Πώς θα είναι η Ελλάδα το 2015;

Του Μίμη Ανδρουλάκη*
Esquire, Αύγουστος 2010

2015: H πιο προβλέψιμη κρίση στην ανθρώπινη ιστορία: βαμπίρ και κανίβαλοι! Υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης n μεγάλη μάζα της μεταπολεμικής γενιάς του «μπέιμπι μπουμ». H πιο πολυάριθμη, απελευθερωμένη, μορφωμένη και υγιής γενιά, που έκανε όμως τα λιγότερα παιδιά. H ισορροπία ανατρέπεται. Οι γέροι είναι «πολύ σκληροί για να πεθάνουν». Συνθήματα στους τοίχους: «Grey power!», «65=45!». Οι χήρες, n πιο ισχυρή εκλογική ομάδα, διεκδικούν το δικαίωμα στο παιδικό όνειρο των διακοπών δίχως τέλος. Ακολουθούν τρία και μισό σενάρια για το 2015.

Τρεις ισορροπίες «δημιουργίας-καταστροφής»:

Το πρώτο, το καλό ή «καλύτερα δεν γίνεται», αν σας αρέσουν o Τζακ Νίκολσον (Jack Nicholson) και n Έλεν Χαντ (Helen Hunt). Το πρόγραμμα σταθερότητας υλοποιείται. H Ελλάδα ξαναβγαίνει ομαλά στις αγορές. Το χρέος σταθεροποιείται στο 135% του ΑΕΠ και αποκλιμακώνεται καθώς ξεκινά ένας νέος αναπτυξιακός κύκλος. Κοινό ευρωομόλογο. Ένα νέο τεχνολογικό «μπιγκ μπανγκ» αρχίζει να σηκώνει την παγκόσμια οικονομία. Η άνοδος της ολικής παραγωγικότητας δημιουργεί νέο κοινωνικό πλούτο που φτάνει για όλες τις γενιές. Κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα υβρίδια ενός νέου ελληνικού καπιταλισμού πιο επιχειρηματικού, «πράσινου» και εξωστρεφούς, λιγότερο κρατικοδίαιτου, ολιγοπωλιακού, συντεχνιακού. Οι νέοι Αργοναύτες της καινοτομίας και της ανατροπής προκαλούν το «status quo» των «insiders» στην οικονομία, την πολιτική, τον πολιτισμό. Αυτομετασχηματισμός του πολιτικού συστήματος. H γενιά της χιλιετίας δίνει ένα νέο τόνο.

Μία από τα ίδια, με μπόλικο σασπένς ή «οι γέφυρες του Μάντισον», αν γουστάρετε τον Κλiντ Ίστγουντ (Clint Eastwood): αυτό είναι το δεύτερο σενάριο. H Ελλάδα ζητάει από την τρόικα περίοδο χάριτος δύο χρόνων για την ολοκλήρωση του προγράμματος και έχει προχωρήσει σε soft αναδιάρθρωση του χρέους με επιμήκυνση της διάρκειας ωρίμανσης των ομολόγων. Το δημόσιο χρέος βρίσκεται κάπου ανάμεσα στο 140%-150% του ΑΕΠ. H ανεργία προσεγγίζει το 20%. Αμφιβολία για τις αναπτυξιακές προοπτικές. Οι χαμαιλέοντες της προσαρμογής κυριαρχούν στην επιχειρηματικότητα: «ας κουτσοπορευτούμε λίγο από δω, λίγο από κει και μετά βλέπουμε». Κοινωνική και πολιτική κρίση δίχως ορατή διέξοδο. Εποχή της «great instability» στην παγκόσμια οικονομία.

Το τρίτο, το χειρότερο ή, αν προτιμάτε, «η μεγάλη ανατριχίλα». Το aftershock απλώνεται σε όλη τη δεκαετία, ενώ στην Ελλάδα έχουμε καταραμένο συγχρονισμό όλων των δαιμόνων της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Σκηνικό ημέρας κρίσεως: H Ελλάδα έχει τυπικά χρεοκοπήσει, το αρνητικό σπιράλ ύφεσης-υπερχρέωσης οδήγησε σε αναγκαστική αναδιάρθρωση του χρέους, με «haircut» («καπέλο») 40%. Κατάρρευση συστημάτων ασφάλισης και δημόσιας υγείας και αφελληνισμός του τραπεζικού κλάδου. Αυτοκαταστροφική έκρηξη όλων των αντιθέσεων. Εναλλαγή από σύντομες κυβερνητικές μεσοβασιλείες, πριν από την οριστική λύση. Πρώτη ανασύνταξη των δημιουργικών δυνάμεων της χώρας. Ελπίδα ότι χτυπήσαμε πάτο και αρχίζουμε την άνοδο με ορίζοντα το 2020. Οι ανισορροπίες στην ευρωζώνη εντείνουν την υπαρξιακή της κρίση. H παγκόσμια φούσκα του δημόσιου χρέους σκάει, μολύνει το τραπεζικό σύστημα και o πανικός μεταδίδεται από το νότο της Ευρώπης στη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Σενάριο «διπλής βουτιάς» (W) στην παγκόσμια οικονομία.

Τρία και μισό, οι απρόβλεπτοι συνδυασμοί των τριών ή οι ακολουθίες συμβάντων άγριας αβεβαιότητας. «Ραντεβού στα τυφλά», αν είστε θαυμαστές της Κιμ Μπάσιντζερ (Kim Basinger), «η τυφλή στροφή», αν προτιμάτε τον Όλιβερ Στόουν (Oliver Stone). Σενάρια «tail risk», στην ουρά της καμπύλης των πιθανοτήτων. Δηλαδή συμβάντα πολύ μικρής πιθανότητας αλλά με κατακλυσμιαία επίδραση, θετική ή αρνητική.

Διευκρίνιση SOS: τα σενάρια δεν είναι n προσομοίωση ή n πρόγνωση του άμεσου μέλλοντος. Είναι αφηγήσεις που ακονίζουν την ικανότητά μας να διακρίνουμε τις κυρίαρχες τάσεις, τις δυνάμεις, την πλοκή και το δράμα που ξετυλίγεται μπροστά μας. Το 2015 θα ξέρουμε αν το φιλμ της δεκαετίας θα είναι τελικά το «ψυχώ» του Χίτσκοκ (Hitchcock) ή το «όλα πάνε καλά» του Γκοντάρ (Godard), ή αν o GAP ήταν «ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν» και αν n «γενιά X» ή n «γενιά της χιλιετίας» θα είναι ή όχι o νέος «κύκλος των χαμένων ποιητών».

*Ο Μίμης Ανδρουλάκης είναι συγγραφέας και βουλευτής Β Αθηνών με το ΠΑΣΟΚ.