού μεγέθους αλλά και μέγα τακτικό λάθος, υπό την έννοια ότι αγνόησε με τον πλέον επιδεικτικό τρόπο όσους προέρχονται ή αναφέρονται στη συγκεκριμένη παράδοση. Ποια είναι αυτή; Μα, η ισχυροποίηση του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της Ελλάδας και η νομιμοποίηση της ευρωπαϊκής ιδέας στον προοδευτικό χώρο. Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, κάλεσε τη γενιά των 700 ευρώ, που σημειωτέον στην πλειονότητά της οραματίζεται την Ελλάδα σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, να ψηφίσει την κ. Ελένη Σωτηρίου, εκπρόσωπο της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδος (ΚΟΕ), για «να παλέψει να διαλύσει την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) από τα μέσα». Η γενιά των 700 ευρώ όμως, όπως άλλωστε ήταν αναμενόμενο, αγνόησε επιδεικτικά αυτή την πρόταση, είτε ψηφίζοντας «άλλο» είτε πηγαίνοντας για καφέ.

Δεύτερον, ο ΣΥΡΙΖΑ παρότι στο παρελθόν υπήρξε φυτώριο καινοτόμων ιδεών (πχ Οικολογικό ζήτημα), τα τελευταία χρόνια σνόμπαρε ορισμένα νέα θεμελιώδη κοινωνικά ζητήματα, όπως το Διαγενεακό, προβάλλοντας με μονομανία το ταξικό. Είναι χαρακτηριστική η εμμονή με την κοινωνία των 700 ευρώ, αντί για τη γενιά των 700 ευρώ. Έτσι όμως, υπέταξε ένα ζήτημα που αφορά εξίσου, αν όχι πρωταρχικά, τις γενεακές ισορροπίες, στα όρια μιας mainstream αριστερής ανάλυσης. Ισοπέδωσε κατ’ αυτόν τον τρόπο τη σύγχρονη πολυπλοκότητα της κοινωνίας μας, περιορίζοντας τις κοινωνικές διεκδικήσεις στο στενό κορσέ της παραδοσιακής ταξικής πάλης. Κατέληξε ως ήταν αναμενόμενο να εμφανίζεται σαν κόμμα αριστερίστικης διαμαρτυρίας και όχι σαν χώρος παραγωγής νέων προοδευτικών ιδεών στο σύγχρονο πολύπλοκο οικονομικό και δημογραφικό περιβάλλον.

Τρίτον, κι αυτό είναι εξαιρετικά κρίσιμο στην εκλογική του επίδοση, ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίστηκε ως παράγοντας υποβάθμισης της μετα-μεταπολιτευτικής δημοκρατίας, την ώρα που απαιτούνταν νέοι αγώνες για την αναβάθμισή της. Η γενική αίσθηση των πολιτών, καλώς ή κακώς, δικαίως ή αδίκως, είναι ότι πριμοδότησε έμμεσα τη βία και τον αποκλεισμό του δημόσιου χώρου, κλείνοντας πονηρά το μάτι σε ακραία στοιχεία, θεωρώντας ότι αυτά εκπροσωπούν πιο γνήσια το λαϊκό κίνημα.

Τέταρτον, λοξοκοιτώντας διαρκώς προς τα αριστερά και απορρίπτοντας παράλληλα τη συνεργασία με άλλα κόμματα πλην του Κομμουνιστικού, ο ΣΥΡΙΖΑ μετατράπηκε σε καρικατούρα του ΚΚΕ. Ένα κόμμα generic που εφόσον δε στοχεύει να επηρεάσει το περιεχόμενο της εξουσίας, οι πολίτες του γυρίζουν την πλάτη διότι δεν είναι σε θέση να δημιουργήσει προστιθέμενη αξία τόση, όση απαιτείται για να παίξει το ρόλο συνδιαμορφωτή της δημόσιας ατζέντας προς το καλύτερο.

Τέλος, είναι προφανές ότι ο Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς διάβασε λάθος την ιστορική φάση και ανέγνωσε επιπόλαια την κοινωνία. Το κυρίαρχο κοινωνικό αίτημα, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί λόγω της οικονομικής κρίσης, είναι μεν αριστερό, οι πολίτες ζητούν περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη και οικονομική ασφάλεια, ωστόσο τίποτα δε μας δείχνει ότι η υπέρβαση του καπιταλισμού βρίσκεται προ των πυλών. Ο μέσος πολίτης συνεχίζει να είναι ο ανυπόμονος καταναλωτής που έχει αφήσει τις όποιες ιδεολογικές ανησυχίες στο αυτοκίνητό του, λίγο πριν μπει μέσα στο Mall για ψώνια. Κατά συνέπεια, τίποτα δε συνηγορεί υπέρ μίας στροφής προς τα άκρα. Αντιθέτως, το διάχυτο αίτημα για περισσότερη ασφάλεια και μεγαλύτερη βεβαιότητα στις ζωές όλων συνηγορεί υπέρ της στροφής προς το κέντρο και επιβάλλει το πλαγιοκόπημα του δικομματισμού με αιχμηρές, καθαρές πρακτικές και εφαρμόσιμες απόψεις.

Κατά την ταπεινή μας άποψη ο χώρος της εκτός Κομμουνιστικού Κόμματος Αριστεράς, είναι χώρος που παραδοσιακά φέρνει μέσα του το σπόρο της ανανέωσης, της ιδεολογικής φρεσκάδας, της ανατροπής. Ένας χώρος πλουραλιστικός και όχι μονολιθικός, ικανός να συνδυάζει το σοσιαλισμό με τη δημοκρατία και τον κοινωνικό και πολιτικό φιλελευθερισμό. Να μπολιάζει τη δημόσια ατζέντα με νέα ζητήματα. Να στηλιτεύει το λαϊκισμό των σοσιαλδημοκρατών, να ελέγχει την εξουσία και να επηρεάζει το περιεχόμενο της. Να συγκρούεται με κατεστημένες νοοτροπίες, όπως για παράδειγμα το έπραξε υψώνοντας ανάστημα στο συνδικαλιστικό κατεστημένο του ΜΕΤΡΟ που ήθελε να στερήσει ένα συλλογικό αγαθό από τους πολίτες της Αθήνας ή αντίστοιχα στα συμφέροντα που εννοούν την ανάπλαση του Βοτανικού ως οικοδόμηση εμπορικών κέντρων πολλών χιλιάδων τετραγωνικών με «ολίγο» πράσινο.

Συνεπώς για να διευρύνει την εκλογική του απήχηση στο κοινωνικό σώμα ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να κάνει ριζικό ρεκτιφιέ. Κυρίως, να μετατραπεί από κόμμα που δίνει ανόρεχτες μάχες οπισθοφυλακής χρησιμοποιώντας παλαιομαρξιστική φρασεολογία, σε κόμμα που αντιμάχεται τη στασιμότητα που παράγει το σημερινό μεταπολιτευτικό status quo. Να δείξει διάθεση σύγκρουσης με κατεστημένες νοοτροπίες όπου και αν αυτές βρίσκονται και διάθεση ειλικρινούς συνεργασίας όπου απαιτείται. Χωρίς ενδοιασμούς.