Μερική Ανεργία. Πλήρης Ανοησία.

Η φίλη μας η Ελένη, για πρώτη φορά στα πέντε χρόνια που εργάζεται σε μεγάλο ξενοδοχείο της Αθήνας, δεν πληρώθηκε κανονικά την πρώτη του μήνα. Η Μαρία πήρε αναγκαστική άδεια άνευ αποδοχών για δύο βδομάδες σε άλλο μεγάλο ξενοδοχείο city tour της πρωτεύουσας. Ο Θάνος απολύθηκε πριν από δύο μήνες από πολυεθνική διαφημιστική εταιρεία στην οποία δούλευε μαζί με δεκάδες άλλων νέων εργαζόμενων. Η Ζωή έκανε το λάθος να επιχειρήσει να αλλάξει δουλειά στην αρχή της οικονομικής κρίσης και ακόμα ψάχνεται. Ο Νίκος στο εργολαβικό συνεργείο όπου δουλεύει, από έξι τεχνίτες που ήταν αρχικά έχουν μείνει πλέον οι τέσσερις, ενώ από τα Χριστούγεννα δεν έχουν πάρει καμία καινούρια δουλειά τη στιγμή που δούλευαν με σταθερό ρυθμό τρεις καινούριες οικοδομές το μήνα. Στο διπλανό συνεργείο με τους μπογιατζήδες και τους πλακάδες έχουν μείνει τέσσερις από αρχική δύναμη 12 ατόμων.

Ξεκίνησε δυστυχώς ένας οικονομικός πόλεμος με καθημερινά θύματα επιχειρήσεις, σκληρά εργαζόμενους πολίτες και τις οικογένειές τους. Στο mailbox του Συνηγόρου του Εργαζόμενου της G700 καταφτάνουν ήδη τα πρώτα ερωτήματα σχετικά με διαθεσιμότητες, μείωση ωρών εργασίας και περικοπή αποδοχών, αναγκαστικές άδειες.

Ο κίνδυνος να χειροτερέψει ακόμα περισσότερο η κατάσταση, στερώντας εισοδήματα από τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, είναι τεράστιος. Η εξέλιξη αυτή πρέπει να αποσοβηθεί πάση θυσία.

Πριν από δύο μέρες το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ κάλεσε τις επιχειρήσεις να αποφεύγουν τις μαζικές απολύσεις, εν μέσω της οικονομικής κρίσης, και αντ' αυτού να προτιμούν τη λεγόμενη «μερική ανεργία».

Να απασχολούν δηλαδή το εργατικό τους δυναμικό λιγότερες μέρες την εβδομάδα ή ώρες εντός της εργάσιμης ημέρας, μειώνοντας αντίστοιχα τις μισθολογικές απολαβές των εργαζόμενων. Επίσης, σύμφωνα με τις προτροπές του Συμβουλίου οι επιχειρήσεις με πρόβλημα θα μπορούν να διακόπτουν την παραγωγή σε επί μέρους τομείς για όσο διάστημα κρίνουν αναγκαίο. Για το χρονικό διάστημα που δεν θα απασχολούνται οι υπάλληλοι, θα μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που θα χρηματοδοτούνται -και- από δημόσιους πόρους.

Τα μέτρα αυτά αναμένεται να έχουν την ίδια επίδραση στη στήριξη της απασχόλησης και τη διατήρηση του εισοδήματος των εργαζόμενων μ’ αυτή που έχει η ασπιρίνη στον πονόδοντο από φρονιμίτη. Γιατί πολύ απλά, το πρόγραμμα κατάρτισης ναι μεν θα το πληρώνει το κράτος, τον εργαζόμενο όμως ποιος; Πως θα αναπληρωθεί το χαμένο εισόδημα και πως θα αποφευχθεί ο κίνδυνος να επιτείνουμε το καθοδικό σπιράλ της επιβράδυνσης της οικονομίας; Υπό το πρίσμα αυτών των αναπάντητων ερωτημάτων η μερική ανεργία που προτείνει η Επιτροπή αποτελεί μια πρόταση πλήρους ανοησίας.

Και το λέμε αυτό, διότι οι επιχειρήσεις πρέπει πάση θυσία να στηριχτούν και να μην κλείσουν, όμως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει θυσιάζοντας την απασχόληση και το εργατικό εισόδημα. Δε βρισκόμαστε σε μια ομαλή οικονομικά περίοδο όπου δεν τρέχει μία. Όπως είπε και ο Keynes στα «Essays in Persuasion», «we have got magneto trouble», μας χάλασε το κιβώτιο ταχυτήτων με αποτέλεσμα την ακινητοποίηση του οχήματος. Πρέπει να βρούμε ανταλλακτικό και να το τοποθετήσουμε χωρίς να ξεχαρβαλώσουμε ολόκληρο το σασί. Υπ’ αυτές τις συνθήκες η στήριξη των επιχειρήσεων μέσα από τη δραματική αύξηση της ανεργίας ή της φτώχειας όχι μόνο δε λύνει το πρόβλημα αλλά αντιθέτως είναι σαν να αφήνουμε το αυτοκίνητο ακυβέρνητο σε κατηφόρα και χωρίς χειρόφρενο.

