Το μέλλον είναι στα χέρια μας

Του Γιάννου Λιβανού*

Η 12η Αυγούστου έχει ανακηρυχθεί από τον Ο.Η.Ε. Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας με βασικό στόχο να διεγείρει το δημόσιο διάλογο σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο γύρω από τα ζητήματα που απασχολούν τη νέα γενιά.

Στη χώρα μας η σχετική συζήτηση τα προηγούμενα χρόνια ήταν σχετικά υποτονική. Όχι διότι τα ζητήματα της νέας γενιάς ήταν λιγότερο σημαντικά, αλλά κυρίως διότι η θεσμική περιθωριοποίηση των νέων αποτυπωνόταν και στον ισχνό δημόσιο διάλογο γύρω από τα ζητήματα της νεολαίας.

Η οικονομική κρίση και η σταδιακή απαξίωση του μεταπολιτευτικού οικονομικού, κοινωνικού και πολιτικού προτύπου ανάπτυξης και ευημερίας έχουν τοποθετήσει, με περισσότερη επιμονή από ποτέ, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τα προβλήματα, τις ανάγκες, τις προοπτικές, τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες της νέας γενιάς. Η δίκαιη κατανομή των κοινωνικών βαρών και των ευκαιριών μεταξύ των γενεών, ή διαφορετικά η αρχή της διαγενεακής δικαιοσύνης, εντάσσεται στο σχεδιασμό των δημόσιων πολιτικών και συνιστά βασικό κριτήριο των διαρθρωτικών αλλαγών, όπως επισήμανε και ο Πρωθυπουργός της χώρας στην ομιλία του στη Βουλή για το ασφαλιστικό. Η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, η διαδικασία ανοίγματος των κλειστών αγορών και επαγγελμάτων, η τιθάσευση του δημοσίου χρέους, η φιλική προς τους νέους διοικητική μεταρρύθμιση (δικαίωμα εκλέγεσθαι στα 18), η έμφαση στην πράσινη οικονομία και οι ριζοσπαστικές αλλαγές στο χώρο της Παιδείας είναι μερικά παραδείγματα που ανακατανέμουν πόρους και ευκαιρίες προς όφελος των νέων και διανοίγουν ευνοϊκότερες προοπτικές για το μέλλον.

Παρά τις δομικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας και οργάνωσης του κράτους, η οικονομική κρίση δεν παύει να ασκεί τρομακτικές πιέσεις στη νέα γενιά. Η δυσκολία μετάβασης στην αγορά εργασίας και η επίμονα υψηλή νεανική ανεργία, η μειωμένη αυτονομία των νέων, η αναπότρεπτη οικογενειακή εξάρτηση και η παραμέληση των νέων από το σύστημα κοινωνικής προστασίας συνιστούν μερικές κρίσιμες όψεις των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η νέα γενιά. Αναμφίβολα, οι χαμηλές προσδοκίες οδηγούν συχνά σε απαισιοδοξία, φόβο, απογοήτευση, παραίτηση, ή σε περισσότερο ακραίες εκδοχές, όπως στην τυφλή αποδοκιμασία και στη βία.

Μπορούμε, ως νέα γενιά να ξεφύγουμε από τον κύκλο του μαρασμού, των χαμηλών προσδοκιών και της απογοήτευσης; Ναι μπορούμε. Με θεσμικές αλλαγές και πολιτικές πρωτοβουλίες, με μία νέα αντίληψη για τη νέα γενιά, με ατομική και κοινωνική υπευθυνότητα και με ένα νέο δημόσιο ήθος.

Μπορεί να βιώνουμε ασφυκτικές πιέσεις, ωστόσο είμαστε προικισμένοι με αρκετά στοιχεία που καμία γενιά δεν γνώρισε πριν από μας. Βιώσαμε τα υψηλότερα επίπεδα ειρήνης, πολιτικής σταθερότητας, δημοκρατίας, οικογενειακής υποστήριξης, μόρφωσης, κατανάλωσης, πληροφόρησης και τεχνολογικής ανάπτυξης. Είμαστε οπλισμένοι με εργαλεία και γνώσεις ώστε να μπορούμε να πάρουμε την τύχη στα χέρια μας. Το διακύβευμα για μας είναι να αυτενεργούμε, να επιδιώκουμε τη διαρκή βελτίωση των δεξιοτήτων μας, να αποζητούμε την «αυτομόρφωση», να επιδιώκουμε την κοινωνική δικτύωση μέσω της κοινωνικής προσφοράς, του εθελοντισμού και του ακτιβισμού, να δημιουργήσουμε ένα νέο κύμα νεανικής πρωτοβουλίας και καινοτομίας στη γειτονιά, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, και να διεκδικήσουμε δυναμικά το ρόλο μας στα δημόσια δρώμενα.

Σ’ αυτή την προσπάθεια, έχουμε ανάγκη από τη συνδρομή ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού κράτους που δεν αντιμετωπίζει τη νέα γενιά -απλώς- ως μία ευάλωτη ηλικιακή κατηγορία, αλλά ως μία δυναμική κοινωνική ομάδα που διέρχεται από κρίσιμες μεταβάσεις και στάδια ζωής (από την εφηβεία στην ενηλικίωση, από το σχολείο στο πανεπιστήμιο, από το πανεπιστήμιο στην αγορά εργασίας, από την αγορά εργασίας στην αυτονομία) και χρειάζεται το «υποστηρικτικό του χέρι». Με σκληρή δουλειά και επιμονή, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα νέο αφήγημα για τη νέα γενιά και να διαμορφώσουμε τους όρους της οικονομικής και κοινωνικής μας ανάκαμψης σε ένα ανταγωνιστικό, καινοτόμο αλλά ταυτόχρονα δίκαιο και ανοιχτό οικονομικό σύστημα, που θα χαρακτηρίζεται από ευκαιρίες και επίδειξη αλληλεγγύης προς τους οικονομικά ασθενέστερους. Το μέλλον είναι στα χέρια μας!

*Μήνυμα του Γενικού Γραμματέα Νέας Γενιάς κ. Γιάννου Λιβανού με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας.