«Αλλάζουμε ή Βουλιάζουμε»

Το δίλημμα «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» τέθηκε επιτακτικά από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, κ. Γιώργο Παπανδρέου, στη χτεσινή προεκλογική συνέντευξη τύπου στο Ζάππειο. Σκοπός του ήταν να αναδείξει το διλημματικό χαρακτήρα των φετινών ευρωεκλογών. Πετυχημένο. Επιτέλους, ακούμε ένα πολιτικό σύνθημα που συμβαδίζει με το δίλημμα που επιχειρούμε κι εμείς να βάλουμε όλο αυτό το διάστημα. Επιπρόσθετα, το δίλημμα "αλλάζουμε ή βουλιάζουμε" οδηγεί τη δημόσια συζήτηση μακριά από τα παπαγαλάκια και τα πάσης φύσεως επικοινωνιακά τεχνάσματα που επιχειρούν να στρέψουν την προσοχή των πολιτών σε ήσσονος σημασίας ζητήματα, θέτοντας ένα ουσιαστικό πολιτικό διακύβευμα, έστω και κατά βάση εθνικό. Τέλος, στο δίλημμα αυτό, το οποίο εμμέσως πλην σαφώς προτρέπει τον πολίτη να δράσει αναλαμβάνοντας τις ευθύνες του, συμπυκνώνονται δύο μεγάλες αλήθειες και. Ότι πρώτον, πρέπει να αλλάξουμε επειγόντως κυβέρνηση και δεύτερον, για να πάει η χώρα μπροστά πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία και να κάνουμε βαθιές μεταρρυθμίσεις στους θεσμούς και την οικονομία.

Ως προς την πρώτη αλήθεια ο ΓΑΠ ήταν απόλυτα πειστικός. Η πραγματικότητα, όπως αυτή αποτυπώνεται σε όλες τις στατιστικές, είναι αμείλικτη για τη ΝΔ. Η συντηρητική παράταξη εξάντλησε το πολιτικό της κεφάλαιο και μαζί τα αποθέματα κοινωνικής ανοχής και τα ερείσματα στο μεσαίο χώρο, ακόμα και αυτού του «πολύ» και «καταλληλότερου» κυρίου Κώστα Καραμανλή. Δεν είναι ότι δεν έκανε τίποτα. Έκανε και είπε πολλά. Όμως με τις πολιτικές που ακολούθησε πέτυχε από πενιχρά έως μηδενικά ή ακόμα και αρνητικά αποτελέσματα στις βασικές στρατηγικές της επιλογές. Ξεκίνησε να επανιδρύσει το κράτος και το διόγκωσε στον υπερθετικό βαθμό. Είπε ότι θα περικόψει την κρατική σπατάλη και προέβη σε μεγαλύτερη και απ’ αυτήν που θα περίμενε ακόμα κι ο μεγαλύτερος λαϊκιστής. Δεσμεύτηκε ότι θα τα βάλει με τους νταβατζήδες, τους προνομιούχους και τις ειδικές ομάδες των ρετιρέ και ακόμα ευδοκιμεί ο παρεοκρατικός καπιταλισμός, τα καρτέλ και τα ολιγοπώλια της ακρίβειας, μαζί με τα κλειστά επαγγέλματα. Δικαιολογείται για τα μερεμέτια στο ασφαλιστικό, ισχυριζόμενη ότι οι αλλαγές στο σύστημα συντάξεων είναι μια διαρκής διαδικασία, ουσιαστικά προσπαθεί να αποφύγει να ασχοληθεί άμεσα και σε βάθος με το θέμα. Είπε ότι θα αυξήσει την απορροφητικότητα των κοινοτικών κονδυλίων και εδώ και τρία χρόνια δεν έχει εισρεύσει ούτε ένα ευρώ του ΕΣΠΑ στην πραγματική οικονομία σημειώνοντας αρνητικό ρεκόρ. Υποσχέθηκε σεμνότητα και ταπεινότητα και βουτήχτηκε στο βάζο με το μέλι. Μέχρι και το δικό της Κοσκωτά απέκτησε, τον φυγόδικο δραπέτη κύριο Χριστοφοράκο.

Προφανώς, ήδη βουλιάζουμε. Ακόμη χειρότερα, η οικονομική κρίση θα μας βρει κατά πάσα πιθανότητα σε μια κατάσταση L. Κάθετη πτώση και στη συνέχεια στασιμότητα ή ισχνή μεγέθυνση. Το θέμα είναι πως αλλάζουμε; Εδώ βρίσκεται και το μεγάλο ερωτηματικό. Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να φέρει την πολυπόθητη αλλαγή; Δυνητικά δεν αμφιβάλουμε ότι θα μπορούσε. Όπως και η Νέα Δημοκρατία, είναι κόμμα-παράταξη με δυνατότητες, δυνάμεις και εμπειρία. Απέχει όμως πολύ από το να πείθει ότι θα τα καταφέρει για δύο λόγους.

