Wednesday, July 13, 2011

Οι ωδίνες του επόμενου βήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης

Το Φεβρουάριο του 2009, αρκετούς μήνες πριν την ένταξη της Ελλάδας στον άτυπο μηχανισμό στήριξης, είχαμε υποστηρίξει ότι η Γερμανία –μαθαίνοντας the hard way- θα ενέδιδε τελικά στην παροχή οικονομικής βοήθειας σε κράτη μέλη που βρίσκονται σε κρίση, με αντάλλαγμα μια αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και εκτεταμένες διαρθρωτικές αλλαγές. Αυτή η εξέλιξη είχαμε εκτιμήσει τότε, θα έθετε τη βάση για το επόμενο βήμα στο εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αυτό της σταδιακής δημιουργίας μιας δημοσιονομικής ένωσης στην ΕΕ.

Πράγματι, η Γερμανία πείστηκε το 2009 να παράσχει μαζί με τα υπόλοιπα κράτη μέλη οικονομική βοήθεια, αρχικά προς την Ελλάδα και στη συνέχεια προς την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Η πολιτική αυτή, ανέτρεψε ολόκληρη την αντίληψη πάνω στην οποία οικοδομήθηκε το Μάαστριχτ και στη συνέχεια το Άμστερνταμ, σύμφωνα με την οποία απαγορεύονταν τόσο στην ΕΚΤ, όσο και στα κράτη μέλη να παρέχουν οικονομική βοήθεια σε δεύτερο κράτος μέλος σε περίπτωση κακής δημοσιονομικής κατάστασης του τελευταίου. Μέσα σε είκοσι μήνες η Ευρώπη άρχισε να κάνει μεγάλα βήματα προς τη δημιουργία ενός μόνιμου κεντρικού μηχανισμού διαχείρισης οικονομικών κρίσεων, βασικό στοιχείο οποιασδήποτε δημοσιονομικής ένωσης. Από τον άτυπο μηχανισμό στήριξης που φτιάχτηκε για την Ελλάδα, περάσαμε στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (EFSM) και στη συνέχεια στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), ενώ προβλέφτηκε ακόμα και η δυνατότητα ενός κράτους να προχωρήσει σε ελεγχόμενη αναδιάρθρωση των χρεών του εντός του EFSF από το 2013.

Το όποιο βήμα, βέβαια, υπήρξε αργό και ελλιπές. Σήμερα που το μέλλον της ίδιας της ευρωζώνης τίθεται σε αμφιβολία, λόγω των επιθέσεων των αγορών και των οίκων αξιολόγησης στην Ιταλία και την Ισπανία, κινδυνεύει να μείνει και μετέωρο. Οι εθνικοί εγωισμοί σε συνδυασμό με την ιδεολογική και πολιτική μυωπία των ευρωπαίων συντηρητικών, έχουν φροντίσει να ρίξουν την Ευρώπη και τον κόσμο σε μια διαρκή κρίση χωρίς τελειωμό. Πλέον το ενδεχόμενο να διαλυθεί το μαγαζί αποτελεί μαθηματική πιθανότητα. Όμως, και παρά τις Κασσάνδρες που φέρνουν με αναλύσεις τους την καταστροφή, δεν πιστεύουμε ότι αυτό τελικά θα συμβεί.

Όπως στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης χρέους, έτσι και στην περίπτωση της ιταλικής, η Ευρώπη θα βρεθεί για μία ακόμη φορά αντιμέτωπη με τις θεμελιώδεις αδυναμίες της αρχιτεκτονικής της.

Της οικονομικής: η σταθεροποιητική λειτουργία ενός κεντρικού προϋπολογισμού σε περίοδο κρίσης, δεν μπορεί να αντικατασταθεί από την ασυντόνιστη δράση πολλών δημοσιονομικών πολιτικών, ούτε βέβαια από μηχανισμούς στήριξης που ανταλλάσουν τη διάσωση με την τιμωρία.

Της πολιτικής: ο πόλεμος ενάντια στους οίκους αξιολόγησης και το διεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και το σινάφι των καταστροφολόγων που πλέον κλονίζει οικονομίες με πολύ πιο σοβαρή διάρθρωση και παραγωγή από της Ελλάδας, δεν μπορεί να κερδηθεί με έκτακτα Συμβούλια Κορυφής και διακηρύξεις καλών προθέσεων.

