Δημοσιονομική Ένωση στην ΕΕ. Ήρθε η ώρα.

Τα προβλήματα που θέτει στην ΟΝΕ η υπερχρέωση μαζί με το υψηλό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των χωρών της νότιας Ευρώπης, πυροδότησε το τελευταίο διάστημα μια συζήτηση σχετικά με τη σταθερότητα της ευρωζώνης, δίνοντας μάλιστα τροφή σε ορισμένους να μιλήσουν ακόμα και για αποχωρήσεις κρατών από τη νομισματική ένωση (FT: When Europe melts at the edges). Το σενάριο αυτό όμως, εκτός και αν κάποιοι στην ΕΕ έχουν τάσεις αυτοκτονίας, δεν πρόκειται να επαληθευτεί.

Αντιθέτως, είναι πολύ πιο πιθανό η παρούσα οικονομική κρίση να οδηγήσει σε διεύρυνση της ΟΝΕ με νέα μέλη, και πάνω απ’ όλα να βάλει τη βάση για ένα ακόμη βήμα στην πορεία ενοποίησης της Ευρώπης, καθιστώντας την ευρωζώνη εκτός από νομισματική ένωση και οιονεί δημοσιονομική ομοσπονδία.

Ήδη, χώρες όπως η Δανία, οι οποίες με βάση τα θεμελιώδη οικονομικά τους στοιχεία ήταν σε πολύ καλύτερη θέση να αντιμετωπίσουν την κρίση από οποιαδήποτε άλλη χώρα μέλος της ΟΝΕ, σήμερα δυσκολεύονται πολύ περισσότερο και εύχονται, εκτός από την ύφεση, να μην είχαν να ασχοληθούν ΚΑΙ με τον κίνδυνο μιας ενδεχόμενης νομισματικής κρίσης. Ακόμα και οι παραδοσιακά ευρωσκεπτικιστές Βρετανοί, βλέποντας τη στερλίνα να κατρακυλάει και να εκτινάσσει στα ύψη την αξία του εξωτερικού χρέους της χώρας τους, κάνουν δεύτερες σκέψεις.

Ταυτόχρονα, και ακόμα πιο σημαντικά, οι προτάσεις α) του Προέδρου του eurogroup, κ. Γιούνγκερ, για δημιουργία Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαχείρισης Χρέους και έκδοση ευρωομολόγου με το οποίο θα χρηματοδοτηθεί το ευρωπαϊκό πακέτο διάσωσης της οικονομίας, πρόταση την οποία ασπάζονται αρκετοί πλέον μέσα στην ΕΕ συμπεριλαμβανομένου και του Προέδρου της Γαλλίας κυρίου Σαρκοζύ, και β) του Ισπανού Επιτρόπου κυρίου Αλμούνια για Δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Τράπεζας Αποβλήτων (Bad Bank), που θα αγοράσει τα «τοξικά» στοιχεία ξεσκαρτάροντας έτσι το χρηματοπιστωτικό σύστημα, κινούνται, χωρίς να το ομολογούν φυσικά, στη λογική μιας δημοσιονομικής ένωσης.

Συμφωνούμε με τις προτάσεις αυτές, ωστόσο πιστεύουμε ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να είμαστε πιο φιλόδοξοι. Δεν αρκεί να μην υποπέσουμε στην ακινησία και τον αντανακλαστικό οικονομικό εθνικισμό που χαρακτήρισε τις πολιτικές μας μετά τις δύο πετρελαϊκές κρίσεις και μέχρι το 1984, πρέπει επίσης να κάνουμε μεγαλύτερα και πιο ολοκληρωμένα βήματα προς τα εμπρός.

Η οικονομική σταθεροποίηση μιας έντονα αλληλοεξαρτώμενης οικονομίας, ιδιαίτερα μιας νομισματικής ένωσης που χαρακτηρίζεται από ανόμοιες παραγωγικές συνθήκες από περιοχή σε περιοχή με χαμηλή ευελιξία αγορών και παραγωγικών συντελεστών και σημαντικούς περιορισμούς στις εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές, πρέπει να ασκείται από κεντρικά όργανα. Με τη συνδρομή ενός κεντρικού προϋπολογισμού και υπό τις αποφάσεις ενός ομοσπονδιακού, στην προκειμένη περίπτωση υπερεθνικού πολιτικού κέντρου, όπως συμβαίνει σε όλες τις ομόσπονδες οικονομίες. Σε περιόδους βαθιάς ύφεσης άλλωστε το όπλο των χαμηλών επιτοκίων εξαντλείται γρήγορα.

Ήρθε η ώρα για μια δημοσιονομική ομοσπονδία στην ευρωζώνη. Με έναν κοινοτικό προϋπολογισμό οι δαπάνες του οποίου θα ξεφύγουν από τον στενό κορσέ του 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ ανά έτος, φτάνοντας σταδιακά μέχρι και το 10% (σημερινά νούμερα περί τα 1,3 τρις ευρώ), το μισό δηλαδή από το αντίστοιχο ποσοστό δαπανών ως προς το ΑΕΠ ενός μέσου αμερικανικού budget. Ο πρόεδρος του eurogroup μπορεί αρχικά να παίξει το ρόλο του Υπουργού Οικονομίας της ΟΝΕ, ωστόσο όσο αυξάνεται η δημοσιονομική διακριτική ευχέρεια της ΕΕ, τόσο θα πρέπει να εκδημοκρατίζεται η διαδικασία εκπροσώπησης στην κορυφή και αποκάλυψης των προτιμήσεων των λαών στη βάση.

Στα πλαίσια της νέας αυτής ευρωπαϊκής οικονομικής αρχιτεκτονικής και θέτοντας ως στόχο τη βελτίωση των ελέγχων και της αξιολόγησης ιδιωτικών επενδυτικών προϊόντων και εταιρειών, αλλά και της πιστοληπτικής ικανότητας των κρατών μελών της ΟΝΕ, πρέπει να δημιουργηθεί σχετική Ευρωπαϊκή Αρχή Αξιολόγησης. Αν η σημερινή κρίση μας έμαθε κάτι είναι να μην εμπιστευόμαστε 100% τις ιδιωτικές εταιρείες αξιολόγησης. Το φαινόμενο του παραπλανητικού insider rating πρέπει να τελειώνει, ενώ και οι υπερβολικές αντιδράσεις σε σχέση με τα spread των ομολόγων των εθνικών κρατών πρέπει να μετριαστούν. Η νέα ευρωπαϊκή αρχή θα τοποθετεί καρτελάκια ειδικής σήμανσης σε όλα τα βασικά χρηματοπιστωτικά προϊόντα και θα δημοσιεύει εξαμηνιαία έκθεση πιστοληπτικής ικανότητας των κρατών μελών της ευρωζώνης.

Καταθέτοντας για δεύτερη φορά την πρόταση για δημοσιονομική ένωση στην ΕΕ δεν ανακαλύπτουμε την πυρίτιδα. Η συγκεκριμένη πρόταση έχει τεθεί στο τραπέζι του ευρωπαϊκού πολιτικού και επιστημονικού διαλόγου από τη δεκαετία του ’70 και είναι η πλέον οικονομικά ορθολογική. Απλώς μέχρι σήμερα δεν υπήρξαν οι πολιτικές προϋποθέσεις ούτε φυσικά οι οικονομικές συνθήκες ήταν τέτοιες που να επιτρέψουν να σκεφτούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Σήμερα όμως βρισκόμαστε σε οικονομικό πόλεμο και τα παλιά όπλα δε φαίνεται να λειτουργούν. Ας τολμήσουμε την υπέρβαση.