Πρώτον, μια μεγάλη μερίδα των πολιτών συνεχίζει να βλέπει το ΠΑΣΟΚ με καχυποψία. Αντιλαμβάνεται ότι «δεν άλλαξε» όσο θα έπρεπε. Η ανανέωση, όπου επιχειρήθηκε σε πρόσωπα και ιδέες, ήταν λάιτ και σε μερικές περιπτώσεις έβγαλε ακόμα και αναπαλαίωση. Το «σύστημα ΠΑΣΟΚ» συνεχίζει να αποτελεί ένα σκιάχτρο για σημαντική μερίδα του πληθυσμού. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, η αδιαμφισβήτητη ηθική υπεροχή που χρειάζεται ένα κόμμα για να ηγηθεί σημαντικών αλλαγών και οι ταυτίσεις που πρέπει να είναι σε θέση να δημιουργήσει με τους πολίτες έτσι ώστε να διεγείρει το συλλογικό φαντασιακό, είναι δύσκολα ζητούμενα.

Δεύτερον, οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει στην οικονομία και τους θεσμούς είναι τόσο μεγάλες που πραγματικά απαιτείται μια επανάσταση σε συνδυασμό με μια πολύ σοβαρή και συστηματική δουλειά για να υπάρξει αποτέλεσμα. Σωστό και ειλικρινές ότι το ΠΑΣΟΚ θα καταργήσει τη βιομηχανία των stage στο δημόσιο, όμως τόσο το πρόβλήμα των σταζιέρ, όσο και γενικότερα της γενιάς των 700 ευρώ είναι πολύ πιο σύνθετο. Συνδέεται και με το ασφαλιστικό που πλήττει με 44% το συνολικό κόστος εργασίας. Συνδέεται και με την επιχειρηματικότητα που είναι ρηχή. Συνδέεται και με το δυισμό που χαρακτηρίζει την ελληνική αγορά εργασίας: όλα για την προστατευμένη εργασία των μεσηλίκων, επισφάλεια και μισοδουλειές για τους νέους.

Σωστό επίσης ότι το ΠΑΣΟΚ προτίθεται να αυξήσει τα έσοδα του ελληνικού κράτους που σήμερα βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο ως προς το ΑΕΠ σε σύγκριση με τις χώρες της ευρωζώνης, όμως φτάνει αυτό για να μειωθεί το έλλειμμα και να εξυπηρετηθεί το γιγάντιο χρέος; Μόνο οι τόκοι των 60 δις ευρώ που δανείστηκε φέτος η κυβέρνηση ξεπερνούν τα 3 δις, δηλαδή είναι περισσότεροι από τις ετήσιες καθαρές εισπράξεις των κοινοτικών προγραμμάτων. Επιπρόσθετα από πού θα βρεθούν κεφάλαια για επενδύσεις όταν η εθνική αποταμίευση είναι αρνητική (-5δις ευρώ από θετική το 2001) δεδομένου ότι βάσει του ισοζυγίου εισοδημάτων το 2008 πληρώσαμε για τόκους, μερίσματα και κέρδη προς το εξωτερικό 11 δις ευρώ, από 2,4 δις το 2004, δηλαδή αύξηση της τάξης του 343%.

Μα, θα πει κάποιος, είστε πολύ αυστηροί με το ΠΑΣΟΚ και πιο πάνω ακόμα περισσότερο με τη ΝΔ. Όλο κριτική ασκείτε και μάλιστα εκ του ασφαλούς. Ναι, είμαστε. Είμαστε αυστηροί, διότι από τα δύο μεγάλα κόμματα περιμένουμε να κυβερνηθεί η χώρα. Δεν ασκούμε όμως καμία κριτική εκ του ασφαλούς. Διότι εμείς θα ζήσουμε το πρώτο μισό του 21ου αιώνα στην Ελλάδα, όχι η γενιά του πολυτεχνείου και του 114 που σταδιακά αποσύρεται. Κι επειδή βλέπουμε τις σταθερές που συντήρησαν την ανάπτυξη τις περασμένες δεκαετίες να καταρρέουν ανησυχούμε. Άρα δε γίνεται παρά να διεκδικούμε το καλύτερο δυνατό.

Αλλάζουμε ή βουλιάζουμε λοιπόν. Και αλλάζουμε σημαίνει ριζική αποχώρηση από το υπάρχον status quo στην οικονομία και τους θεσμούς. Από τη νοοτροπία του ωχαδερφισμού, της απάθειας και του «δε βαριέσαι», τον παρεοκρατικό καπιταλισμό, το πλαδαρό κι αναποτελεσματικό δημοσιοϋπαλληλικό κράτος που παράγει χαμηλή δημόσια και κοινωνική αξία, τις επετηρίδες και το ηλικιακό status quo, τις νομενκλατούρες, τον τρόπο σκέψης και τις ιδεολογικές αναφορές που είναι κολλημένες στο ’70, τα υψηλά χρέη και ελλείμματα, το εμπορικό έλλειμμα, το οικολογικό έλλειμμα, την έλλειψη συλλογικών αγαθών.

Το να αλλάξουμε προς αυτή την κατεύθυνση είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στους εαυτούς μας και ειδικά τους νέους της γενιάς των 700 ευρώ και τις μελλοντικές γενιές. Η αλλαγή όμως θα επέλθει από ένα πολιτικό project με τολμηρές παρεμβάσεις και μια αφήγηση που συνεγείρει το φαντασιακό, όχι απλώς μέσα από τη διατύπωση της καλής μας πρόθεσης και μόνο.