Αντιλαμβανόμενη το αδιέξοδο στο οποίο έχει βρεθεί, η Ευρώπη θα κοιτάξει τον εαυτό της στον καθρέφτη και πολύ σύντομα θα οδηγηθεί στο αυτονόητο: την έκδοση ευρωομολόγου σε συνδυασμό με τη θεσμοθέτηση ενός πιο στιβαρού συστήματος οικονομικής διακυβέρνησης. Ήδη, με μισόλογα και διαρροές το έχουν προανακοινώσει. Η ουσία, όμως, είναι η δημιουργία μιας πραγματικής οικονομικής και πολιτικής ένωσης.

Στη συνέχεια, ωστόσο, η Ευρώπη θα πρέπει να απαντήσει άλλα δύο θεμελιώδη ζητήματα. Πρώτον, τι είδους δημοκρατία έχουμε στην Ευρώπη της δημοσιονομικής ένωσης όπου τα ιερατεία θα αποφασίζουν (στις χώρες του μνημονίου ήδη αποφασίζουν) για τις δαπάνες σε παιδεία και υγεία. Δεύτερον, ποιος θα κληθεί να πληρώσει τη φούσκα του πιστωτικού χρήματος που πέρασε από τους ισολογισμούς των χρεοκοπημένων τραπεζών στο δημόσιο χρέος, που στην περίπτωση των ανεπτυγμένων χωρών αναμένεται να φτάσει στο 100% του ΑΕΠ σχετικά άμεσα . Η πρόχειρη απάντηση που ήδη έχουμε είναι τα άγρια μέτρα λιτότητας που εφαρμόζονται σε όλη την ευρωζώνη.

4 comments:

  1. Η "μηχανισμός" του EFSF και τα ευρωομόλογα, αν και όποτε εκδοθούν από την ΕΚΤ, θα είναι και η επίσημη πιστοποίηση της αποτυχημένης συνταγής των επιμέρους bailouts χωρών της ΕΕ, οι οποίες δόθηκαν βορά στα κοράκια των "αγορών", με τις ευλογίες του Eurogroup, την προστασία από το ΔΝΤ και την καθοδήγηση από την αμαρτωλή τριάδα S&P, Moody's, Fitch.

    Όχι πως οι νέοι "μηχανισμοί στήριξης" θα λύσουν το πρόβλημα - το αντίθετο. Θα μετακυλήσουν το κόστος των επόμενων bailouts κατευθείαν στους κρατικούς προϋπολογισμούς των μελών της ΕΕ, δηλαδή στα δημόσια ταμεία τους. Έτσι, δεν θα διαμαρτύρονται πλέον οι Γερμανοί ή Φινλανδοί φορολογούμενοι, αφού οι κυβερνήσεις τους θα λένε "ορίστε, όλοι πληρώνουν".

    Οι "θεραπείες" εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν συμπτώματα και όχι τις αιτίες. Κομπρέσσες για τον πυρετό και αναλγητικά για τον πονοκέφαλο, όταν χρειάζεται αλλαγή "γιατρού" και σύλληψη αυτού που χορηγεί μολυσμένο ορρό. Πριν τη "θεραπεία" προέχει η διάσωση του "ασθενούς", αλλιώς θα βρεθούμε σίγουρα να λέμε ότι η θεραπεία πέτυχε αλλά ο ασθενής πέθανε.

    ReplyDelete
  2. Χαρακτηριστική περίπτωση "θεραπείας":

    Νέος εργαζόμενος "μπλοκάκιας", δουλεύει με ημιαπασχόληση ως ωρομίσθιος δάσκαλος σε -ιδιωτική- σχολή και ταυτόχρονα συμπληρώνει το εισόδημα με ευκαιριακές δουλειές παροχής υπηρεσιών (με ΑΠΥ). Σύνολο εισοδήματος με το ζόρι 1000 ευρώ, από τα οποία πρέπει να πληρώνει την κύρια ασφάλισή του (ΟΑΕΕ) και όλα τα έξοδα της εργασίας του, εφόσον είναι ελεύθερος επαγγελματίας και όχι υπάλληλος.

    Σήμερα θα κληθεί αν πληρώσει -αναδρομικά- αυξημένη (+10%) παρακράτηση από τα ωρομίσθια, στις πληρωμές Ιουλίου-Αυγούστου, μετατρέποντάς τες ουσιαστικά σε "επιδόματα καλοκαιριού". Ταυτόχρονα, θα πληρώσει -διπλή- έκτακτη εισφορά ελεύθερων επαγγελματιών (300+500 ευρώ) αν έχει την "ατυχία" να εργάζεται πάνω από 5 χρόνια, συν ένα ποσοστό 1-2% φόρο κοινωνικής αλληλεγγύης.

