Το ΠΑΣΟΚ στο χρονοντούλαπο της ιστορίας;

Το 1981 ο Ανδρέας Παπανδρέου κάλεσε τους Έλληνες να απαλλαγούν από τη «βεβαρημένη και επάρατο Δεξιά». Τέσσερα χρόνια μετά, το 1985, διακήρυξε τον «τερματισμό του πολιτικού της βίου» και την οριστική τοποθέτησή της «στο χρονοντούλαπο της ιστορίας».

Κατάφερε τότε μια στρατηγική νίκη επί του αντιπάλου. Έκτοτε και για είκοσι συναπτά έτη το ΠΑΣΟΚ ηγεμόνευσε πολιτικά και ιδεολογικά στον ελλαδικό χώρο συνδέοντας την κυριαρχία του με την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της μεταπολιτευτικής περιόδου.

Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι μετά από 25 περίπου χρόνια, το χρονοντούλαπο της ιστορίας θα πρόβαλε απειλητικά, αυτή τη φορά για το ΠΑΣΟΚ; Πράγματι, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ο σημερινός Πρωθυπουργός της ΝΔ, κύριος Κώστας Καραμανλής, επιχειρεί να βάλει το «σύστημα ΠΑΣΟΚ», όπως έλεγε το 2004, στο περιθώριο. Μέχρι στιγμής τα καταφέρνει, προβάλλοντας συστηματικά την εικόνα του φθαρμένου πολιτικού προϊόντος για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Στην προσπάθειά του αυτή δεν είναι μόνος. Βρίσκει καθημερινά ένθερμους υποστηρικτές στις τάξεις της αντίπαλης πλευράς. Δεν είναι μόνο η κρίση στελεχών που μαστίζει το ΠΑΣΟΚ και η ύποπτη στάση του παραταξιακού Τύπου, ούτε φταίει αποκλειστικά η αδυναμία του Προέδρου να μετατρέψει τις σοσιαλ-φιλελεύθερες πολιτικές του αναφορές σε ευρηματικά συνθήματα, συμπαγή προγραμματικό λόγο και μάχιμο οργανωτικό σχήμα.

Είναι κυρίως ότι το οργανωμένο ΠΑΣΟΚ αδυνατεί ν’ αποβάλει την εικόνα του κόμματος-καθεστώς που κυβέρνησε τη χώρα για μια εικοσαετία.

Το πρόβλημα πηγάζει από το γεγονός ότι επιμένει να αναλύει τη σύγχρονη κοινωνία μέσα από το πρίσμα ενός ηρωικού, όμως πλέον μακρινού παρελθόντος. Ως αποτέλεσμα αμφιταλαντεύεται διαρκώς ανάμεσα σε σύγχρονες και παραδοσιακές σοσιαλιστικές θέσεις, βολεύεται στην ασφάλεια που του προσφέρει η ταύτιση με τους συμμάχους του στο κράτος και τον αδιέξοδο συνδικαλισμό, δεν τολμάει να ξεφύγει από τα τετρημένα.

Το κόμμα δείχνει σα να έχει πάψει από καιρό να λαμβάνει τα μηνύματα της κοινωνίας. Ακόμα κι όταν το κάνει τα ερμηνεύει άτολμα ή μυωπικά, όπως για παράδειγμα πράττει με το πρόβλημα της γενιάς των 700 ευρώ. Ναι μεν έχει καλύψει πλήρως το φλέγον αυτό ζήτημα σε επίπεδο διακήρυξης καλών προθέσεων -και μπράβο του-, όμως αποφεύγει να πει τι ακριβώς θα κάνει για να βελτιώσει στην πράξη τη ζωή της νέας γενιάς. Αυτό το θολό τοπίο υπάρχει και σε μια σειρά από άλλους καίριους τομείς της δημόσιας ζωής, την οικονομία, τη δημόσια διοίκηση, την υγεία, ακόμα και τον άλλοτε προνομιακό του χώρο, την εξωτερική πολιτική.

Ως αποτέλεσμα οι πολίτες ερμηνεύουν το ΠΑΣΟΚ ως δύναμη συντήρησης και διατήρησης του status quo παρά ως προοδευτικό κίνημα αλλαγών όπως θα ήθελε και πρέπει να είναι.

Ο ορατός λοιπόν κίνδυνος από τη σημερινή κρίση είναι το «σύστημα ΠΑΣΟΚ», όπως κάποτε έπαθε η «βεβαρημένη και επάρατος Δεξιά», να μπει με τη σειρά του στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

Ένας τρόπος υπάρχει για να αποφευχθεί μια τέτοια εξέλιξη. Ο δρόμος που διάλεξαν πριν από 15 χρόνια οι Νέοι Δημοκρατικοί στις ΗΠΑ, οι Νέοι Εργατικοί στο Ηνωμένο Βασίλειο, και τα σκανδιναβικά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Δημιουργική καταστροφή της παλιάς τάξης πραγμάτων, αξιοποίηση νέων δυνάμεων, και επιδίωξη μιας νέας ίδρυσης που θα το εκτινάξει ξανά νικηφόρα στο ΚΕΝΤΡΟ της πολιτικής ζωής. Διαφορετικά το χρονοντούλαπο φαντάζει αναπόφευκτο.