Απασχόληση και εισοδήματα πρέπει να στηριχτούν. Όχι στέλνοντας τους άνεργους στο ελληνικό δημόσιο, όπως προτείνει σήμερα η κυβέρνηση δημιουργώντας έτσι μια νέα γενιά συμβασιούχων με οιονεί δικαιώματα μονιμοποίησης στο μέλλον, αλλά λαμβάνοντας αποφασιστικά και στοχευμένα μέτρα, με ημερομηνία λήξης το τέλος του 2009, για εργαζόμενους σε επιχειρήσεις που αποδεδειγμένα αντιμετωπίζουν πρόβλημα.

Τέτοια μέτρα, τα οποία μπορεί να ληφθούν για να αναχαιτίσουν τις συνέπειες μιας αναγκαστικής μείωσης των ωρών εργασίας και των αποδοχών ενός εργαζόμενου, είναι τα εξής:

α) Το κράτος καλύπτει το 50% του χαμένου μισθού υπό την προϋπόθεση ότι ο εργαζόμενος συνεχίζει να απασχολείται κανονικά στη δουλειά του.

β) Στην περίπτωση που η ανεργία είναι αναπόφευκτη, το κράτος καλύπτει το 80% του τελευταίου μισθού μέχρι την καταληκτική ημερομηνία εφαρμογής των ρυθμίσεων, υπό την προϋπόθεση ότι ο εργαζόμενος κάνει εθελοντική κοινωνική εργασία ή συμμετέχει σε κάποιο πρόγραμμα κατάρτισης.

γ) Η επιχείρηση συνεχίζει να πληρώνει ποσό ίσο με τις καθαρές αποδοχές του εργαζόμενου και το κράτος καλύπτει το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών, ποσό που αναλογεί στο 44% του συνολικού εργατικού κόστους. Ο εργαζόμενος συνεχίζει κανονικά στη δουλειά του.

δ) Το κράτος παγώνει τη φορολόγηση των προβληματικών επιχειρήσεων και επαναφέρει το αφορολόγητο αποθεματικό εφόσον αυτές διατηρούν τις θέσεις εργασίας καταβάλλοντας το πλήρες εργατικό κόστος.

Σε περίπτωση που οι μειώσεις ωρών εργασίας και αποδοχών γίνονται για προληπτικούς και όχι πραγματικούς λόγους, οι εργαζόμενοι με τη συνδρομή κάποιου δικηγόρου ή του σωματείου τους οφείλουν να καταγγέλλουν τους εργοδότες για μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας.

Η κατάσταση είναι δύσκολη, ωστόσο δε χρειάζεται να μας πιάνει πανικός. Οι πολιτικοί μας πρέπει να βάλουν το μυαλό τους να δουλέψει και να λειτουργήσουν σαν ηγέτες εν καιρώ πολέμου.

Κλείνοντας επισημαίνουμε ότι τα παραπάνω μέτρα μπορούν να στηρίξουν απασχόληση και εργατικό εισόδημα μόνο εφόσον ενταχθούν σε ένα σχέδιο εξόδου από την κρίση, το οποίο έχει εσωτερική συνοχή και επιδιώκει α) τη δημοσιονομική εξυγίανση (menu of pain), β) την αύξηση της ρευστότητας στην αγορά, γ) τις επενδύσεις σε νέες παραγωγικές δραστηριότητες και ειδικά την πράσινη οικονομία και την ενέργεια, όχι απλώς το ξόδεμα δημόσιων πόρων, δ) τη δραστική μείωση των τιμών σε βασικά καταναλωτικά προϊόντα που ακόμα διατηρούνται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα παρά τη μείωση του πληθωρισμού. Ειδικά ως προς το τελευταίο χρειάζεται να ανακηρύξουμε το 2009 σε έτος Εθνικών Εκπτώσεων και να φροντίσουμε όλοι να μειώσουμε τις τιμές των προϊόντων που πουλάμε και των υπηρεσιών που παρέχουμε τουλάχιστον κατά 10%. Θα ήταν ανάσα για τους Έλληνες εργαζόμενους και καταναλωτές και εν τέλει για το σύνολο της οικονομίας.