    Το "κουστουμάκι" θα βγει μόνο για φέτος γύρω στα 2.500-3.000 ευρώ, ΠΕΡΑ ΑΠΟ το φόρο που θα είχε κανονικά μέχρι τώρα βάσει της "κανονικής" φορολόγησης.

    Υπόψη ότι αν είναι κάτω από 25 χρονών, ο εργοδότης (ωρομίσθια) μπορεί να το απολύσει όποτε θέλει χωρίς καμία αποζημίωση, ακόμα και αν έχει σύμβαση κανονικού υπαλλήλου (π.χ. ημιαπασχόληση), ενώ ΔΕΝ έχει δικαίωμα εγγραφής στον ΟΑΕΔ ούτε να πάρει κανένα άλλο επίδομα, γιατί θεωρείται -κυρίως- ελεύθερος επαγγελματίας.

    Κάντε τώρα αναγωγή στα παραπάνω: κάποιος εργαζόταν μέχρι πέρυσι με το παραπάνω καθεστώς, ενώ φέτος έχει σχεδόν μηδενικό εισόδημα λόγω της κατάστασης (μόνο ευκαιριακές δουλειές πλέον). Το "πακετάκι" εισφορών ισχύει στο ακέραιο, και μάλιστα -αναδρομικά- χωρίς καμία εξαίρεση.

    ΑΥΤΗ είναι η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα, το "ονειρεμένο σχέδιο" των κάθε λογής πολιτικάντηδων που επιμένουν πως ο ιδιωτικός τομέας υποφέρει λόγω των δημοσίων υπαλλήλων.

    Και όλα αυτά, περίπου 2,5 χρόνια (max) πριν την αναπόφευκτη χρεοκοπία της χώρας, με κάθε επισημότητα, όταν θα σκάσουν (2013) τα swaps της εποχής Σημίτη ή όταν θα διπλασιαστούν τα τοκοχρεολύσια της Ελλάδας (2014) από παλιά δάνεια και ομόλογα.

    Όποιον ακούτε και στα παραπάνω απαντά με "ναι, αλλά...", τότε είτε σήμερα βγάζει λεφτά με τη σέσουλα στις πλάτες άλλων, είτε είναι εξαιρετικά χαμηλής νοημοσύνης ή υψηλής αγαθότητας-ευπιστίας.

    ReplyDelete
  3. «εξαιρετικά πιθανή η χρεοκοπία της Ελλάδας και πιθανόν της Πορτογαλίας τους επόμενους μήνες»

    «Οι επενδυτές δεν έχουν πειστεί ότι η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει με το έλλειμμα καθώς θα πρέπει να αναπτύσσεται με ρυθμό 4% τα επόμενα 18 χρόνια και να δημιουργήσει πλεόνασμα 7% τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια προκειμένου να μειωθεί στο 80% του ΑΕΠ το χρέος. Και αυτό με βάση την υπόθεση ότι δεν θα μεταβληθεί το κόστος δανεισμού της» αναφέρει το Bloomberg.


    Kat'eyxin.

    ReplyDelete
  4. "Παρατείνεται ως το 2015 η εγγύηση καταθέσεων μέχρι 100.000 ευρώ" (tvxs.gr, 14/7/2011):

    >> http://tinyurl.com/6yvt6jd

    Αυτό πρέπει να είναι το πρώτο (και μοναδικό ως τώρα) μέτρο από την αρχή της κρίσης, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί "κατευναστικό" σε ότι αφορά την αγωνία του απλού κόσμου.

    Θεωρητικά, όποιος έχει λιγότερα από 100.000 ευρώ σε κάθε λογαριασμό του δεν έχει λόγο να ανησυχεί. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα χρήματά του θα είναι διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή. Ουσιαστικά το ΤΕΚΕ καλύπτει περίπου το 1,5-2% του συνόλου των καταθέσεων στις τράπεζες στην Ελλάδα.

    Τα υπόλοιπα σχόλιά μου εδώ (για να μη γεμίζουμε και το χώρο εδώ):

    >> http://thezocalo.blogspot.com/2011/07/under-siege-debt-junkies.html?showComment=1310660885669#c9008875931321133939

    ReplyDelete